یکی از مسائلی که باید به آن توجه داشت این است که این تربت که باید از قبر امام حسین علیه السلام باشد چه خاکی جزء تربت امام حسین علیه السلام است. آیا تمام خاک شهر کربلا را شامل می‌شود و یا اینکه خاکی که روی بدن مطهر امام علیه السلام است و یا اینکه خاکی که سرخ رنگ است و بالای سر حضرت علیه السلام است. آنچه از لسان ائمه معصومین علیه السلام در روایات معلوم می‌شود این است که روایات در این باب چند طایفه هستند.
در روایتی از حضرت صادق علیه السلام است که می‌فرمایند:
یؤخذ طین قبر الحسین علیه السلام من عند القبر علی سبعین ذراعاً (101)
تربت امام حسین شامل ۷۰ زراع اطراف قبر امام علیه السلام که حدود سی و پنج متر می‌شود چون هر زراع حدود نیم متر است.
طایفه‌ای دیگر از روایات چهار میل را می‌گوید:
مقدار اربعة أمیال (102)
میل که جمع آن امیال است را گفته‌اند چهار هزار زراع است. در حدود دو هزار متر است به عبارتی دو کیلومتر.
طایفه‌ای دیگر از روایات یک فرسخ در یک فرسخ را می‌گوید
ورُوِی فَرسخٌ فی فرسخ (103)
که هر فرسخ پنج کیلومتر و هفتصد و پنجاه متر می‌شود.
طایفه‌ای دیگر از روایات خاکی را که نزد سر مبارک و مطهر حضرت سیدالشهداء است را می‌گوید
عن الصادق علیه السلام: انَّ عند رأس الحسین علیه السلام لتربةً حمراء فی‌ها شفاء من کل داءِ الاَّ السّام (104)
امام صادق علیه السلام می‌فرمائید نزد سر مبارک امام حسین علیه السلام خاکی سرخ است که در آن شفاء از هر دردی است الاّ مرگ.
طایفه‌ای دیگر از روایات تا پنج فرسخ را می‌گوید:
قال الصادق علیه السلام حَرَمُ الحسین علیه السلام خمس فراسخ من اربعة جوانب القبر (105).
امام صادق علیه السلام می‌فرمایند حرم امام حسین علیه السلام پنج فرسخ از چهار طرف قبر است.
در حدیثی دیگر از اسحاق بن عمار آمده است که امام صادق علیه السلام فرمودند از محل قبر امام حسین علیه السلام از چهار جانب بیست و پنج زراع (106) مساحت کن جزء قبر و حرم امام است.
و در حدیثی از عبداللّه بن سنان است که از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند بیست زراع مساحت کن (107). حدود ده متر از چهار جانب قبر شریف.
در روایتی دیگر از امام صادق علیه السلام است که
علی قدر سبعین باعاً (108)،
به قدر هفتاد باع که حدود هفتاد متر می‌شود.
آنگاه مرحوم شیخ طوسی گفته توجیه این روایات ترتّب در فضیلت است که بالا‌ترین پنج فرسخ است و کمترین عند رأس است.
یعنی هر چه نزدیک‌تر به قبر مطهر امام باشد و یا بدن مطهر باشد فضیلت آن بیشتر است و الاّ آنچه از روایات برمی آید تا پنج فرسخ جزء حرم امام علیه السلام است و خاک در این محدوده جزء تربت امام حسین علیه السلام است. و اللّه العالم.
پی نوشت:
______________________
(101)- کافی: ج ۴ ص ۵۸۸- کامل الزیارات: ص ۴۸۶- المزار: ص ۱۲۸ تهذیب الاحکام: ج ۶ ص ۷۴.
(102)- کامل الزیارات: ص ۲۸۰- بحارالانوار: ج ۱۰۱ ص ۱۳۱.
(103)- کامل الزیارات: ص ۲۸۲؛ تهذیب الاحکام: ۶، ص ۷۱؛ بحارالانوار ۱۰۱، ص ۱۳۱.
(104)- کامل الزیارات: ص ۲۷۹.
(105)- کامل الزیارات: ص ۲۷۲ مصباح المتهجد: ص ۵۱۱.
(106) - زراع حدود نیم متر است و زرع حدود یک متر است که دو زراع می‌شود یک زرع.
(107)- مصباح المتهجد: ص ۵۱۱.
(108)- بحارالانوار: ج ۱۰۱ ص ۱۳۱.
