((244- معاوية بن عمار گويد: شنيدم از امام صادق (عليه السلام ) كه مى فرمود: اين آيه (اى پيغمبر به آنها كه در دست شما اسيرند بگو اگر خدا در دلهاى شما خبرى بداند بهتر از آنچه را از شما گرفته شده (يعنى فديه آزادى ) به شما بدهد و شما را بيامرزد) (سوره انفال آيه 70) درباره عباس و عقيل و نوفل نازل شده ، و فرمود: همانا رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) در جنگ بدر نهى فرمود كه مسلمانان كسى از بنى هاشم و همچنين ابوالبخترى را بكشند، و اين چند تن اسير شدند.
رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) على (عليه السلام ) را فرستاد و فرمود: ببين از بنى هاشم چه كسانى در اينجا (در ميان اسيران ) هستند، على (عليه السلام ) (همانطور كه مى رفت ) گذرش به عقيل بن ابى طالب افتاد و رو از او بگردانيد، عقيل گفت : يا على به خدا كه وضع مرا ديدى ! (به من رحم كن ).
و به هر صورت على (عليه السلام ) به نزد رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) باز گشت و عرض كرد: اين ابوالفضل (عباس بن عبدالمطلب ) است كه در دست فلانكس اسير است ، و اين عقيل است كه در دست فلانى است ، و اين نوفل بن حارث است كه در دست فلانى است ، رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) برخاست تا به عقيل رسيد و به او فرمود: اى ابا يزيد ابوجهل كشته شد؟ عقيل گفت : در اين صورت ديگر كسى درباره تهامة (سرزمين مكه و اطراف آن ) با شما جنگ و ستيزه نكند.
سپس (عقيل - يا رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) چنين گفت :
اگر آنها (يعنى دشمن ) را از پاى در آوريد (و كشتيد يا به زمين افكنديد) رهاشان كنيد وگرنه (دست از آنها بر مداريد) و تسلط خود را بر آنها محقق كنيد (مجلسى (رحمة الله عليه ) گويد: يعنى آنها را محكم ببنديد كه نگريزند).
در اين وفت عباس را آوردند، بدو گفته شد: براى آزادى خود و دو برادر زاده ات (عقيل و نوفل ) فداء بده و آزاد شويد؟
عباس (رو به پيغمبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) كرده گفت : اى محمد تو حاضرى من (با پرداخت فديه ) به گدائى بيفتم و دست گدائى پيش قريش دراز كنم ؟
رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) فرمود: (نه ) از همان پولهائى كه نزد همسرت ام الفضل گذاردى و به او گفتى : اگر در اينراهى كه ميروم آسيبى به من رسيد اين پول را خرج خود و بچه هايت بكن ، بده .
عباس گفت : برادر زاده كى اين را به تو خبر داده ؟
رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) فرمود: جبرئيل از جانب خداى عزوجل به من خبر داد.
عباس گفت : سوگند بدانكه بدو سوگند خوردند كه كسى از اين جريان جز من و همسرم مطلع نبود، به راستى گواهى دهم كه تو رسول خدا (و پيغمبر) هستى .
امام (عليه السلام ) فرمود: و بدين ترتيب همه اسيران به حال شرك به مكه باز گشتند جز عباس و عقيل و نوفل - كرم الله وجوههم - و درباره آنها آيه فوق (آيه 70 انفال ) نازل شد. ))
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ فِى هَذِهِ الْآيَةِ يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِمَنْ فِي أَيْدِيكُمْ مِنَ الْأَسْرى إِنْ يَعْلَمِ اللّهُ فِى قُلُوبِكُمْ خَيْراً يُؤْتِكُمْ خَيْراً مِمّا أُخِذَ مِنْكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ قَالَ نَزَلَتْ فِى الْعَبَّاسِ وَ عَقِيلٍ وَ نَوْفَلٍ وَ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص نَهَى يَوْمَ بَدْرٍ أَنْ يُقْتَلَ أَحَدٌ مِنْ بَنِى هَاشِمٍ وَ أَبُو الْبَخْتَرِيِّ فَأُسِرُوا فَأَرْسَلَ عَلِيّاً ع فَقَالَ انْظُرْ مَنْ هَاهُنَا مِنْ بَنِى هَاشِمٍ قَالَ فَمَرَّ عَلِيٌّ ع عَلَى عَقِيلِ بْنِ أَبِي طَالِبٍ كَرَّمَ اللَّهُ وَجْهَهُ فَحَادَ عَنْهُ فَقَالَ لَهُ عَقِيلٌ يَا ابْنَ أُمِّ عَلَيَّ أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ رَأَيْتَ مَكَانِى قَالَ فَرَجَعَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ قَالَ هَذَا أَبُو الْفَضْلِ فِى يَدِ فُلَانٍ وَ هَذَا عَقِيلٌ فِى يَدِ فُلَانٍ وَ هَذَا نَوْفَلُ بْنُ الْحَارِثِ فِى يَدِ فُلَانٍ فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ ص حَتَّى انْتَهَى إِلَى عَقِيلٍ فَقَالَ لَهُ يَا أَبَا يَزِيدَ قُتِلَ أَبُو جَهْلٍ فَقَالَ إِذاً لَا تُنَازَعُونَ فِى تِهَامَةَ فَقَالَ إِنْ كُنْتُمْ أَثْخَنْتُمُ الْقَوْمَ وَ إِلَّا فَارْكَبُوا أَكْتَافَهُمْ فَقَالَ فَجِى ءَ بِالْعَبَّاسِ فَقِيلَ لَهُ افْدِ نَفْسَكَ وَ افْدِ ابْنَ أَخِيكَ فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ تَتْرُكُنِى أَسْأَلُ قُرَيْشاً فِى كَفِّى فَقَالَ أَعْطِ مِمَّا خَلَّفْتَ عِنْدَ أُمِّ الْفَضْلِ وَ قُلْتَ لَهَا إِنْ أَصَابَنِى فِى وَجْهِى هَذَا شَيْءٌ فَأَنْفِقِيهِ عَلَى وُلْدِكِ وَ نَفْسِكِ فَقَالَ لَهُ يَا ابْنَ أَخِى مَنْ أَخْبَرَكَ بِهَذَا فَقَالَ أَتَانِى بِهِ جَبْرَئِيلُ ع مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ وَ مَحْلُوفِهِ مَا عَلِمَ بِهَذَا أَحَدٌ إِلَّا أَنَا وَ هِيَ أَشْهَدُ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ قَالَ فَرَجَعَ الْأَسْرَى كُلُّهُمْ مُشْرِكِينَ إِلَّا الْعَبَّاسُ وَ عَقِيلٌ وَ نَوْفَلٌ كَرَّمَ اللَّهُ وُجُوهَهُمْ وَ فِيهِمْ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ قُلْ لِمَنْ فِى أَيْدِيكُمْ مِنَ الْأَسْرى إِنْ يَعْلَمِ اللّهُ فِى قُلُوبِكُمْ خَيْراً إِلَى آخِرِ الْآيَةِ
