63. باب الأمر و النهى و الوعد و الوعيد
1 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع النَّاسُ مَأْمُورُونَ مَنْهِيُّونَ وَ مَنْ كَانَ لَهُ عُذْرٌ عَذَرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ
ترجمه :
1. منصور بن حازم از امام صادق (عليه السلام) نقل مىكند كه آن حضرت فرمودند: مردم (به كارهايى) مأمور شده (و نسبت به كارهايى) نهى شدهاند، پس كسى كه نسبت به آن كارها، عذرى داشته باشد، خداوند عذرش را مىپذيرد.
2 حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ حَبِيبٍ السِّجِسْتَانِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ إِنَّ فِي التَّوْرَاةِ مَكْتُوباً يَا مُوسَى إِنِّي خَلَقْتُكَ وَ اصْطَفَيْتُكَ وَ قَوَّيْتُكَ وَ أَمَرْتُكَ بِطَاعَتِي وَ نَهَيْتُكَ عَنْ مَعْصِيَتِي فَإِنْ أَطَعْتَنِي أَعَنْتُكَ عَلَى طَاعَتِي وَ إِنْ عَصَيْتَنِي لَمْ أُعِنْكَ عَلَى مَعْصِيَتِي يَا مُوسَى وَ لِيَ الْمِنَّةُ عَلَيْكَ فِي طَاعَتِكَ لِي وَ لِيَ الْحُجَّةُ عَلَيْكَ فِي مَعْصِيَتِكَ لِي
ترجمه :
2. حبيب سجستانى از امام باقر (عليه السلام) نقل مىكند كه آن حضرت فرمودند: در تورات نوشته شده است: اى موسى! من تو را آفريدم و انتخاب كردم و قدرت دادم و به اطاعت از خود دستور داده و از نافرمانى خود نهى كردم. پس اگر مرا اطاعت كنى، تو را براى انجام اطاعت خود يارى مىكنم و اگر از من نافرمانى كنى، تو را بر نافرمانى خود يارى نمىكنم. اى موسى! من بر تو به خاطر اطاعت از من، منت مىگذارم و بر تو به خاطر نافرمانىات حجت دارم.
3 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ وَ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقَاسَانِيِّ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ الْجَعْفَرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ وَعَدَهُ اللَّهُ عَلَى عَمَلٍ ثَوَاباً فَهُوَ مُنْجِزُهُ لَهُ وَ مَنْ أَوْعَدَهُ عَلَى عَمَلٍ عِقَاباً فَهُوَ فِيهِ بِالْخِيَارِ
ترجمه :
3. امام صادق (عليه السلام) از پدران بزرگوار خود نقل كردهاند كه آنها فرمودهاند: رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) فرموده است: زمانى كه خداوند بر انجام كارى وعده پاداشى را بدهد، (يقينا) نسبت به وعده پاداش خود، وفا مىكند و زمانى كه بر انجام كارى تهديد به عذاب نمايد، او در اين كار اختيار دارد.
