4 باب تفسير قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ إلى آخرها
1 حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدِ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَحْمَدَ الْفَقِيهُ الْقُمِّيُّ ثُمَّ الْإِيلَاقِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو سَعِيدٍ عَبْدَانُ بْنُ الْفَضْلِ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ يُوسُفَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ أَبِي طَالِبٍ بِمَدِينَةِ خُجَنْدَةَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو بَكْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ شُجَاعٍ الْفَرْغَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ حَمَّادٍ الْعَنْبَرِيُّ بِمِصْرَ قَالَ حَدَّثَنِي إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَبْدِ الْجَلِيلِ الْبَرْقِيُّ عَنْ أَبِي الْبَخْتَرِيِّ وَهْبِ بْنِ وَهْبٍ الْقُرَشِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ قَالَ قُلْ أَيْ أَظْهِرْ مَا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَ نَبَّأْنَاكَ بِهِ بِتَأْلِيفِ الْحُرُوفِ الَّتِي قَرَأْنَاهَا لَكَ لِيَهْتَدِيَ بِهَا مَنْ أَلْقَى السَّمْعَ وَ هُوَ شَهِيدٌ وَ هُوَ اسْمٌ مَكْنِيٌّ مُشَارٌ إِلَى غَائِبٍ فَالْهَاءُ تَنْبِيهٌ عَلَى مَعْنًى ثَابِتٍ وَ الْوَاوُ إِشَارَةٌ إِلَى الْغَائِبِ عَنِ الْحَوَاسِّ كَمَا أَنَّ قَوْلَكَ هَذَا إِشَارَةٌ إِلَى الشَّاهِدِ عِنْدَ الْحَوَاسِّ وَ ذَلِكَ أَنَّ الْكُفَّارَ نَبَّهُوا عَنْ آلِهَتِهِمْ بِحَرْفِ إِشَارَةِ الشَّاهِدِ الْمُدْرَكِ فَقَالُوا هَذِهِ آلِهَتُنَا الْمَحْسُوسَةُ الْمُدْرَكَةُ بِالْأَبْصَارِ فَأَشِرْ أَنْتَ يَا مُحَمَّدُ إِلَى إِلَهِكَ الَّذِي تَدْعُو إِلَيْهِ حَتَّى نَرَاهُ وَ نُدْرِكَهُ وَ لَا نَأْلَهَ فِيهِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَالْهَاءُ تَثْبِيتٌ لِلثَّابِتِ وَ الْوَاوُ إِشَارَةٌ إِلَى الْغَائِبِ عَنْ دَرْكِ الْأَبْصَارِ وَ لَمْسِ الْحَوَاسِّ وَ أَنَّهُ تَعَالَى عَنْ ذَلِكَ بَلْ هُوَ مُدْرِكُ الْأَبْصَارِ وَ مُبْدِعُ الْحَوَاسِّ
ترجمه :
1. امام صادق (عليه السلام) از پدر بزرگوارشان حضرت امام محمد باقر (عليه السلام)، درباره (قل هو الله احد) نقل مىكند كه آن حضرت فرمودند: (قل) يعنى آن چه به تو (اى پيامبر) وحى فرستاديم و تو را به واسطه آن، آگاه نموديم، به ايجاد كلماتى كه آن را براى تو خوانديم، آشكار كن، تا كسانى كه گوش داده و گواه هستند، به وسيله آن كلمات (قرآن) هدايت شوند.
ضمير (هُوَ) (در آيه شريفه)، نامى كنايهآميز به (وجودى) غائب است.
