ابن تركه در((تمهيد القواعد))بر ضرورت وجود امام حى در هر زمان ، به دليلى به نام((برهان مظهر جامع))تمسك كرده است كه ما آن را به طور خلاصه در ضمن مقدماتى اين گونه تقرير مى كنيم :
1- انسان كامل داراى مقامى است كه هيچ موجودى از موجودات جهان امكان هم وزن آن نيست .
2- ذات واجب ، به هيچ وصفى حتى وصف اطلاق محدود نمى باشد ، لذا اطلاق ، وصف ذات نبوده بلكه عنوان آن مى باشد. و اما اولين تعين و ظهور او همان وحدت حقيقى است كه دارى دو چهره واحديت و احديت مى باشد.
3- هويت مطلقه خداوند چون در مقام ظهور ، احكام وحدت بر آن غلبه دارد ، لذا كثرت نه تنها مقهور بلكه محو مى گردد.
نتيجه : چون در وحدت ذاتى مجالى براى اسماى تفصيلى نيست ، زيرا كه تفصيل نحوه اى از كثرت است و هر گونه كثرتى در آنجا مقهور است ، و در مظاهر تفصيلى اى كه در عالم خارج ظاهر مى شوند واز اجزاى عالم اكبر شمرده مى شوند ، احكام كثرت ، غالب بر وحدت و احكام آن است ، يعنى وحدت ذاتى در اين مظاهر ، ظهورى ندارد ، پس فرمان الهى مقتضى صورتى اعتدالى است كه در آن وحدت ، ذاتى و يا كثرت امكانى بر يكديگر غلبه نداشته باشد ، تا آنكه بتواند براى حق ، مظهرى از جهت اسماى تفصيليه و وحدت حقيقيه آن باشد. و آن صورت اعتدال كه از عدالت كبرا برخوردار است همان انسان كامل است كه احاطه بر جميع مراتب مطلقه ذاتى و مقيده كونى دارد ، و از يك سو به واحديت كه در دايره عالم الوهيت و فوق آن است مرتبط است و از ديگر سو به عالم طبيعت وابسته است . (592)
592- تمهيد القواعد ، ص 172 ، تحرير تمهيد القواعد ، آيت الله جوادى آملى ، ص 548 - 555.
منبع :موعود شناسی وپاسخ به شبهات
نویسنده: علی اصغر رضوانی
انتشارات مسجد مقدس جمکران