4 حَدَّثَنَا أَبُو عَلِيٍّ الْحُسَيْنُ بْنُ أَحْمَدَ الْبَيْهَقِيُّ بِنَيْسَابُورَ سَنَةَ اثْنَتَيْنِ وَ خَمْسِينَ وَ ثَلَاثِمِائَةٍ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الصَّوْلِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ ذَكْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ إِبْرَاهِيمَ بْنَ الْعَبَّاسِ يَقُولُ كُنَّا فِي مَجْلِسِ الرِّضَا ع فَتَذَاكَرُوا الْكَبَائِرَ وَ قَوْلَ الْمُعْتَزِلَةِ فِيهَا إِنَّهَا لَا تُغْفَرُ فَقَالَ الرِّضَا ع قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَدْ نَزَلَ الْقُرْآنُ بِخِلَافِ قَوْلِ الْمُعْتَزِلَةِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ عَلى ظُلْمِهِمْ
و الحديث طويل أخذنا منه موضع الحاجة
ترجمه :
4. ابن ذكوان مىگويد: از ابراهيم بن عباس شنيدم كه مىگفت: در مجلس امام رضا (عليه السلام) بوديم كه درباره گناهان كبيره، مذاكره مىكردند و سخن معتزله را مىگفتند كه گناهان كبيره بخشيده نمىشود. آن حضرت فرمودند: امام صادق (عليه السلام) فرموده است: قرآن بر خلاف سخن معتزله نازل شده است، زيرا خداوند مىفرمايد:
و حقيقتا پروردگار تو، صاحب بخشش (در حق) مردم به خاطر ستمهايشان است.(252)
(لازم به ذكر است كه معتزله، يك نوع تفكر در ميان اهل سنت مىباشد، زيرا آنها از نظر اعتقادى يا پيروى اعتقاد اشعرى يا معتزلى هستند كه اشعرى تنگ نظرتر از معتزلىها مىباشند.)
5 حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْهَيْثَمِ الْعِجْلِيُّ وَ أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ السِّنَانِيُّ وَ الْحُسَيْنُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ هِشَامٍ الْمُكَتِّبُ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ الصَّائِغُ وَ عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْوَرَّاقُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ قَالُوا حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ حَدَّثَنَا تَمِيمُ بْنُ بُهْلُولٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ فِيمَا وَصَفَ لَهُ مِنْ شَرَائِعِ الدِّينِ إِنَّ اللَّهَ لَا يُكَلِّفُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها وَ لَا يُكَلِّفُهَا فَوْقَ طَاقَتِهَا وَ أَفْعَالُ الْعِبَادِ مَخْلُوقَةٌ خَلْقَ تَقْدِيرٍ لَا خَلْقَ تَكْوِينٍ وَ اللَّهُ خالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَ لَا نَقُولُ بِالْجَبْرِ وَ لَا بِالتَّفْوِيضِ وَ لَا يَأْخُذُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْبَرِيءَ بِالسَّقِيمِ وَ لَا يُعَذِّبُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْأَطْفَالَ بِذُنُوبِ الآْبَاءِ فَإِنَّهُ قَالَ فِي مُحْكَمِ كِتَابِهِ- وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى وَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَعْفُوَ وَ يَتَفَضَّلَ وَ لَيْسَ لَهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَظْلِمَ وَ لَا يَفْرِضُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى عِبَادِهِ طَاعَةَ مَنْ يَعْلَمُ أَنَّهُ يُغْوِيهِمْ وَ يُضِلُّهُمْ وَ لَا يَخْتَارُ لِرِسَالَتِهِ وَ لَا يَصْطَفِي مِنْ عِبَادِهِ مَنْ يَعْلَمُ أَنَّهُ يَكْفُرُ بِهِ وَ يَعْبُدُ الشَّيْطَانَ دُونَهُ وَ لَا يَتَّخِذُ عَلَى خَلْقِهِ حُجَّةً إِلَّا مَعْصُوماً
و الحديث طويل أخذنا منه موضع الحاجة و قد أخرجته بتمامه في كتاب الخصال
ترجمه :
5. اعمش از امام صادق (عليه السلام) نقل مىكند كه آن حضرت در مورد توضيحاتى كه از دين داشتند، فرمودند: حقيقتا خداوند فقط به اندازه قدرت هر كسى بر او تكليف مىدهد و او را بيشتر از قدرتش، مكلف نمىسازد و كار بندگان بر اساس مقدرات و نه تكوينى، خلق شده است و خداوند به وجود آورنده هر چيزى است و ما جبر (اجبار در كارها) و تفويض (واگذارى كارها به مردم) را قبول نداريم و خداوند انسان بىگناه را به جاى گنهكار نمىگيرد و كودكان را به واسطه گناه پدرانشان عذاب نمىكند و در كتاب خود (قرآن) فرموده است: هيچ كسى گناه ديگرى را به دوش نمىكشد.(253) و باز فرموده است: چيزى بر انسان به جز آن چه تلاش مىكند نيست.(254) و بخشيدن و عنايت كردن به خداوند بستگى دارد و ستم كردن در شأن خداوند نيست و خداوند بر بندگان خود اطاعت كسى كه مىداند مردم را فريب داده و به گمراهى مىكشاند، واجب نمىكند و براى پيامبرى خود در نظر نگرفته و از ميان بندگانش، كسى را كه مىداند به خداوند كافر است و به جاى خداوند، شيطان را مىپرستد، انتخاب نكرده است و بر مخلوقات خود به جز (انسان) معصوم (و پاك) كسى را به عنوان حجت نگرفته است.