(كلمه هو، ازهاء و واو تشكيل شده است كه) هاء، آگاهى دادن بر يك معناى ثابت مىباشد و (واو) به (وجودى) اشاره دارد كه از حواس (پنج گانه) غائب است. همان طورى كه وقتى شما، لفظ (هذا) را به كار مىبريد، اشاره به شاهدى و مخاطبى دارد كه نزد حواس (پنج گانه) حاضر است. به همين دليل كافران نسبت به خدايانشان با حرف اشاره به شاهدى حاضر، آگاهى مىدادند و مىگفتند: اينها خدايان ما هستند كه با چشم قابل ديدن مىباشند، اى محمد! به خدايى كه (همه را) به سوى او دعوت مىكنى، اشاره كن تا آن را ببينيم و درك كنيم و درباره او به حيرت نيفتيم. پس خداوند متعال، سوره قل هو الله احد را نازل كرد و لفظ (هاء) (موجود) ثابت را به اثبات مىرساند و لفظ (واو)، اشاره به (موجود) دارد كه از چشمها و لمس حواس (پنج گانه) غائب است و خداوند بالاتر از آن است كه ديده شود، بلكه خداوند، چشمها را درك كرده و حواس (پنج گانه) را ايجاد نموده است.
2 حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ رَأَيْتُ الْخَضِرَ ع فِي الْمَنَامِ قَبْلَ بَدْرٍ بِلَيْلَةٍ فَقُلْتُ لَهُ عَلِّمْنِي شَيْئاً أُنْصَرْ بِهِ عَلَى الْأَعْدَاءِ فَقَالَ قُلْ يَا هُوَ يَا مَنْ لَا هُوَ إِلَّا هُوَ فَلَمَّا أَصْبَحْتُ قَصَصْتُهَا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ لِي يَا عَلِيُّ عُلِّمْتَ الِاسْمَ الْأَعْظَمَ فَكَانَ عَلَى لِسَانِي يَوْمَ بَدْرٍ وَ إِنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع قَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَلَمَّا فَرَغَ قَالَ يَا هُوَ يَا مَنْ لَا هُوَ إِلَّا هُوَ اغْفِرْ لِي وَ انْصُرْنِي عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ وَ كَانَ عَلِيٌّ ع يَقُولُ ذَلِكَ يَوْمَ صِفِّينَ وَ هُوَ يُطَارِدُ فَقَالَ لَهُ عَمَّارُ بْنُ يَاسِرٍ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَا هَذِهِ الْكِنَايَاتُ قَالَ اسْمُ اللَّهِ الْأَعْظَمُ وَ عِمَادُ التَّوْحِيدِ لِلَّهِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ ثُمَّ قَرَأَ شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَ آخِرَ الْحَشْرِ ثُمَّ نَزَلَ فَصَلَّى أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ قَبْلَ الزَّوَالِ قَالَ وَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع اللَّهُ مَعْنَاهُ الْمَعْبُودُ الَّذِي يَأْلَهُ فِيهِ الْخَلْقُ وَ يُؤْلَهُ إِلَيْهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْمَسْتُورُ عَنْ دَرْكِ الْأَبْصَارِ الْمَحْجُوبُ عَنِ الْأَوْهَامِ وَ الْخَطَرَاتِ قَالَ الْبَاقِرُ ع اللَّهُ مَعْنَاهُ الْمَعْبُودُ الَّذِي أَلِهَ الْخَلْقُ عَنْ دَرْكِ مَاهِيَّتِهِ وَ الْإِحَاطَةِ بِكَيْفِيَّتِهِ
