در مـوضـوع پيش بيان كرديم كه انسان در معرض خطا و اشتباه است و كمال مطلق اختصاص به حـضـرت احديت دارد و عصمت از خطا ويژه برگزيدگان مقرب اوست .
بنابراين دوست تو ممكن است گاهى در گفتار يا كردار به تو بدى كند همچنين تو با او به بدى رفتار كنى , اما اين امر نبايد شـمـا را از مـحـدوده بـرادرى و دوسـتى بيرون برد, چه لغزش و درافتادن مقتضاى نهاد انسان و سـرشت اوست .
از اين رو بر تو لازم است عذربرادر دينى خود را به هنگامى كه عذرخواهى مى كند بـپـذيـرى زيـرا آن كـه پـوزشـخواهى مى كند تبهكار شمرده نمى شود, و قبول پوزش شيوه افراد بزرگوار است چنان كه گفته اند: العذر عند كرام الناس مقبول ((374)) پيامبر گرامى (ص ) و ائمه اهل بيت (ع ) نظرها و انديشه ها را به اهميت اين امر متوجه ساخته اند زيرا عذرپذيرى در دوستى و نزديكى مردم به يكديگر داراى تاثير فوق العاده است .
پـيـامبر خدا(ص ) فرموده است : هرگاه كسى نزد برادر مسلمان خود عذرخواهى كند و اونپذيرد وى مانند كسى كه در راهها ماليات (غيرقانونى ) مى گيرد گنهكار است ((375)) .
نـيـز: كـسـى كـه از او عـذر كـارى خواسته شود و وى نپذيرد در كنار حوض بر من واردنخواهد شد. ((376)) نيز: كسى كه برادر مسلمانش در امرى اقامه عذر كند بايد از او بپذيرد خواه به حق باشديا باطل و اگر نپذيرد در كنار حوض بر من وارد نخواهد شد. ((377)) نيز: آيا شما را آگاه نكنم كه بدان شما كيانند؟
گفتند: چرا اگر بخواهى اى پيامبر خدا.
فرمود: بدان شما آنانى هستند كه تنها زندگى مى كنند, و بنده خود را تازيانه مى زنند, واز كمك دريغ مى كنند.
فرمود: آيا شما را از بدترين شما خبر ندهم ؟
گفتند: چرا اگر بخواهى اى پيامبر خدا.
فرمود: كسى كه از مردم نفرت دارد و مردم از او متنفرند.
فرمود: آيا شما را به بدتر از آن خبر ندهم ؟
گفتند: چرا اگر بخواهى اى پيامبر خدا.
فرمود: آنانى كه از لغزشها پوزش نمى طلبند, و عذر را نمى پذيرند, و گناه رانمى بخشند.
فرمود: آيا شما را به بدتر از آن خبر ندهم ؟
گفتند: چرا اى پيامبر خدا.
فرمود: كسى كه به خير او اميدى نيست , و از شر او ايمنى نيست ((378)) .
اميرمؤمنان (ع ) فرموده است : عذر برادر دينى خود را بپذير و اگر عذرى ندارد عذرى برايش پيدا كن ((379)) .
مسلم بن وابصه اين معنا را اخذ كرده و گفته است :
اذا ما اتت من صاحب لك زلة ----- فكن انت محتالا لزلته عذرا ((380))
ديگرى گفته است :
اذا اعتذر الصديق اليك يوما ----- من التقصير عذر اخ مقر ((381))
فصنه عن جفائك واعف عنه ----- فان العفو شيمة كل حر ((382))
بـلكه اگر بدانى دوست تو در عذرى كه اقامه مى كند دروغگوست بر توست كه عذرش رابپذيرى چـنـان كـه امـيرمؤمنان (ع ) فرموده است : هر كس از تو پوزش خواست بايد از اوبپذيرى اگرچه بدانى دروغگوست ((383)) .
منبع : کتاب دوست يابى
بنياد پژوهشهاى اسلامى
374- عذر نزد مردم بزرگوار پذيرفته است .
بحارالانوار, 74/213.
375- احياءعلوم الدين , 2/129.
376- بحارالانوار, 38/144.
377- اصول كافى , 2/369.
378- اصول كافى , 2/369, تحف العقول , /20.
379- الحكم , 1/167, تحف العقول , /112.
380- هر گاه از سوى دوستى نسبت به تو لغزشى روى داد, تو براى لغزش او عذرى را چاره جويى كن .
381- اگر روزى دوستى از تقصير خود برادرانه , اقرار به كوتاهى خود پوزش خواست .
382- او را از جفاى خود مصون بدار و عفو كن , چه عفو روش هر آزاده اى است .
383- بحارالانوار, 71/180 و 74/180.