(البته حديث طولانى است، اما به مقدار نياز انتخاب كردهايم و تمام روايت را در كتاب خصال آوردهايم.)
6 حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ قَالَ سَمِعْتُ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ ع يَقُولُ لَا يُخَلِّدُ اللَّهُ فِي النَّارِ إِلَّا أَهْلَ الْكُفْرِ وَ الْجُحُودِ وَ أَهْلَ الضَّلَالِ وَ الشِّرْكِ وَ مَنِ اجْتَنَبَ الْكَبَائِرَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَمْ يُسْأَلْ عَنِ الصَّغَائِرِ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى- إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ نُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِيماً قَالَ فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَالشَّفَاعَةُ لِمَنْ تَجِبُ مِنَ الْمُذْنِبِينَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ إِنَّمَا شَفَاعَتِي لِأَهْلِ الْكَبَائِرِ مِنْ أُمَّتِي فَأَمَّا الْمُحْسِنُونَ مِنْهُمْ فَمَا عَلَيْهِمْ مِنْ سَبِيلٍ قَالَ ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَكَيْفَ تَكُونُ الشَّفَاعَةُ لِأَهْلِ الْكَبَائِرِ وَ اللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ يَقُولُ- وَ لا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى وَ هُمْ مِنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ وَ مَنْ يَرْتَكِبُ الْكَبَائِرَ لَا يَكُونُ مُرْتَضًى فَقَالَ يَا أَبَا أَحْمَدَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يَرْتَكِبُ ذَنْباً إِلَّا سَاءَهُ ذَلِكَ وَ نَدِمَ عَلَيْهِ وَ قَدْ قَالَ النَّبِيُّ ص كَفَى بِالنَّدَمِ تَوْبَةً وَ قَالَ ع وَ مَنْ سَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ وَ سَاءَتْهُ سَيِّئَتُهُ فَهُوَ مُؤْمِنٌ فَمَنْ لَمْ يَنْدَمْ عَلَى ذَنْبٍ يَرْتَكِبُهُ فَلَيْسَ بِمُؤْمِنٍ وَ لَمْ تَجِبْ لَهُ الشَّفَاعَةُ وَ كَانَ ظَالِماً وَ اللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ يَقُولُ- ما لِلظَّالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَ لا شَفِيعٍ يُطاعُ فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ كَيْفَ لَا يَكُونُ مُؤْمِناً مَنْ لَمْ يَنْدَمْ عَلَى ذَنْبٍ يَرْتَكِبُهُ فَقَالَ يَا أَبَا أَحْمَدَ مَا مِنْ أَحَدٍ يَرْتَكِبُ كَبِيرَةً مِنَ الْمَعَاصِي وَ هُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ سَيُعَاقَبُ عَلَيْهَا إِلَّا نَدِمَ عَلَى مَا ارْتَكَبَ وَ مَتَى نَدِمَ كَانَ تَائِباً مُسْتَحِقّاً لِلشَّفَاعَةِ وَ مَتَى لَمْ يَنْدَمْ عَلَيْهَا كَانَ مُصِرّاً وَ الْمُصِرُّ لَا يُغْفَرُ لَهُ لِأَنَّهُ غَيْرُ مُؤْمِنٍ بِعُقُوبَةِ مَا ارْتَكَبَ وَ لَوْ كَانَ مُؤْمِناً بِالْعُقُوبَةِ لَنَدِمَ وَ قَدْ قَالَ النَّبِيُّ ص لَا كَبِيرَةَ مَعَ الِاسْتِغْفَارِ وَ لَا صَغِيرَةَ مَعَ الْإِصْرَارِ وَ أَمَّا قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى فَإِنَّهُمْ لَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى اللَّهُ دِينَهُ وَ الدِّينُ الْإِقْرَارُ بِالْجَزَاءِ عَلَى الْحَسَنَاتِ وَ السَّيِّئَاتِ فَمَنِ ارْتَضَى اللَّهُ دِينَهُ نَدِمَ عَلَى مَا ارْتَكَبَهُ مِنَ الذُّنُوبِ لِمَعْرِفَتِهِ بِعَاقِبَتِهِ فِي الْقِيَامَةِ