و يقول العرب أله الرجل إذا تحير في الشيء فلم يحط به علما و وله إذا فزع إلى شيء مما يحذره و يخافه فالإله هو المستور عن حواس الخلق- قَالَ الْبَاقِرُ ع الْأَحَدُ الْفَرْدُ الْمُتَفَرِّدُ و الأحد و الواحد بمعنى واحد و هو المتفرد الذي لا نظير له و التوحيد الإقرار بالوحدة و هو الانفراد و الواحد المتباين الذي لا ينبعث من شيء و لا يتحد بشيء و من ثم قالوا إن بناء العدد من الواحد و ليس الواحد من العدد لأن العدد لا يقع على الواحد بل يقع على الاثنين فمعنى قوله اللَّهُ أَحَدٌ المعبود الذي يأله الخلق عن إدراكه و الإحاطة بكيفيته فرد بإلهيته متعال عن صفات خلقه
ترجمه :
2. از امير مؤمنان (عليه السلام) نقل شده است كه آن حضرت فرمودند: شب قبل از جنگ بدر، حضرت خضر (عليه السلام) را در خواب ديدم، به او گفتم: چيزى به من ياد بده كه به وسيله آن، بر دشمنان پيروز شوم. او به من گفت: بگو (يا هو) اى كسى كه جز او كسى نيست. زمانى كه صبح شد، آن را براى رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) تعريف كردم. آن حضرت به من فرمودند: اى على! اسم اعظم را ياد گرفتهاى و آن ذكر، روز جنگ بدر، بر زبانم بود و امير مؤمنان (عليه السلام)، سوره قل هو الله تلاوت مىكردند و زمانى كه قرائت آن سوره تمام مىشد، مىفرمود: اى كسى كه جز او كسى نيست، مرا ببخش و بر گروه كافران يارى كن و امام على (عليه السلام)، آن ذكر را در روز جنگ صفين، در حالى كه دشمن را دور مىكرد، مىفرمود. عمار ياسر به حضرت عرض كرد: اى امير مؤمنان! اين كنايهها و اشارات چيست؟ حضرت فرمودند: اسم خداوند بزرگ و ستون خداشناسى براى خداوندى است كه جز او پروردگارى نيست. سپس خداوند، گواه است كه جز او پروردگارى نيست و آيه آخر سوره حشر را تلاوت فرمود، سپس پياده شد و قبل از زوال چهار ركعت نماز خواندند. امير مؤمنان (عليه السلام) فرمودند: معناى خدا اين است كه مخلوقات در مورد او سرگردان هستند و به سوى او در حركت مىباشند و خداوند، همان موجودى است كه از درك چشمها پنهان است و در خيال و ذهن نمىگنجد. امام باقر (عليه السلام) مىفرمايد: معناى خدا عبارت است از موجودى كه مخلوقات نسبت به درك جايگاه و تسلط بر كيفيت آن، متحير هستند. و عرب مىگويد: زمانى كه مردى در چيزى سرگردان بوده و نسبت به آن از نظر علمى و آگاهى، احاطه نداشته باشند، گفته مىشود: (أله الرجل) يعنى مرد، متحير شد و زمانى كه نسبت به چيزى دورى كرده و از آن بترسد، گفته مىشود: (وله الرجل) يعنى مرد، دچار سختى و ترس شد. پس پروردگار، همان موجودى است كه از حواس پنج گانه مخلوقات پنهان است. امام باقر (عليه السلام) فرمودند: يگانه، تك و يكتاست و همه به معناى مىباشد و خداوند، يگانهاى است كه مانندى براى او نيست و توحيد، يعنى اعتراف و اقرار نمودن به يگانگى او و موجود يگانه، چيزى است كه نه از چيزى گرفته شده و نه با چيزى متحد مىشود و به همين دليل است كه مىگويند: ابتداى عدد، از يك است و يگانگى، جزء عدد نيست، زيرا عدد بر يگانگى واقعى نمىشود و بر دو، قرار مىگيرد. پس معناى اين سخن كه گفته مىشود، خداوند يگانه است يعنى خداوند، معبودى است كه مخلوقات از درك و تسلط به كيفيت او به خاطر يگانگى پروردگارش، متحير و سرگردان هستند و خداوند، بالاتر از آن است كه به صفات مخلوقات خود در آيد.
