آنچه بین دوستان زداينده محبت است
7- شماتت (سركوفت زدن ) به دوست
از سـتـمـهاى بزرگ است كه تو كسى را كه به دوستش شماتت و در رنج او شادى مى كنددوست بـنـامى بلكه او دشمنى است كه لباس دوست را به تن كرده است .
و اين براى انسان از دشمنى كه متظاهر به دشمنى است بسيار زيانبارتر است , چه انسان مى تواند ازدشمن خود دورى گزيند و از او بـگـريزد تا از آزار او مصون بماند ليكن دشوار است كه انسان بتواند از اين دشمن پنهان شده در لـبـاس دوست احتراز كند و خود را از شر اومحفوظ بدارد, زيرا وى , مانند دوستان در كنار او قرار مـى گيرد و همچون اخلاصمندان وفادار با او معاشرت مى كند اما در درون خود مكر و خشمى را نسبت به او پنهان كرده كه اگر وى بر آن آگاه شود بى درنگ به او پشت مى كند و از او مى گريزد و سراسر وجود او پراز ترس و بيم مى شود .
به همين مناسبت شاعر گفته است :
و من نكد الدنيا على الحر ان يرى ----- عدوا له ما من صداقته بد ((743))
بـراسـتى دوست هرگز دوست نمى شود جز آنگاه كه هر چه را براى خود مى خواهد براى دوستش بخواهد و در دل خود هرگز نيت بدى نسبت به او نداشته باشد و گرنه از مرزدوستى بيرون رفته بلكه وى دشمنى پليد است .
امـام باقر(ع ) فرموده است : بر شما باد به تقواى الهى مبادا كسى از شما نسبت به برادردينى خود چـيـزى را در دل پنهان كند كه آن را براى خود دوست نمى دارد چه هر بنده اى كه چيزى درباره برادر دينى خود در دل پنهان كند كه آن را براى خود نمى پسندد خداوندهمان را سببى براى بروز نفاق در قلب او قرار مى دهد.
مـعـنـاى شـمـاتـت اين است كه انسان از بلا و مصيبتى كه بر دوستش وارد شده است شادمانى يا وانـمـود كند كه دوستش به سبب عمل و كردار بدش سزاوار چنين رويدادى است .
در اين صورت هنگامى كه دوستش بر اين شماتت او آگاه شود گمان مى كنى چه برداشتى از آن خواهد كرد؟
آيا بر دوستى و اخلاص خود باقى خواهد ماند؟
هرگز و هرگز.. .
بلكه دلش از خشم وكينه او لبريز خـواهـد شـد از ايـن رو ائمـه اهل بيت (ع ) ما را از داشتن اين خوى زشت پرهيزداده و به ما دستور داده اند كه داراى قلب سليم باشيم .
امـام صـادق (ع ) فـرموده است : سه چيز مايه جلب دوستى است : انصاف در معاشرت ,مواسات در سختى , و داشتن قلب سليم .
نـيـز: بـه بـرادر ديـنـى خـود شـمـاتـت مـكـن كـه خـدا او را مـى آمـرزد و شـمـاتـت را بـر تو واردمى كند. ((744)) نـيـز: كـسى كه برادر دينى خود را به سبب مصيبتى كه بر او وارد شده شماتت كند از دنيابيرون نمى رود تا آنگاه كه عذاب شود. ((745))
منبع : کتاب دوست يابى
بنياد پژوهشهاى اسلامى
743- و از بـدبـختيهاى دنيا براى انسان آزاده آن است كه ببيند, دشمنى دارد كه از دوستى با او ناگزير است .
744- بحارالانوار, 72/216.
745- بحارالانوار, 72/216.
