آيه يكم

(يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النّاسِ)؛1
اى پيامبر! آن چه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده است، به طور كامل (به مردم) برسان و اگر انجام ندهى رسالت او را انجام نداده اى و خدا تو را از (خطرهاى) مردم حفظ مى كند.
پيش از سخنرانى پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله در روز غدير اين آيه نازل شد. روايات اهل بيت عليهم السلام نيز بر نزول اين آيه در روز غدير صحّه مى گذارند.
شيخ محمّد بن يعقوب كلينى رحمه اللّه درگذشته سال 328 هجرى به سند خود از امام محمّد باقر عليه السلام اين گونه نقل مى كند:
خداوند، به پيامبر خود دستور داد كه ولايت على عليه السلام را اعلام كند و اين آيه را بر او نازل كرد:
(إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَهُمْ راكِعُونَ)؛2
ولىّ و صاحب اختيار شما تنها خدا، پيامبر او و كسانى هستند كه ايمان آورده اند؛ همان كسانى كه نماز را برپا مى دارند و در حال ركوع، زكات مى دهند.
در اين آيه، ولايت اولى الأمر واجب شد، اما مردم از كنه اين ولايت، آگاه نبودند. از اين رو خداوند به حضرت محمّد صلى اللّه عليه وآله فرمان داد تا به سان نماز، زكات، روزه و حجّ، ولايت را نيز براى مردم تفسير نمايد.
هنگامى كه اين دستور، ابلاغ شد، سينه رسول خدا صلى اللّه عليه وآله به تنگ آمد و ترسيد كه مردم از دين خود، مرتدّ شده و او را تكذيب نمايند. از اين رو با پروردگار متعال، درد دل نمود.
در اين هنگام، خداوند متعال به آن حضرت اين گونه وحى فرمود:
(يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النّاسِ)؛
اى پيامبر! آن چه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده است، به طور كامل (به مردم) برسان و اگر انجام ندهى رسالت او را انجام نداده اى و خدا تو را از (خطرهاى) مردم حفظ مى كند.
به همين جهت، رسول خدا صلى اللّه عليه وآله از دستور خداى تعالى اطاعت نمود و در روز غدير خم، ولايت على عليه السلام را اعلام فرمود. ايشان نداى نماز جماعت، سر داد و از مردم خواست تا شاهدان، غايبان را آگاه سازند... .3
حافظان بزرگ و عالمان مشهور اهل سنّت نيز هم چون ابن ابى حاتم، ابن مردويه، ثعلبى، ابونعيم اصفهانى، واحدى، حسكانى، ابن عساكر، فخر رازى، نيشابورى، عينى، جلال الدين سيوطى و... نزول اين آيه را در روز غدير نقل كرده اند.4


1 .سوره مائده: آيه 67.
2 .سوره مائده: آيه 55.
3 .الكافى: 1 / 289، حديث 4.
4 .الدرّ المنثور: 2 / 298، أسباب النزول: 115، ترجمة أميرالمؤمنين من تاريخ مدينة دمشق: 2 / 86 ، التفسير الكبير: 12 / 49، تفسير نيسابورى: 6 / 129130، عمدة القارى: 18 / 206... .