3 قَالَ الْبَاقِرُ ع حَدَّثَنِي أَبِي زَيْنُ الْعَابِدِينَ عَنْ أَبِيهِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ع أَنَّهُ قَالَ الصَّمَدُ الَّذِي لَا جَوْفَ لَهُ وَ الصَّمَدُ الَّذِي قَدِ انْتَهَى سُؤْدَدُهُ وَ الصَّمَدُ الَّذِي لَا يَأْكُلُ وَ لَا يَشْرَبُ وَ الصَّمَدُ الَّذِي لَا يَنَامُ وَ الصَّمَدُ الدَّائِمُ الَّذِي لَمْ يَزَلْ وَ لَا يَزَالُ
ترجمه :
3. امام باقر (عليه السلام) فرمودند: پدرم امام زين العابدين (عليه السلام) از پدرش امام حسين (عليهما السلام) نقل مىكند كه آن حضرت فرموده است: صمد، موجودى است كه براى او عيب و نقصى نيست و همچنين صمد، موجودى است كه سرورى او به نهايت رسيده باشد و نيز صمد، موجودى است نه مىخورد و نه مىآشامد و همچنين صمد موجودى است كه نمىخوابد و صمد، موجودى است كه بوده و هميشه هست و از بين نمىرود. امام باقر (عليه السلام) مىفرمايد: محمد بن حنفيه مىگفت: صمد، موجودى است كه به ذات خود استوار مىباشد و از غير خود، بىنياز است و افراد ديگر مىگويند: صمد، موجودى است كه برتر از آن است كه متغير و تباه گردد و صمد، موجودى است كه به اختلاف، وصف نمىشود. (و نيز) امام باقر (عليه السلام) مىفرمايند: صمد، موجودى برتر و قابل اطاعتى است كه بالاتر از او دستور دهنده و نهى كنندهاى، وجود ندارد. و آن حضرت فرمودند: كه از امام زين العابدين (عليه السلام) درباره صمد سوال شد، آن حضرت در جواب سوال فرمودند: صمد، موجودى است كه شريك ندارد و نگهدارى از چيزى، او را ناتوان نمىسازد و چيزى از او پنهان نمىگردد.
4 قَالَ وَهْبُ بْنُ وَهْبٍ الْقُرَشِيُّ قَالَ زَيْدُ بْنُ عَلِيٍّ زَيْنِ الْعَابِدِينَ ع الصَّمَدُ هُوَ الَّذِي إِذا أَرادَ شَيْئاً قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ وَ الصَّمَدُ الَّذِي أَبْدَعَ الْأَشْيَاءَ فَخَلَقَهَا أَضْدَاداً وَ أَشْكَالًا وَ أَزْوَاجاً وَ تَفَرَّدَ بِالْوَحْدَةِ بِلَا ضِدٍّ وَ لَا شَكْلٍ وَ لَا مِثْلٍ وَ لَا نِدٍّ
ترجمه :
4. وهب بن وهب قرشى از زيد، فرزند امام زين العابدين (عليه السلام)، نقل مىكند كه آن جناب فرموده است: صمد، همان موجودى است كه اگر اراده (به وجود آمدن) چيزى را داشته باشد، به آن شىء مىگويد موجود باش، و او هم موجود مىشود. و صمد، موجودى است كه اشياء را آفريده است و آنها را متفاوت، گوناگون و جفت جفت آفريد و خود، به واسطه يگانگى، يكتاست و در او، تفاوت، دگرگونى، مثل و مانندى و همشكلى وجود ندارد.
