درباره معاشرت با دوستان سـزاوار اسـت مـا اين را به بخشى از وصيت جاويد اميرمؤمنان (ع ) به فرزندش امام حسن (ع ) پايان دهـيـم .
بـه خدا سوگند كه آن بزرگترين دستور اجتماعى و برترين قانون اخلاقى است كه همه مـبـانـى عـاليترين نمونه دوستى را در برگرفته و براى برقرارى برادرى و دوستى صادقانه راهى روشـن ترسيم كرده به طورى كه هر كس خواهان زندگى اجتماعى سعادتمندانه است از تدبر در معانى و عمل به محتواى آن بى نياز نيست .
فـرمـوده اسـت : خود را وادار كن بر پيوستن به دوست خويش به هنگام جدايى او, و برمهربانى و دوسـتـى بـه هنگام روى گردانيدن او, و بر بخشش در وقت بخل ورزى او, و برنزديكى به هنگام دورى جـسـتـن او, و بـر نرمى هنگام درشتى كردن او, و بر عذر در وقت بدكردارى او تا آن جا كه گويا تو او را بنده اى و او را بر تو نعمتى است .
و زنهار از اين كه اين روش را در غير جاى خود به كار برى يا نسبت به كسى كه شايستگى آن را ندارد به جا آورى .
دشمن دوستت را به دوستى مگير تا به دوسـت خـود دشـمـنى كرده باشى .
خدعه و فريب به كار مبر كه اين خوى فرومايگان است .
براى دوسـتت پند را خالص وبى آلايش كن خواه (اندرز تو نزد او) نيكو باشد يا زشت .
و در همه احوال به او كـمـك كـن .
و بـا او بـاش در هـر جـا كـه باشد .
خواهان مجازات دوست خود مباش هر چند بر دهـنت خاك بپاشد .
به دشمنت احسان و نيكى كن كه آن شيرين تر از پيروزى است .
خشم راكم كم فرو ده چه من آشاميدنى شيرينتر و گواراتر از آن در پايان نديدم .
با شك از دوستت مبر و پيوندت را با او بى آن كه خشنودى او را بخواهى قطع مكن .
در برابر كسى كه با تودرشتى مى كند نرم باش چـه زود بـاشد كه با تو از در نرمى درآيد .
چقدر زشت است بريدن پس از پيوند, و جفا و بدرفتارى پس از رفاقت و برادرى , و دشمنى پس از دوستى ,و خيانت نسبت به كسى كه تو را امين دانسته , و عـمـل بـر خلاف گمان كسى كه به تواميدوار بوده است , و خيانت به كسى كه به تو اعتماد كرده اسـت .
و اگر خواستى ازدوست خود ببرى جاى مقدارى از دوستيت را باقى گذار كه اگر روزى مـايـل شـود بـدان بازگردد و كسى كه به تو گمان نيكى دارد گمان نيك او را تحقق ده .
و حق دوسـت خود رابه اطمينان دوستى ميان تو و او تباه مكن زيرا آن كه حقش را تباه كرده اى دوست تونيست .
و نبايد خانواده ات به سبب تو بدبخت ترين مردم باشند, و به كسى كه از تو دورى مى جويد رغـبـت مـكـن , و از آن كـه به تو رغبت دارد در صورت امكان معاشرت از اودورى مجوى , و نبايد دوسـتـت بـر بـريـدن از تـو و بـدى كـردن به تو و بخل ورزيدن نسبت به تو و كوتاهى در فضل و بخششش از تو تواناتر باشد به اين كه به او بپيوندى و به وى احسان كنى و درباره او بذل و بخشش روا دارى .
نـبـايـد ستم ستمكار بر تو گران آيد چه او به زيان خود و سود تو مى كوشد و پاداش كسى كه تو را خشنود مى كند بدى كردن به او نيست ((775)) .
در اين جا زمام قلم را مى كشيم چه گمان مى كنيم ما خواننده عزيز را به گنجينه علمى وثروت اخـلاقـى بـى مـانندى آگاه كرده ايم كه پيش از اين در لابه لاى كتابها پراكنده و بر روى صفحات كـتـب دسـتـخوش تباهى بوده است .
اين سرمايه بزرگ يكى از آثار خير خاندان پاك پيامبر(ص ) و احـسـان آنها بر امت اسلامى بلكه همه جوامع بشرى است , و چقدر آثارخير آنها زياد و احسان آنها بسيار و حق آنها بزرگ است , اما بيشتر مردم ناسپاسند, و اگربه حق آنها ايمان آورند و از مخالفت بـا آنـان بپرهيزند خداوند ابواب بركات خود را ازآسمان و زمين به روى آنها خواهد گشود, ليكن آنها را تكذيب كردند و خداوند آنها را به كيفر اعمالشان مجازات كرد.
و آخر دعوانا ان الحمد للّه رب العالمين ((776))
منبع : کتاب دوست يابى
بنياد پژوهشهاى اسلامى
775- تحف العقول , /54.
776- و آخرين سخن ما اين كه ستايش ويژه خداوند است كه پروردگار جهانيان است .
