خوارج؛ گروه ديگرى از ساكنان كوفه

خوارج، فرقه بزرگ ديگرى بودند كه در شهر كوفه مسكن گزيدند. سران اين گروه افرادى مانند اشعث بن قيس، شبث بن ربعى، عمرو بن حريث و افراد ديگرى بودند.
يكى از بزرگان خوارج اشعث پدر جعده، همسر امام حسن مجتبى عليه السلام است كه آن حضرت را به شهادت رساند. اشعث درباره اميرالمؤمنين عليه السلامجسارت هايى دارد و شرح حال او در كتاب تنقيح المقال1 وجود دارد. عمرو بن حريث كسى است كه در قتل ميثم تمّار رحمه اللّه عليه دست داشته است.
عجيب اين كه خيلى از اين افراد جزء صحابه رسول خدا صلى اللّه عليه وآله شمرده مى شوند.
شبث بن ربعى، حجار بن ابجر، قيس بن اشعث و يزيد بن الحارث از زمره كسانى هستند كه براى سيّدالشهداء عليه السلام دعوت نامه فرستادند و آن حضرت را به كوفه دعوت كردند. با اين حال، آنان از سران لشكر و فرماندهان سپاه عمر سعد بودند. حضرت سيّدالشهداء عليه السلام در روز عاشورا به آنان خطاب فرمود:
ألم تكتبوا إليَّ؟2
آيا شما براى من نامه ننوشتيد؟
بنا بر نقلى به شبث بن ربعى دستور داده شد كه سر مبارك آن حضرت را از تن جدا كند. وى در پاسخ گفت:
أنا بايعته ثمّ غدرت به...;3
من با او بيعت كردم و الآن به او خيانت مى كنم. حال به من دستور مى دهيد كه سرش را هم جدا كنم؟ من اين كار را نمى كنم.
عمرو بن حجّاج پدر همسر هانى بن عروه است. او از سران لشكر عمر سعد بود كه در كربلا شط فرات را محاصره نمود و از رسيدن آب به خيمه هاى سيّدالشهداء عليه السلام جلوگيرى كرد.4
عمر بن سعد، عروة بن قيس را احضار نمود و به او فرمان داد تا به نمايندگى پيامى را به امام حسين عليه السلام برساند.
وى در پاسخ گفت: من نامه نوشتم و امضا كردم و با اين حال، توان ديدن و رو به رو شدن با او را ندارم.5

1 . تنقيح المقال: 1 / 149.
2 . الارشاد: 2 / 98.
3 . الدرّ النظيم: 551.
4 . تاريخ طبرى: 5 / 412.
5 . همان: 5 / 353.