شناخت فرماندهان نظامى لشكر اعزامى ابن زياد، بسيار اهميت دارد; زيرا در رفع برخى شبهات نقش بزرگى دارد.
فرمانده كلّ اين سپاه عمر سعد بوده است.
پيش از پرداختن به اين بحث، ذكر دو نكته جالب است:
1 . بنا بر نقل تاريخ نگاران، عمر سعد را فرمانده چهار هزار سرباز نمودند تا به فرماندهى او اين لشكر به جنگ ديلم1 برود. در اين زمينه در بسيارى از منابع تاريخى اين گونه آمده است:
كانوا قد اُعدّوا للخروج معه إلى الري لقتال الديلم;2
لشكر براى رفتن به سمت رى و جنگ با ديلم آماده شدند.
2 . عمر سعد از روز نخست هوادار بنو اميّه بوده و هرگز ارتباطى با اهل بيت عليهم السلام نداشته است. پيش تر گفتيم كه وقتى نعمان بن بشير در برخورد با حضرت مسلم عليه السلام و يارانش كوتاهى كرد، ابن سعد در نامه اى به يزيد نوشت: «فكرى بنما كه كوفه از دست مى رود».
3 . حضرت امير عليه السلام زمانى كه در كوفه بودند، از اين كه عمر بن سعد قاتل امام حسين عليه السلام خواهد شد خبر دادند.3
1 . اين نكته جاى تحقيق دارد كه آيا واقعاً در آن روزگار در رى از جنگ خبرى بوده است، يا اين فراخوان بهانه اى براى جمع كردن مردم و تشكيل لشكر بوده است؟
2 . الاصابة: 2 / 171; الأخبار الطوال: 253; الفتوح: 5 / 85 ; مطالب السؤول في مناقب آل الرسول عليهم السلام: 400; تاريخ الاسلام: 5 / 25; لواعج الاشجان: 105.
3 . الإستيعاب: 1 / 393 ـ 394.
