فلاسفه براى عالم چهار مرحله ذكر كرده اند: عالم ربوبى ، عالم عقل ، عالم مثال و عالم طبيعت . و نيز آنان به عقول ده گانه معتقدند كه خداوند علت فاعلى و قريب عقل اول و عقل دوم معلول عقل اول و همچنين ... و در نهايت عقل دهم ، علت فاعلى بر عالم مثال و عالم مثال نيز علت عالم طبيعت و ماده است ، زيرا عالم ، عالم اسباب و مسببات است و خداوند اين نظام را بر اساس آن بنا نهاده است .
حال اگر كسى سؤال كند كه چرا خداوند مستقيما و بدون واسطه عالم طبيعت را ايجاد نكرده است ؟ در جواب مى گوييم به جهت آنكه بين عالم ربوبى و عالم ماده سنخيت وجود ندارد و لذا عوالم مختلف را به جهت برقرارى سنخيت بين عالم ربوبى و عالم ماده و طبيعت ، آفريد. از ميان موجودات عالم ماده تنها انسان است كه با عالم مثال سنخيت دارد ، و براى ايجاد سنخيت كامل ، احتياج به انسان كامل است ، زيرا او واسطه فيض بر مجموعه انسان هاى ديگر است و در اين زمينه فرقى بين فيض تكوين و تشريع نيست .
به عبارت ديگر همان گونه كه قانون سنخيت بين علت و معلول و نيز نظام اسباب و مسببات در عالم تكوين اقتضا مى كند كه بين عالم ربوبى و عالم طبيعت عوالم ديگرى باشد تا فيض وجود از راه آنها كاناليزه شده و به عالم طبيعت برسد ، در مورد فيض معنوى خداوند و تصرفات او در قلوب انسان نيز با واسطه انجام خواهد گرفت كه همان وجود امام معصوم كامل است . البته فيض تشريع نيز از اين كانال به انسان مى رسد.
از اين بيان به خوبى معناى حديث :لولاك لما خلقت الافلاك و لولا على لما خلقتك و لولا فاطمة لما خلقتكما؛(([اى پيامبر] اگر تو نبودى هرگز افلاك را خلق نمى كردم و اگر على نبود هرگز تو را خلق نمى كردم و اگر فاطمه نبود هرگز شما دو نفر را خلق نمى كردم .))روشن مى شود؛ زيرا وجود اين انسان هاى از همه جهت كامل ، سبب فيض الهى بر عالم ماده و افلاكند. و حضرت زهرا سلام الله عليها نيز حلقه وصل بين عالم عقل و نبوت با عالم امامت و انسان كامل است .
منبع :موعود شناسی وپاسخ به شبهات
نویسنده: علی اصغر رضوانی
انتشارات مسجد مقدس جمکران
