حقيقت اين است كه اين حديث، از حديث هاى صحيحى است كه نشان مى دهد آيه ياد شده در جريان غدير خم نازل شده است. سخنان برخى مفسّران در تفسير آيه و ذكر اين جريان در ذيل آيه سوره معارج نيز گواهى اين حقيقت است. برخى از اين تفاسير چنين آورده اند: از ابن عباس نقل شده كه درخواست كننده عذاب، پس از جريان غدير خم، نضر بن حارث بن كلده بود.
در تفسير خطيب شربينى نيز اين گونه آمده است:
در اين كه درخواست كننده عذاب چه كسى بوده، اختلاف وجود دارد. ابن عباس مى گويد: وى نضر بن حارث بوده است. هم چنين گفته شده: وى حارث بن نعمان بوده است. دليل اين درخواست نيز رسيدن خبر فرمايش رسول خدا صلى الله عليه وآله بود كه فرمود:
من كنت مولاه فعلي مولاه... .1
در تفسير قرطبى نيز مى خوانيم:
وى همان نضر بن حارث است... ابن عبّاس و مجاهد اين ديدگاه را دارند. اما برخى گفته اند: درخواست كننده عذاب، حارث بن نعمان فهرى است. ماجرا از اين قرار بود كه به او خبر رسيد... .2
اين دو مفسّر، دو ديدگاه را مطرح مى كنند كه يكى از آن ها با روايت حاكم نيشابورى و ديگرى با روايت ثعلبى سازگارى دارد.
در تفسير ابوعبيده هروى آمده: جابر بن نضر بن حارث بن كلدة بوده است.3
البته برخى به جاى حارث بن نعمان، از نعمان بن منذر سخن به ميان آورده اند كه اين روايت نيز با سندى صحيح از طريق سفيان ثورى نقل مى شود.4
برخى ديگر نام او را نعمان بن حارث نقل كرده اند.5
دسته اى ديگر وى را حارث بن عمرو ذكر مى كنند.6
هم چنين برخى ديگر بدون ذكر نام او اين گونه آورده اند: آن اعرابى برخاست و به سمت رسول خدا صلى الله عليه وآله ... .7
گروهى نيز گفته اند: برخى اصحاب رسول خدا صلى الله عليه وآله... .8
دسته اى ديگر نيز، روايت را به گونه ديگرى نقل كرده اند... .
البته اين موضوع به بررسى مفصل ترى نياز دارد كه اين نوشتار گنجايش آن را ندارد. فقط به اين اندازه بسنده مى كنيم كه بيشتر راويان گفته اند: اين فرد حارث بن نعمان بوده است. هم چنان كه در تفسير ثعلبى آمده است.
1 . السراج المنير: 4 / 380.
2 . تفسير قرطبى: 18 / 278.
3 . الغدير: 1 / 239.
4 . شواهد التنزيل: 2 / 384.
5 . همان: 2 / 381.
6 . همان: 2 / 382.
7 . همان: 2 / 385.
8 . حاشية الحفنى على الجامع الصغير: 2 / 387.
