شـك نيست در اين كه دولت دارى ميان مردم محبوب باشى و بى گمان خواهان آنى كه دلهاى مـردم را بـه سـوى خود بكشانى , و بى ترديد مى خواهى در دلهاى مردم پاكيزه ترين تاثير را داشته بـاشـى و دوسـتـى و مـحـبت آنان را به دست آورى , اين آرزوى هر انسانى وهدف هر شخصى در زنـدگـى است .
اكنون آيا مى دانى بايد از چه راهى بروى تا به اين مقصد برسى و اين آرزو را تحقق دهى ؟
بـهـتـرين راه رسيدن به اين مقصود حسن معاشرت , لطف و مدارا, سخن خوش و انعطاف پذيرى اسـت ايـن امـور پـايه و اساس سعادت اجتماعى است وانسان از اين راه مى توانددوستانى به دست آورد, و در مـردم مـؤثر واقع شود, قرآن كريم ما را به همين راه ارشادكرده و فرموده است : وقولوا للناس حسنا. ((586)) جـامـعـه انسانى بهترين گواه بر صدق اين مدعاست , چه كسى كه به خلق خوش و نرمى وحسن مـعـاشـرت و مـلايـمـت طبع شناخته مى شود دوستان و يارانش زياد مى شوند و مردم به او انس مى گيرند و به او رو مى آورند .
اما كسى كه درشتخو و بد خلق است مردم از بيم شر وبدى رفتارش از او دور مـى شوند و مى گريزند .
قرآن كريم به اين حقيقت ثابت اجتماعى تصريح كرده و فرموده است : ولو كنت فظا غليظ القلب لا نفضوا من حولك ((587)) .
پـيـامبرگرامى (ص ) و ائمه اهل بيت (ع ) به اين امر مهم كه اثر عميق در سعادت جامعه داردمانند همه امور شايسته اى كه منتهى به خير و صلاح جامعه مى شود نهايت اهتمام رامبذول داشته اند: پيامبر خدا(ص ) فرموده است : شما را آگاه مى كنم بر اين كه فردا آتش بر چه كسى حرام مى شود, بر آن كه ساده , نرم , همدل و انعطاف پذير باشد. ((588)) نيز: به كسى كه حسن خلق و مدارا عطا گرديده خير و راحتى به او داده شده و حال او دردنيا و آخرت نيكو خواهد بود .
و آن كه از حسن خلق و مدارا محروم شده اين حرمان براى او راهى به سوى هر شر و بليه اى است جز كسى كه خداوند اورا حفظكند. ((589)) نـيـز: شـمـا هـرگـز بـا امـوالـتـان نـمـى تـوانـيـد مردم را راضى كنيد پس با اخلاقتان آنان را خشنودسازيد. ((590)) نيز: كسى كه از مدارا (با مردم ) محروم شده از همه خوبيها محروم گرديده است ((591)) .
نيز: كسى كه برادر مسلمانش را با كلمه ملاطفت آميزى گرامى بدارد و غم را از او بزدايدپيوسته در سـايـه لـطـف بـى كران الهى خواهد بود, و مادام كه بر اين روش است رحمت خدا شامل حال اوست ((592)) .
نيز: هر بنده اى از امت من برادر دينى خود را به نوعى مورد لطف قرار دهد خداوندخدمتكارى از خادمان بهشت در اختيار او قرار مى دهد. ((593)) نـيز: خداوند مداراگر است و مدارا با ديگران را دوست مى دارد, و آنچه در برابر رفق ومدارا عطا مى كند در برابر عنف و زور عطا نمى كند. ((594)) نـيـز: همانا رفق و مدارا در هر چيزى زينت بخش آن است , و جدايى آن از هر چيزموجب زشتى و ناپسندى آن است ((595)) .
نـيـز: خداوند آنچه در برابر رفق و مدارا عطا مى كند در برابر تندى و درشتخويى عطانمى كند, و چـون خـداونـد بنده اى را دوست بدارد به او نرمى و مدارا مى بخشد, هيچ خاندانى از رفق و مدارا محروم نشدند جز اين كه از همه خوبيها محروم گرديدند. ((596)) نـيـز: اگـر رفـق و مـدارا مـخـلـوقـى ديـدنـى بـود در مـيان آنچه خدا آفريده چيزى زيباتر از اونبود. ((597)) نـيـز: دو نـفـر كه با هم رفاقت مى كنند آن يك پاداشش بزرگتر و نزد خداوند محبوبتر است كه بيشتر با رفيقش مدارا مى كند. ((598)) نيز: همانا در رفق و مدارا زيادتى و بركت است و آن كه از نرمى و مدارا محروم شده ازهمه خوبيها محروم گرديده است ((599)) .