ترجمه :
6. محمد بن ابى عمير مىگويد: از امام موسى كاظم (عليه السلام) شنيدم كه مىفرمود: خداوند فقط كافران، انكار كنندگان (خداوند) گمراهان و مشركان را در جهنم براى هميشه نگه مىدارد و كسى كه از گناهان كبيره دورى كند، از گناه صغيره مورد سؤال قرار نمىگيرد. خداوند متعال فرموده است: اگر از گناهان كبيرهاى كه از آن نهى شدهايد، دورى كنيد، گناه (كوچك) شما را مىبخشيم و شما را در جايگاه پسنديدهاى داخل مىكنيم.(255)
به آن حضرت عرض كردم: اى فرزند رسول خدا! پس شفاعت براى كدام گروه از گنهكاران واجب است؟ امام (عليه السلام) فرمودند: پدرم از پدرانش و آنها از على (عليه السلام) نقل كردهاند كه فرموده است: از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) شنيدم كه مىفرمود: شفاعت من به افرادى كه از امت من مىرسد كه گناهان كبيره انجام دادهاند، اما بر نيكوكاران امت من، چيزى نيست. ابن ابى عمير مىگويد: به امام موسى كاظم (عليه السلام) عرض كردم: اى فرزند رسول خدا! چگونه شفاعت به كسانى مىرسد كه گناهان كبيره انجام دادهاند در حالى كه خداوند مىفرمايد: شفاعت به كسانى مىرسد كه مورد رضايت خداوند بوده و آنها نيز از ترس خداوند، مىترسند.(256) و كسى كه گناهان كبيره انجام مىدهد، مورد رضايت خداوند نيست. آن حضرت فرمودند: اى ابا احمد! هيچ مؤمنى گناه نمىكند مگر اين كه او را ناراحت كرده و پشيمان مىسازد و پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرموده: پشيمانى از توبه كفايت مىكند و فرموده است: كسى كه خوبىهايش او را خوشحال كرده و بدىهايش او را ناراحت كند، مؤمن است، پس كسى كه بر گناهانى كه انجام مىدهد، پشيمان نمىشود، مؤمن نيست و ظالم است و شفاعت در حق او واجب نمىباشد و خداوند مىفرمايد: براى ستمكاران دوست و شفاعت كنندهاى كه مورد اطاعت قرار بگيرد، وجود ندارد.(257) به آن حضرت عرض كردم: اى فرزند رسول خدا! چگونه كسى كه وقتى از گناهانى كه انجام مىدهد، پشيمان نمىباشد، مؤمن نيست؟ آن حضرت فرمودند: اى ابا احمد! كسى؟ گناه كبيرهاى انجام مىدهد، مىداند كه به زودى عذاب خواهد شد. مگر اين كه نسبت به آن پشيمان شود و كسى كه پشيمان گردد، توبه كرده است و مستحق شفاعت مىباشد، اما كسى كه پشيمان نباشد بر آن اصرار مىورزد و كسى كه بر گناهى اصرار بورزد، مورد بخشش قرار نمىگيرد، زيرا چنين شخصى به عذابى كه به خاطر كارهايى كه انجام داده است، ايمان ندارد و اگر نسبت به عذاب آخرتى ايمان داشته باشد، پشيمان است و رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) فرموده: با استغفار هيچ گناهى كبيره نيست و با اصرار هيچ گناهى صغيره نخواهد بود. اما اين كه خداوند فرموده: شفاعت به كسانى مىرسد كه مورد رضايت خداوند باشد. اين گروه شفاعت نمىكنند مگر براى كسانى كه خداوند از دين آنها راضى باشد و دين اعتراف كردن به اين كه كارهاى خوب و بد جزا دارد. پس كسى كه خداوند از دينش راضى باشد، به خاطر شناختى كه از نتيجه كار خود در روز قيامت دارد، از گناهى كه انجام داده است، پشيمان مىباشد.
