«مضطر» در لغت به معناي كسي است كه بيماري، فقر و يا سختي‌هاي روزگار، او را ناگزير به تضرّع در درگاه خداوند کرده است.1 در برخي روايات از اين لقب، به عنوان يكي از القاب حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) ياد شده و در قرآن مجيد نيز مورد اشاره قرار گرفته است:اَمَّنْ يجِيبُ المُضْطَرَّ اِذا دَعاهُ وَيكْشِفُ السُوءَ؛ 2 «اي كسي كه دعاي مضطر را اجابت ميكند و گرفتاري را بر طرف ميسازد».
در برخي از روايات، اين آيه تفسير به حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) و قيام ايشان شده است. امام صادق(عليه السلام) ميفرمايد: «اين آيه درمورد مهدي از آلمحمد(عليهم السلام) نازل شده است؛ به خدا
سوگند! مضطر او است؛ هنگامي كه در مقام ابراهيم دو ركعت نماز به جا ميآورد و دست به درگاه خداوند متعال بر ميدارد؛ خداوند دعاي او را اجابت ميكند، ناراحتيها را بر طرف ميسازد و او را خليفه روي زمين قرار ميدهد».3
بدون شك منظور از اين تفسير، منحصر ساختن مفهوم آيه، به وجود مبارك حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) نيست؛ بلكه آيه معناي گستردهاي دارد كه يكي از مصداقهاي روشن آن، وجود حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) است. پس زماني که همه جا را فساد مي‌گيرد، درها بسته ميشود، كارد به استخوان ميرسد، بشريّت در بنبست سختي قرار مي‌گيرد و حالت اضطرار در كل عالم نمايان ميشود؛ در اين هنگام حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) در مقدسترين نقطه روي زمين، دست به دعا بر ميدارد و تقاضاي كشف سوء ميكند. خداوند نيز اين دعا را سرآغاز انقلاب مقدس جهاني او قرار ميدهد و به مصداق يجْعلكم خلفاء الارض او و يارانش را جانشينان روي زمين ميكند».4
15. منتَظَر
يكي از القاب حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) ، «منتظَر» است كه در روايات فراواني به آن اشاره شده است. حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) خود نيز همانند ديگر انسانها، منتظر است تا روزي فرا رسد و ارادة خداوند متعال، به برپايي حاكميت جهاني عدل و قسط تعلق گيرد. اما تنها كسي است كه انتظار ظهورش كشيده ميشود؛ از اين رو «منتظَر» نيز ناميده شده است.
از امام جواد(عليه السلام) پرسيده شد:اي فرزند رسول خدا! مهدي، به چه دليل منتَظَر ناميده شده است؟ فرمود: «لاَنَّ لَهُ غَيبَةً يكْثُرُ اَيامُها وَيطُولُ اَمَدُها فَينتَظِرُ خُرُوجَهُ المُخلِصُونَ وَينكِرُهُ المُرْتابُونَ...»؛5 «به اين علت كه براي او غيبتي است كه روزهايش زياد ميشود و مدتش بسيار طول ميكشد. پس مخلصان، انتظار ظهورش را ميكشند و اهل ترديد او را نكار خواهند کرد...».
زرارة بن اعين نيز ميگويد: از امام صادق(عليه السلام) شنيدم كه ميفرمود: «اِنَّ لِلْقائِمِ غَيبَةً قَبْلَ اَنْ يقُومَ»؛ قُلتُ لَهُ: وَ لِمَ؟ قالَ: «يخافُ»؛ _ و اَوْمأَ بِيدِهِ اِلي بَطْنِهِ _ ثُمّ قالَ: يا زُرارَةُ وَهُوَ المُنتَظَرُ الَّذي يشُكُّ النَّاسُ فِي وِلادَتِهِ...»؛6 «به درستي كه براي قائم پيش از آنكه قيام كند، غيبتي است. عرض كردم: قربانت شوم! براي چه؟ فرمود: ميترسد ـ و به شكم خود اشاره كرد ـ سپس فرمود: او است منتظري كه مردم در تولدش شك كنند...».
......................................
1. مجمعالبحرين، ج 3، ص 373.
2. نمل (27)، آيه 62.
3. تفسير نورالثقلين، ج 4، ص 94؛ ر.ك: الغيبة، ص 181، ح 30.
4. تفسير نمونه، ج 15، ص 521 و 522.
5. كمالالدين و تمام النعمة، ج 2، ص 378، ح 3.
6. همان، ج 2، ص 342، ح 24.
منبع : القاب حضرت مهدي عليه السلام
نويسنده:خدامراد سليميان
