شيخ صدوق ـ عليه الرّحمه ـ به سند خود از حضرت امام رضا ـ عليه السّلام ـ از پدران بزرگوارش از حضرت اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ روايت كرده است كه فرمود: پيغمبر اكرم ـ صلّى الله عليه وآله وسلّم ـ روزى براى ما خطبه خواند و فرمود:
اى مردم! به درستى كه ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش به شما رو كرده است. ماهى كه نزد خدا بهترين ماه ها، روزهايش بهترين روزها، شب هايش بهترين شبها و ساعاتش بهترين ساعات است. ماهى كه در آن به ضيافت خدا خوانده و از اهل كرامت خدا قرار داده شده ايد. نفس هاى شما در آن ثواب تسبيح دارد و خواب شما در آن عبادت و عمل شما در آن مقبول و دعاى شما در آن مستجاب است; پس با نيّت هاى راست و دل هاى پاك، از خدا درخواست كنيد كه شما را براى روزه و تلاوت قرآن توفيق دهد. به درستى كه شقى و بد عاقبت، كسى است كه از آمرزش خدا در اين ماه بزرگ محروم شود و به گرسنگى و تشنگى خود در اين ماه، گرسنگى و تشنگى روز قيامت را ياد كنيد. و بر فقيران و مسكينان خود تصديق كنيد، سالمندان را احترام نماييد، بر صغار و خُردسالان رحم كنيد; و صله ارحام نماييد و زبان هاى خود را ]از آن چه نبايد گفت[ و چشم هاى خود را از آن چه نبايد به آن نگاه كرد، نگاه داريد; و گوش هاى خود را از آن چه نبايد شنيد حفظ كنيد، و با يتيمان مردم مهربانى كنيد، تا با يتيمان شما مهربانى شود، و از گناهان خود به سوى خدا توبه و بازگشت نماييد و دست هاى خود را در اوقات نماز به دعا بلند كنيد كه آن هنگام بهترين ساعت ها است. خدا به رحمت به سوى بندگانش نظر مى فرمايد و هرگاه ايشان با او مناجات نمايند، جواب مى فرمايد و هرگاه او را ندا كنند، لبيك مى گويد و هرگاه او را بخوانند، مستجاب مىكند.
اى مردم! به درستى كه جان هاى شما در گرو عمل هاى شما است; پس با استغفار، از گرو بيرون آوريد، و پشت هاى شما از گناهانتان سنگين است. پس به طول دادن سجود، آن را سبك سازيد. و بدانيد كه خدا به عزّت خود سوگند ياد كرده است كه نمازگذاران و سجده كنندگان را عذاب نكند و آن ها را به آتش جهنّم در روز قيامت نترساند.
اى مردم! هر كس از شما مؤمن روزه دارى را در اين ماه افطار دهد، براى او نزد خدا ثواب يك بنده آزاد كردن و آمرزش گناهان گذشته خواهد بود. پس گفته شد: يا رسول الله! همه ما قدرت بر آن نداريم; فرمود: با افطار دادن به روزه دار ـ اگر چه به نصف دانه خرما باشد ـ از آتش بپرهيزيد. اگر چه به شربتى آب باشد.
اى مردم! هر كس از شما خلق خود را در اين ماه نيكو سازد، گذشتن از صراط در روزى كه قدم ها بر آن بلغزد، براى او است.
ايّها النّاس! كسى كه در اين ماه خدمت غلام و كنيز خود را سبك گرداند، خدا در قيامت حساب او را آسان سازد. و هر كس در اين ماه شرّ خود را باز دارد، خدا خشم خود را از او در روز قيامت باز دارد. و كسى كه يتيمى را در اين ماه گرامى بدارد، خدا او را در روز قيامت گرامى دارد. و كسى كه در اين ماه با خويشاوند خود صله نمايد، خدا او را در قيامت به رحمت خود وصل كند. و كسى كه در اين ماه قطع رحم كند، خدا در روز قيامت رحمت خود را از او قطع فرمايد. و هر كس در اين ماه نماز مستحبّى به جاى آورد، براى او برائت از آتش نوشته مى شود. و كسى كه نماز واجب به جاى آورد، مثل كسى است كه در ماه هاى ديگر هفتاد نماز واجب به جا آورد. و كسى كه در اين ماه بسيار بر من صلوات بفرستد، خدا در روزى كه ميزان ها سبك باشد، ميزان او را سنگين سازد. و هر كس در اين ماه تلاوت آيه اى از قرآن كند، ثواب ختم قرآن در ماه هاى ديگر را دارد.
ايّها النّاس! درهاى بهشت در اين ماه گشوده است; از خدا بخواهيد كه ]اين درها را[ به روى شما نبندد و درهاى آتش، بسته است; از پروردگار خود بخواهيد كه آن ها را به روى شما باز نگرداند. و شياطين دربند هستند; از خدا درخواست كنيد كه آن ها را بر شما مسلّط نسازد.
اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ فرمود: پس من برخاستم و عرض كردم: يا رسول الله! بهترين اعمال در اين ماه چيست؟ فرمود: يا اباالحسن! فاضل ترين اعمال در اين ماه پارسايى است از آن چه خدا حرام كرده است.
سپس رسول خدا ـ صلّى الله عليه وآله وسلّم ـ گريست. عرض كردم: يا رسول الله! چه چيز شما را به گريه درآورد؟ فرمود: گريه مى كنم براى آن چه در اين ماه به تو مى رسد. گويا تو را مى بينم كه براى پروردگارت نماز مى گزارى. و برخواسته است شقى ترينِ اوّلين و آخرين جفت پى كننده ناقه ثمود و بر فرقت ضربتى زده است كه با آن ريش تو خضاب شده است. پس، من عرض كردم: اين در سلامت دين من است. فرمود: در سلامت دين تو است! سپس فرمود: يا على! هر كس تو را بكشد، مرا كشته و هر كس تو را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته; براى اين كه تو از من، مثل جان منى و طينت تو از طينت من است و تو وصىّ من و خليفه من بر امّتم هستى!