7 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ السَّعْدَآبَادِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ فَلَمْ يَعْمَلْهَا كُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ فَإِنْ عَمِلَهَا كُتِبَتْ لَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَ يُضَاعِفُ اللَّهُ لِمَنْ يَشَاءُ إِلَى سَبْعِمِائَةٍ وَ مَنْ هَمَّ بِسَيِّئَةٍ فَلَمْ يَعْمَلْهَا لَمْ تُكْتَبْ عَلَيْهِ حَتَّى يَعْمَلَهَا فَإِنْ لَمْ يَعْمَلْهَا كُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ بِتَرْكِهِ لِفِعْلِهَا وَ إِنْ عَمِلَهَا أُجِّلَ تِسْعَ سَاعَاتٍ فَإِنْ تَابَ وَ نَدِمَ عَلَيْهَا لَمْ تُكْتَبْ عَلَيْهِ وَ إِنْ لَمْ يَتُبْ وَ لَمْ يَنْدَمْ عَلَيْهَا كُتِبَتْ عَلَيْهِ سَيِّئَةٌ
ترجمه :
7. حمزه بن حمران از امام صادق (عليه السلام) نقل مىكند كه فرمودند: كسى كه تصميم به انجام كار خوبى گرفته باشد، اما آن را انجام ندهد، براى او يك كار خوب نوشته مىشود، پس اگر تصميم كار خوب را عملى سازد، ده ثواب خواهد داشت و خداوند براى هر كسى كه بخواهد تا هفصد ثواب مىنويسد و كسى كه تصميم به انجام گناه داشته باشد، تا انجام نداده است، گناهى بر او نوشته نمىشود، اما اگر آن را انجام ندهد، براى او به خاطر اين كه كار زشتى را ترك كرده است، يك كار خوب نوشته مىشود و اگر آن را انجام دهد، تا نه ساعت به او فرصت داده مىشود، كه اگر توبه كرده و پشيمان شود، چيزى بر او نوشته نمىشود و اگر توبه نكرد و نسبت به آن كار پشيمان نشد، يك گناه نوشته مىشود.
