هنگامى كه دوستت با تو سخن مى گويد آنچه وفادارى و ادب بر تو واجب مى كند آن است كه روى خـود را مـتـوجـه او كـنـى و به سخنان او گوش دهى و رشته سخنان او را پاره نكنى , و در طول گـفتار او دل را به چيزى مشغول نگردانى , چه اين امور به دوستى آسيب مى زند, و صفاى محبت را تيره مى سازد .
و بكوش كه با دوست خويش چنان باشى كه شاعر گفته است :
من لى بانسان اذا اغضبته ----- و جهلت كان الحلم رد جوابه ((648))
و اذا طربت الى المدام شربت من ----- اخلاقه و سكرت من آدابه ((649))
و تراه يصغي للحديث بقلبه ----- و بسمعه و لعله ادرى به ((650))
پـيامبر خدا(ص ) و ائمه اهل بيت (ع ) خوب گوش دادن به گفتار كسى را كه با تو سخن مى گويد نـشـانـه مروت و جوانمردى انسان شمرده اند, چنان كه پيامبر خدا(ص ) فرموده است : از مروت و جوانمردى است كه انسان به هنگامى كه دوستش با او سخن مى گويدبه گفتارش گوش دهد, و از خوبى همراهى دوست است كه وقتى بند كفش دوستش پاره شود به خاطر او بايستد.
نـيـز خـوب گـوش دادن بـه سـخن دوست دليل بر درستى راى توست , چنان كه امام صادق (ع ) فرموده است : از چيزهايى كه بر درستى راى انسان دلالت دارد برخورد نيكوو خوب گوش دادن است .
همچنين پيامبر گرامى (ص ) و ائمه اهل بيت (ع ) گوش ندادن به سخنان گوينده را تا آنگاه كه به پـايـان رسـد از دلايـل نادانى و روش نادانها شمرده اند, امام صادق (ع ) فرموده است : ازخوبيهاى نادانهاست كه پيش از آن كه بشنوند پاسخ مى گويند, و پيش از آن كه بفهمندمخالفت مى كنند, و به چيزى كه در آن آگاهى ندارند داورى مى كنند. ((651)) كـسـى كـه بـه سـخـنان تو گوش نمى دهد و گفتار تو را شنوا نيست سخن گفتن و گفتگو با اوسزاوار نيست , و اگر بر اثر عدم رعايت اين اصل احساس اهانت كردى نبايد جز خودت را ملامت كـنـى , چنان كه پيامبر خدا(ص ) در وصيت خود به اميرمؤمنان (ع ) فرموده است :اى على ! هشت نـفرند كه اگر دچار اهانت شوند نبايد جز خودشان را ملامت كنند: آن كه به ميهمانى مى رود بى آن بـه آن كـه دعـوت شـده بـاشد, كسى كه به صاحبخانه امر و نهى مى كند, آن كه از دشمنانش خواهان نيكى باشد, كسى كه از فرو مايگان درخواست بخشش كند, آن كه در رازى كه ميان دو تن جـريـان دارد وارد شود بى آن كه او را دخالت داده باشند, كسى كه به حاكم اهانت كند, آن كه در جـايـى از مـجـلـس بنشيند كه شايستگى آن را ندارد, و ديگر آن كه با كسى سخن گويد كه به او گوش نمى دهد. ((652)) يكى از شاعران اين معنا را در ابياتى به نظم در آورده كه ما آنها را با اندك تصرفاتى نقل مى كنيم :
يستوجب الذم فى الدنيا ثمانية ----- لالوم فى واحد منهم اذا صفعا ((653))
فطالب من لئام الناس مكرمة ----- و باغى الخير من اعدائه طمعا ((654)) و متحف بحديث غير سامعه ----- و الضيف يامر رب البيت مرتفعا ((655))
و مستخف بسلطان له خطر ----- و داخل بين سر اثنين مندفعا ((656))
و جالس مجلسا فى غير موضعه ----- و داخل الدار تطفيلا بغير دعا ((657))
ديـل كارنگى درباره خوب گوش دادن و تاثير فوق العاده آن در كسب قلوب و جذب نفوس سخن گـفـته و گفتار خود را به اين جمله كوتاه پايان داده است كه : اگر مى خواهى مردم تو را دوست بدارند از قاعده شماره 4 پيروى كن : شنونده خوبى باش , و گوينده را تشويق كن كه از خودش سخن گويد.
در اين فصل آمده است : اگر مى خواهى مردم از گرد تو پراكنده شوند و هنگامى كه اجتماع آنها را ترك كردى تو را مسخره كنند چنين باش : بـه كـسـى فـرصـت سـخـن گفتن مده .
. .
و پيوسته از خودت سخن گوى , و هرگاه ضمن آن كه ديگرى سخن مى گويد انديشه اى به ذهنت خطور كرد منتظر مباش تا او گفتارش را تمام كند چه او مانند تو تيز هوش و با ادب نيست پس چرا وقت خود را با شنيدن گفتارياوه اش ضايع كنى ... بلكه در ميان سخنانش بر او وارد, و در نيمه گفتارش با او روبروشو.
سپس مى گويد: براى آن كه گوينده برجسته اى بشوى نخست شنونده خوبى باش .
منبع : کتاب دوست يابى
بنياد پژوهشهاى اسلامى
648- كجاست انسانى كه هرگاه او را به خشم آورم , و نادانى كنم حلم و بردبارى پاسخ او باشد.
649- و هرگاه به شراب ميل كنم از اخلاق او, بنوشم و از آداب او سرمست شوم .
650- مى بينى او با دل و گوش به سخن گوش , مى دهد در حالى كه شايد او به آن داناتر باشد.
651- بحارالانوار, 2/62.
653- در دنيا هشت تن سزاوار ملامتند, كه هرگاه يكى از آنها سيلى خورد ملامتى متوجه كسى نيست .
654- كـسـى كه از مردمان فرو مايه خواهان نيكى شود, و آن كه از دشمنانش طمع خير و خوبى داشته باشد.
655- و آن كـه سـخـن بـگويد براى كسى كه شنونده او نيست , و ميهمانى كه براى برتريجويى به صاحبخانه امر ونهى كند.
656- و آن كـه حاكمى را با وجود خطر تحقير كند, و آن كه فضولى كرده در راز ميان دو تن وارد شود.
657- و آن كـه در مجلسى جايى بنشيند كه جاى او نيست , و آن كه به طور طفيلى وارد خانه اى شود كه بدان دعوت نشده است .
