1- على و آيه ولايت.
2- على و انفاق در راه خدا.
3-علی، هدايت گر اُمّت.
آيات بسيارى در فضايل و مناقب امير مؤمنان على عليه السلام نازل شده است كه به برخى از آن ها اشاره مى نماييم:
1- على و آيه ولايت.
خداوند متعال مى فرمايد:
(إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَهُمْ راكِعُونَ);1
ولى و صاحب اختيار شما تنها خدا، پيامبر او و كسانى هستند كه ايمان آورده اند; همان كسانى كه نماز را برپا مى دارند و در حال ركوع زكات مى دهند.
بنابر ديدگاه عالمان اهل سنّت اين آيه شريفه درباره امير مؤمنان على عليه السلام نازل شده است.2 اما ابن تيميّه در ذيل اين آيه مى گويد:
برخى از دروغ گويان حديثى دروغين جعل كرده و گفته اند: اين آيه در مورد على در آن هنگام كه انگشترش را در نماز به فقير بخشيد، نازل شده است. اين مطلب به اتفاق دانشمندان حديث دروغ است و دروغ بودن آن از راه هاى گوناگونى آشكار است.3
جالب است بدانيم كه اين حديثى را كه ابن تيميّه تكذيب كرده محدثان زير از ابن عباس نقل كرده اند:
عبدالرزاق، عبد بن حميد، ابن جرير طبرى، ابوالشيخ، ابن مردويه.
عدّه ديگرى كه اين حديث را از مسلمة بن كُهَيْل نقل كرده اند، عبارتند از: ابن ابى حاتِم، ابو الشيخ و ابن عساكر.
از راويان ديگر اين حديث مى توان افراد ذيل را نام برد:
طبرانى، ثعلبى، واحدى، خطيب بغدادى، ابن جوزى، محب طبرى، هيثمى و متّقى هندى.
از طرفى اين حديث در تفسيرهاى: فخر رازى، بَغَوى، نَسَفى، قُرْطُبى، بيضاوى، ابوالسعود عمادى و شوكانى نيز آمده است.
آلوسى حنفى در تفسير آيه مى گويد:
اكثر محدّثان بر آنند كه اين آيه درباره على كرم اللّه وجهه نازل شده است.
او مى افزايد: حسّان در اين باره اشعارى را سروده است. آن گاه آن شعرها را ذكر مى كند.4
2- على و انفاق در راه خدا.
آيه ديگرى كه درباره حضرت امير مؤمنان على عليه السلام نازل شده اين آيه است كه مى فرمايد:
(الَّذينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِيَةً);5
كسانى كه اموالشان را شب و روز، مخفى و آشكار در راه خدا انفاق مى كنند.
به اعتراف دانشمندان اهل سنّت اين آيه درباره امير مؤمنان على عليه السلام نازل شده است، اما ابن تيميّه مى گويد:
نازل شدن اين آيه در مورد على ثابت نشده و دروغ است.6
اين مطلب ابن تيميّه در صورتى است كه افراد ذيل نازل شدن اين آيه را در مورد اميرالمؤمنين عليه السلام مى دانند; افرادى هم چون:
عبدالرزاق بن همّام صنعانى، عبد بن حُميد، ابن جرير، ابن منذر، ابن ابى حاتِم، طبرانى، ابن عساكر، واحدى، ابونعيم اصفهانى، فخر رازى، زمخشرى، محب الدين طبرى، ابن اثير، سيوطى و ابن حجر مكى.
با وجود اين تعداد از مفسّران، ابن تيميّه مى گويد: اين مطلب دروغ بوده و ثابت نشده است و چنين تفسيرهاى باطلى را بسيارى از نادانان گفته اند(!!)
3- علی، هدايت گر اُمّت.
آيه ديگرى نيز درباره امير مؤمنان على عليه السلام نازل شده است، آن جا كه خداوند متعال مى فرمايد:
(إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْم هاد);7
(اى پيامبر!) تو فقط بيم دهنده هستى و براى هر گروهى هدايت گرى خواهد بود.
ابن تيميّه با گستاخى چنين مى نويسد:
بنا به اتفاق دانشمندان حديث، نزول اين آيه در مورد على دروغ و جعلى است.8
با اين كه برخى از عالمان و انديشمندان اهل سنّت، نزول اين آيه را در شأن اميرالمؤمنين عليه السلام مى دانند. اين عالمان عبارتند از:
عبداللّه بن احمد بن حنبل، طبرى، حاكم نيشابورى، ابن ابى حاتِم، ضياء مَقْدِسى، طبرانى، ابن مردويه، ابونعيم اصفهانى، ابن عساكر، ابن نجار، ديلمى، هيثمى، سيوطى و متّقى هندى.
حاكم نيشابورى بعد از نقل اين حديث مى گويد: سند اين حديث صحيح است.
هيثمى پس از نقل اين حديث در مجمع الزوائد مى گويد: تمامى رجال اين سند از افراد مورد وثوق و اطمينان هستند.
ضياء مَقْدِسى نيز اين حديث را در كتاب المختاره آورده است; همان كتابى كه ملتزم به آوردن احاديث صحيح شده است.9
منبع : کتاب افکار ابن تیمیه در بوته نقد
نوشته آیت الله سید علی میلانی
1 . سوره مائده: آيه 55.
2 . براى آگاهى بيشتر رك: نگاهى به آيه ولايت از همين نگارنده.
3 . منهاج السنّه: 2 / 30.
4 . روح المعانى: 3 / 334.
5 . سوره بقره: آيه 274.
6 . منهاج السنّه: 7 / 228.
7 . سوره رعد: آيه 7.
8 . منهاج السنّه: 7 / 139.
9 . ر.ك: المستدرك على الصحيحين: 3 / 129، مجمع الزوائد: 7 / 4، تفسير طبرى، الدر المنثور در ذيل آيه و ديگر كتاب ها.