8 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْغَالِبِ الشَّافِعِيُّ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ مُجَاهِدُ بْنُ أَعْيَنَ بْنِ دَاوُدَ قَالَ أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ أَحْمَدَ الْعَسْقَلَانِيُّ قَالَ أَخْبَرَنَا النَّضْرُ بْنُ شُمَيْلٍ قَالَ أَخْبَرَنَا إِسْرَافِيلُ قَالَ أَخْبَرَنَا ثُوَيْرٌ عَنْ أَبِيهِ أَنَّ عَلِيّاً ع قَالَ مَا فِي الْقُرْآنِ آيَةٌ أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ
ترجمه :
8. از امام على (عليه السلام) روايت شده است كه آن حضرت فرمودند: در قرآن هيچ آيهاى مثل اين آيه براى من دوست داشتنى نيست: حقيقتا خداوند كسى را كه نسبت به او شريك آورده است نمىبخشيد و كمتر از شرك هر گناهى براى هر كسى كه بخواهد، مىآمرزد.(258)
9 حَدَّثَنَا أَبُو نَصْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ تَمِيمٍ السَّرَخْسِيُّ بِسَرَخْسَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو لَبِيدٍ مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِيسَ الشَّامِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي إِسْحَاقُ بْنُ إِسْرَائِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا حَرِيزٌ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ زَيْدِ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِي ذَرٍّ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ خَرَجْتُ لَيْلَةً مِنَ اللَّيَالِي فَإِذَا رَسُولُ اللَّهِ ص يَمْشِي وَحْدَهُ وَ لَيْسَ مَعَهُ إِنْسَانٌ فَظَنَنْتُ أَنَّهُ يَكْرَهُ أَنْ يَمْشِيَ مَعَهُ أَحَدٌ قَالَ فَجَعَلْتُ أَمْشِي فِي ظِلِّ الْقَمَرِ فَالْتَفَتَ فَرَآنِي فَقَالَ مَنْ هَذَا فَقُلْتُ أَبُو ذَرٍّ جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ قَالَ يَا أَبَا ذَرٍّ تَعَالَ قَالَ فَمَشَيْتُ مَعَهُ سَاعَةً فَقَالَ إِنَّ الْمُكْثِرِينَ هُمُ الْأَقَلُّونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا مَنْ أَعْطَاهُ اللَّهُ خَيْراً فَنَفَحَ مِنْهُ بِيَمِينِهِ وَ شِمَالِهِ وَ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ وَرَاءَهُ وَ عَمِلَ فِيهِ خَيْراً قَالَ فَمَشَيْتُ مَعَهُ سَاعَةً فَقَالَ لِي اجْلِسْ هَاهُنَا وَ أَجْلَسَنِي فِي قَاعٍ حَوْلَهُ حِجَارَةٌ فَقَالَ لِي اجْلِسْ حَتَّى أَرْجِعَ إِلَيْكَ قَالَ فَانْطَلَقَ فِي الْحَرَّةِ حَتَّى لَمْ أَرَهُ وَ تَوَارَى عَنِّي فَأَطَالَ اللَّبْثَ ثُمَّ إِنِّي سَمِعْتُهُ ع وَ هُوَ مُقْبِلٌ وَ هُوَ يَقُولُ وَ إِنْ زَنَى وَ إِنْ سَرَقَ قَالَ فَلَمَّا جَاءَ لَمْ أَصْبِرْ حَتَّى قُلْتُ يَا نَبِيَّ اللَّهِ جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ مَنْ تُكَلِّمُهُ فِي جَانِبِ الْحَرَّةِ فَإِنِّي مَا سَمِعْتُ أَحَداً يَرُدُّ عَلَيْكَ مِنَ الْجَوَابِ شَيْئاً قَالَ ذَاكَ جَبْرَئِيلُ عَرَضَ لِي فِي جَانِبِ الْحَرَّةِ فَقَالَ بَشِّرْ أُمَّتَكَ أَنَّهُ مَنْ مَاتَ لَا يُشْرِكُ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شَيْئاً دَخَلَ الْجَنَّةَ قَالَ قُلْتُ يَا جَبْرَئِيلُ وَ إِنْ زَنَى وَ إِنْ سَرَقَ قَالَ نَعَمْ وَ إِنْ شَرِبَ الْخَمْرَ