مدارا و سازش از خاندانى دور نشده جز آن كه همه خير و خوبى از آنها دور شده است ((600)) .
نـيز: اخلاقت را با خانواده و همسايگان و معاشران خود و با مردمى كه همنشينى دارى نيكو كن تا در نزد خداوند نام تو در درجات بالا ثبت شود. ((601)) امام على بن ابى طالب (ع ) فرموده است : هر كس گفتارش نرم باشد محبت او لازم وگفتگويش نيكو و دلها براى ديدارش تشنه است ((602)) .
نيز: اساس دانش رفق و مدارا است .
((603)) نيز به فرزندش امام حسن (ع ) فرموده است : قدرى امساك از بخشش به دوست خودضمن به كار بردن لطف و مدارا بهتر است از بذل مال و ستم به او. ((604)) نيز: زبان خوش و طعام دادن به ديگران شما را در به دست آوردن بهشت توانامى سازد. ((605)) نيز: در بهشت غرفه هايى است كه بيرون آنها از درون آنها و درون آنها از بيرون آنها ديده مى شود خداوند آنها را براى كسانى آماده كرده است كه اطعام مى كنند وزبانى خوش دارند. ((606)) امـام بـاقـر(ع ) فـرمـوده اسـت : كـسـى كـه رفـق و مـدارا بـهـره او شـده ايـمـان نـصـيب وى گرديده است ((607)) .
امـام صادق (ع ) فرموده است : اگر مى خواهى محترم باشى نرم باش و اگر خواهان آنى كه توهين شوى تندى كن ((608)) .
نيز: كسى كه در كارهايش مدارا مى كند به آنچه از مردم مى خواهد ميرسد. ((609)) نيز: حسن خلق دوستى را جلب مى كند. ((610)) ديـل كـارنگى مى گويد: هرگاه دل كسى از كينه و دشمنى تو پر شود هرگز نخواهى توانست با هيچ منطقى او را به سوى ديدگاههاى خود جلب كنى .
بنابراين مى بايد پدران ملامتگر و همسران خـرده گـيـر و مـديـران پـرخاشگر اين واقعيت را درك كنند چه به احتمال نزديك اگر اينان به مـلاطـفـت و مـدارا و نرمى متوسل شوند به اهداف خود برسند .
سپس گفتار خود را به ذكر اين قـاعـده مـهـم به پايان مى رساند كه هرگاه مى خواهى مردم را به سوى اهداف خود جلب كنى از قاعده شماره 4 پيروى كن : به نرمى و مدارا اقدام , و خشم و زور را رها كن .
منبع : کتاب دوست يابى
بنياد پژوهشهاى اسلامى
586- بقره /83: و به مردم نيك بگوييد.
588- وسائل الشيعه , 12/158.
589- بحارالانوار, 75/186.
590- بحارالانوار, 74/166.
591- تحف العقول , /35.
592- علل الشرايع ,2/523.
593- اصول كافى , 2/206.
594- اصول كافى , 2/119.
595- وسائل الشيعه , 11/214.
597- وسائل الشيعه , 11/213.
598- اصول كافى , 2/669 , وسائل الشيعه , 11/215, احياءعلوم الدين , 2/121.
599- اصول كافى , 2/119 , وسائل الشيعه , 11/214.
600- اصول كافى ,2/119 , وسائل الشيعه , 11/214.
601- تحف العقول , /12, بحارالانوار, 77/69.
602- الحكم , 2/449, الغرر /273.
603- الحكم , 1/471, الغرر /182.
604- بحارالانوار, 74/209 و 77/211.
605- بحارالانوار, 8/118 و 69/369.
606- بحارالانوار, 8/118, 69/369 و 76/2.
607- بحارالانوار, 72/56.
608- اصول كافى , 2/ 27
609- بحارالانوار,72/64 و 72/56.
610- اصول كافى , 2/27.
