با عنايت به آن چه مطرح شد، مى توان گفت كسانى كه براى سيّدالشهداء عليه السلام نامه نوشته اند سه دسته بوده اند.
1 . شيعيان خالص كه در اقليّت بودند.
2 . خوارجى كه در كوفه زندگى مى كردند.
3 . عمّال و پيروان بنواميّه.
از طرفى افرادى وظيفه داشتند، نامه ها را به خدمت حضرت سيّدالشهداء عليه السلام برسانند و يا به صورت حضورى از آن حضرت دعوت كنند. اسامى آنان تا آن جا كه يافتيم، عبارت است از:
عبداللّه بن مسمع،
عبداللّه بن وال،
قيس بن مُسَهر صيداوى،
عمارة بن عبداللّه سلولى،
هانى بن هانى سبيعى،
سعيد بن عبداللّه حنفى و
عبدالرحمان بن عبداللّه بن كون ارحبى.
سعيد بن عبداللّه حنفى به همراه عابس شاكرى و حبيب بن مظاهر در خانه مختار ثقفى با حضرت مسلم عليه السلام، بيعت كردند و هر سه تن در كربلا در ركاب همايونى امام حسين عليه السلام به شهادت رسيدند.1
عبدالرحمان ارحبى نيز جزء شهداى كربلاست.2
پيش تر اشاره شد كه قيس بن مسهّر حامل نامه امام حسين عليه السلام به اهل كوفه بود. وى دست گير شد و چنان كه ذكر شد، به شهادت رسيد.
عبداللّه بن وال از كسانى بود كه با حضرت سيّدالشهداء عليه السلام ديدار داشت و نامه ها را نزد آن حضرت مى برد. او به همراه سليمان بن صرد بعد از واقعه كربلا به شهادت رسيد.3
نقش سليمان بن صرد كه بزرگان اشراف و شخصيت ها را در منزل خود دعوت كرد و با آنان اتمام حجّت نمود كه اگر نمى توانيد يا قصد نداريد امام حسين عليه السلام را يارى كنيد، دعوتش ننماييد، جالب توجه است; بنا بر قولى او در لشكر عمر سعد بوده و همراه سيّدالشهداء عليه السلام نبوده است.
حبيب بن مظاهر نيز از جمله امضا كنندگان نامه و همراهان سليمان بن صرداست. از او نيز در داستان حضرت مسلم عليه السلام خبرى نيست، ولى بعد از مدت كوتاهى وارد كربلا مى شود و در لشكر امام حسين عليه السلام به شهادت مى رسد.
گفتنى اين كه شخصيت ها و بزرگانى كه جزء دعوت كنندگان بودند كه مى خواستند در خدمت حضرت سيّدالشهداء عليه السلام باشند، ولى نه در داستان حضرت مسلم عليه السلام كه قبل از واقعه كربلا بوده، خبرى از آنان وجود داشته و نه در حادثه كربلا.
به راستى چرا مسلم بن عوسجه كه مأمور خريد اسلحه و جمع آورى پول براى حضرت مسلم عليه السلام بوده است، يك باره ناپديد مى شود؟
چرا حضرت مسلم عليه السلام تنها مى ماند؟
از طرفى، همين شيعيان خالص مانند حبيب بن مظاهر و مسلم بن عوسجهپس از مدّتى در روز ششم يا هفتم محرّم خود را با زحمات فراوان به كربلا مى رسانند.
از سوى ديگر، جمع فراوانى از كسانى كه نامه به امام حسين عليه السلام نوشتند و آن حضرت را دعوت كردند، جزء سرلشكران و فرماندهان نظامى لشكر عمر سعد بودند.
1 . تاريخ طبرى: 6 / 199.
2 . إبصار العين فى انصار الحسين عليه السلام: 78.
3 . الكامل فى التاريخ: 4 / 184.