قال مصنف هذا الكتاب رحمه الله يعني بذلك أنه يوفق للتوبة حتى يدخل الجنة
ترجمه :
9. ابوذر مىگويد: شبى از شبها از خانه بيرون آمدم و ناگهان رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) را ديدم كه به تنهايى راه مىرود و انسانى با ايشان نيست، پس گمان كردم كه آن حضرت دوست ندارد كه كسى با ايشان باشد. من نيز در زير نور ماه، راه مىرفتم كه آن حضرت متوجه به من شد و مرا ديدند و فرمودند: چه كسى هستى؟ عرض كردم: خداوند مرا فداى شما كند، ابوذر هستم. آن حضرت فرمودند: ابوذر، بيا! ابوذر مىگويد: ساعتى با آن حضرت راه رفتم و فرمودند: كسانى كه زياد كار خوب انجام مىدهند، در روز قيامت كم هستند، مگر اين كه خداوند به آنها خير و خوبى بدهد و از طرف خود به طرف راست، چپ، رو برو و پشت سر او بدمد و در آن كار خوبى انجام دهد. ابوذر مىگويد: ساعتى (ديگر) با آن حضرت راه رفتم و به من فرمود: اين جا، بنشين و مرا در مكانى كه اطرافش سنگ بود نشاند و فرمود: اين جا بنشين تا برگردم. ابوذر مىگويد: آن حضرت در ميان سنگها رفتند تا اين كه ايشان را نديدم و از (چشمان من) پنهان شدند. پس رفتن ايشان طولانى شد، سپس در حالى كه به سوى من مىآمدند، مىفرمودند: اگر چه زنا و دزدى كند. ابوذر مىگويد: زمانى كه ايشان آمدند، صبر نكردم و عرض كردم: اى پيامبر خدا! خداوند مرا فداى شما كند. در ميان سنگها با چه كسى صحبت مىكرديد؟ زيرا من نشنيدم كه كسى به شما جواب بدهد. آن حضرت فرمودند: او جبرئيل بود كه در ميان سنگها خودش را به من نشان داد و گفت: به امت خود بشارت بده كه هر كسى از (از آنها) بميرد و به خداوند شريك قرار ندهد، داخل بهشت خواهد شد. من به او گفتم: اى جرئيل! اگر چه زنا و دزدى كند؟ جواب داد: بله، و اگر چه شراب هم بنوشد.
شيخ صدوق، نويسنده اين كتاب مىگويد: منظور اين است كه او به توبه موفق شده و وارد بهشت مىشود.
10 حَدَّثَنَا أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاذٍ الْجَوْهَرِيِّ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ص عَنِ رَسُولِ اللَّهِ ص عَنْ جَبْرَئِيلَ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ مَنْ أَذْنَبَ ذَنْباً صَغِيراً أَوْ كَبِيراً وَ هُوَ لَا يَعْلَمُ أَنَّ لِي أَنْ أُعَذِّبَهُ بِهِ أَوْ أَعْفُوَ عَنْهُ لَا غَفَرْتُ لَهُ ذَلِكَ الذَّنْبَ أَبَداً وَ مَنْ أَذْنَبَ ذَنْباً صَغِيراً كَانَ أَوْ كَبِيراً وَ هُوَ يَعْلَمُ أَنَّ لِي أَنْ أُعَذِّبَهُ وَ أَنْ أَعْفُوَ عَنْهُ عَفَوْتُ عَنْهُ
ترجمه :
10. رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) از جبرئيل نقل مىكند كه خداوند فرموده است: كسى كه گناه صغيره يا كبيره انجام دهد، اما قبول نداشته باشد كه حق دارم او را عذاب كنم يا از او گذشت نمايم، هرگز آن گناه را از او نمىبخشم و كسى كه گناه كوچك يا بزرگى انجام دهد، در حالى كه مىداند (و قبول دارد) كه من حق عذاب كردن او را دارم و يا از او مىگذرم، او را مىبخشم.
252 - رعد / 6.
253 - انعام / 164.
254 - نجم / 39.
255 - نساء / 31.
256 - انبياء / 28.
257 - مؤمن / 18.
258 - نساء / 48.
