با مراجعه به روايات مربوط به حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف)، مي‌توان گفت: هيچ لقبي به اندازة «قائم»، براي آن حضرت استعمال نشده است. گويا از آنجايي كه قيام حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف)، درخشانترين فصل زندگي ايشان است؛ اتصاف به اين صفت و لقب، همواره در كلام معصومان(عليهم السلام) مورد تصريح قرار گرفته است.
بنابر اين مهمّ‌ترين علت اتصاف به اين لقب، آن است كه وي در برابر اوضاع سياسي و انحرافات ديني و اجتماعي، بزرگ ترين قيام تاريخ را رهبري خواهد كرد.10 البته مي‌توان تمامي ائمه(عليهم السلام) را قائم دانست؛ اما ويژگيهاي قيام امام مهدي(عليه السلام)، آن حضرت را از ديگر امامان ممتاز ساخته است.
درباره وجه ناميده شدن حضرت به «قائم»، مي‌توان به روايات زير اشاره كرد: ابوحمزه ثمالي ميگويد: از امام باقر(عليه السلام) پرسيدم:اي فرزند رسول خدا! آيا همه شما قائم و به پا دارندة حق نيستيد؟ فرمود: بلي؛ عرض كردم: چرا حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) را قائم ناميدهاند؟ فرمود: هنگامي كه جدّ من حضرت سيدالشهدا حسين بن علي(عليهما السلام) شهيد شد، ملائكه به درگاه خداوند ضجه و ناله نموده، نزد او شكايت كردند... پس خداي عزوجل امامان از فرزندان حسين(عليه السلام) را به آنان نشان داد و ملائكه از ديدن آنان خوشحال شدند. در آن هنگام ديدند كه يكي از ايشان در حال قيام است و نماز مي‌خواند. پس خداوند عزّ و جلّ فرمود: به وسيله اين قائم(ايستاده) از آنان (قاتلان حسين) انتقام خواهم گرفت».11
از امام جواد(عليه السلام) پرسيده شد: چرا او را قائم مي‌نامند؟ فرمود: «لاَنَّهُ يقُومُ بَعْدَ مَوْتِ ذِكْرِهِ وَاِرْتِدادِ اَكْثَرِ القائِلينَ بِاِمامَتِهِ»؛12 «چون پس از آن قيام مي‌كند كه از يادها رفته است و بيشتر معتقدان به امامتش برگشتهاند».
لقب «قائم» اگرچه درپارهاي ازموارد به تنهايي به كار رفته است؛ ولي در بعضي از موارد، به كلماتي ديگر اضافه شده كه هر كدام گوياي معنايي خاصّ است؛ مانند:
13-1. «القائِمُ مِنْ وُلْدي» (قيام كننده از فرزندانم)
برخي از معصومان(عليهم السلام) اصرار داشتهاند كه آن قيام كننده را از فرزندان خود معرفي كنند تا كساني كه از غير آنان خود را قائم معرفي ميكنند، رسوا شوند.
پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله وسلم) فرمود: «مَنْ اَنْكَرَ الْقَائِمَ مِنْ وُلْدي فِي زَمانِ غَيبَتِهِ فَماتَ فَقَد ماتَ ميتَةً جاهِليةً»؛13«كسي كه قائم از فرزندان مرا در زمان غيبتش انكار كند، به مرگ جاهلي مرده است».
امام صادق(عليه السلام) فرمود: «اَلقائِمُ مِنْ وُلدي يعْمُرُ عُمْرَ خَليلِ الرَّحْمنِ...»؛14 « قائم از فرزندان من عمر مي‌كند، عمر او به اندازه عمر خليل الرحمان است...».
13-2. «قائِمهم» (قائم آنان)
رسول گرامي اسلام(صلي الله عليه و آله وسلم) ـ زماني كه ائمه(عليهم السلام) را معرفي مي‌كند و سخن از حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) به ميان ميآورد ـ بيشتر از آن حضرت با عنوان قيام كنندة آنان (اهل بيت) ياد ميفرمايد؛ چنان که خطاب به حسين بن علي(عليهما السلام) فرمود: «تو آقا و فرزند آقا هستي. تو امام و فرزند امام هستي. تو حجّت، فرزند حجّت و پدر حجّتهاي نهگانه هستي كه نهمين آنان قائم ايشان است».15
گويا پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم) تنها قيام كننده (موفق) از فرزندان امام حسين(عليه السلام) را، آخرين ايشان معرفي كرده و او را از فرزندان آن حضرت دانسته است.
13-3. «قائِمٌ لِلْحَقِ مِنَّا» (قيام كننده براي حق از ما)
رسول گرامي اسلام(صلي الله عليه و آله وسلم) در روايتي فرمود: «قيامت بر پا نميشود؛ مگر اينكه قيام كنندهاي براي حق از ما (اهل بيت) به پا خيزد ».16
از اين حديث به دست ميآيد كه تنها قيام براي اقامة حق، مطلوب است. همچنين قيامي كه به تمامي صالحان وعده داده شده، تنها به وسيلة فردي از اهل بيت پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم) تحقّق خواهد يافت.
13-4. «قائِمُنا اَهْلَ البَيتِ» (قائم ما اهل بيت)
امام باقر(عليه السلام) فرمود: «بهترين لباس هر زمان، لباس اهل آن زمان است؛ اما آن گاه که قائم ما اهل بيت قيام مي‌كند، لباس علي(عليه السلام) را بر تن کرده و بر روش او حكومت خواهد نمود».17
13-5. «قائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ» (قيام كننده از آل محمد(صلي الله عليه و آله وسلم))
امام رضا(عليه السلام) فرمود: «تَمامُ الاَمْرِ بِقائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ»؛18 «تمام امر به دست قائم آل محمد است».
...........................................................................
10. الارشاد، ص 704، ح 2.
11. دلائل الامامة، ص 239.
12. كمال الدين و تمام النعمة، ج 2، ص 378، ح 3.
13. همان، ج 2، باب 39، ح 12.
14. دلائل الامامة، ص 258؛ الغيبة، ص 189، ح 44.
15. عيون اخبارالرضا(عليه السلام)، ج 2، ص 52، ح 17.
16. همان، ج 2، ص 59، ح 230.
17. كافي، ج 1، ص 411.
18. شيخ صدوق، التوحيد، ص 232، ح 1.
منبع : القاب حضرت مهدي عليه السلام
نويسنده:خدامراد سليميان