5- قَالَ الْبَاقِرُ ع كَانَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَنَفِيَّةِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يَقُولُ- الصَّمَدُ الْقَائِمُ بِنَفْسِهِ الْغَنِيُّ عَنْ غَيْرِهِ وَ قَالَ غَيْرُهُ الصَّمَدُ الْمُتَعَالِي عَنِ الْكَوْنِ وَ الْفَسَادِ وَ الصَّمَدُ الَّذِي لَا يُوصَفُ بِالتَّغَايُرِ
قَالَ الْبَاقِرُ ع الصَّمَدُ السَّيِّدُ الْمُطَاعُ الَّذِي لَيْسَ فَوْقَهُ آمِرٌ وَ نَاهٍ
قَالَ وَ سُئِلَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ زَيْنُ الْعَابِدِينَ ع عَنِ الصَّمَدِ فَقَالَ الصَّمَدُ الَّذِي لَا شَرِيكَ لَهُ وَ لَا يَئُودُهُ حِفْظُ شَيْءٍ وَ لَا يَعْزُبُ عَنْهُ شَيْءٌ
ترجمه :
5. امام باقر (عليه السلام) از امام زين العابدين نقل مىكند كه مردم بصره به امام حسين (عليهما السلام) نامهاى نوشته و درباره صمد از ايشان سوال پرسيدند. آن حضرت در جواب نوشتند: به نام خداوند بخشنده مهربان، اما بعد (از ستايش خداوند و درود بر رسول گرامى اسلام و خاندان پاكش) در قرآن، غوطه ور نشويد و در مورد آن، جدال نكنيد و بدون علم، درباره آن سخن نگوييد. از جدم رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) شنيدم كه مىفرمودذ: كسى كه بدون علم، در مورد قرآن سخن بگويد محل نشستن او، پر از آتش مىشود و خداوند، خودشان صمد را تفسير كرده و فرموده است خداوند، يگانه و صمد است و صمد را نيز تفسير كرده است كه: نه مىزايد و نه زاييده شده است و هيچ موجودى همتا، براى او نمىباشد. لم يلد يعنى شىء داراى جسم مثل فرزند و ديگر اشياء داراى حجمى كه از مخلوقات خارج مىگردد، از او خارج نمىشود و شىء لطيف مثل روح هم از او خارج نمىگردد، و از او حالات ابتدايى و ناگهانى صادر نمىشود، مانند: كسالت، خواب، خيال، غصه، اندوه، شادى، خنده، گريه، ترس، اميد شوق، بدگمانى، گرسنگى و سيرى. و خداوند بالاتر از آن است كه، چيزى از او، خارج گردد و از او چيزى كه داراى حجم يا لطيف است، متولد شود. و لم يولديعنى از چيزى متولد نمىشود و آن گونه كه اشياء داراى حجم از عناصر و محل خودشان بيرون مىآيند، خارج نمىشود. مثل بيرون آمدن چيزى از چيزى، حيوانى از حيوانى، گياهى از زمين، آبى از چشمه، ميوه از درختان. و مثل خارج شدن اشياء داراى حجم از مراكزشان هم نيست مثل خارج شدن بينايى از چشم، شنوايى از گوش، بويايى از بينى، چشايى از دهان، سخن گفتن از زبان، شناخت و قدرت تشخيص از قلب و آتش از سنگ. بلكه او خداى صمدى است كه نه از چيزى، نه در چيزى و نه بر چيزى، قرار ندارد اشياء را بدون الگو و از هيچ آفريده است و اشياء را با قدرت خود به وجود آورده است، و به خواست خود آن چه براى نابودى آفريده است را از بين مىبرد و آن چه از روى علم خود، براى ماندن آفريده است، را باقى مىگذارد. آن همان خداى صمدى است كه نه زاييده و زاييده نشده است، نسبت به پنهان و آشكار، آگاهى دارد، بزرگ و متعال است و براى او مانندى وجود ندارد.
6 قَالَ وَهْبُ بْنُ وَهْبٍ الْقُرَشِيُّ سَمِعْتُ الصَّادِقَ ع يَقُولُ قَدِمَ وَفْدٌ مِنْ أَهْلِ فِلَسْطِينَ عَلَى الْبَاقِرِ ع فَسَأَلُوهُ عَنْ مَسَائِلَ فَأَجَابَهُمْ ثُمَّ سَأَلُوهُ عَنِ الصَّمَدِ فَقَالَ تَفْسِيرُهُ فِيهِ الصَّمَدُ خَمْسَةُ أَحْرُفٍ فَالْأَلِفُ دَلِيلٌ عَلَى إِنِّيَّتِهِ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَ ذَلِكَ تَنْبِيهٌ وَ إِشَارَةٌ إِلَى الْغَائِبِ عَنْ دَرْكِ الْحَوَاسِّ وَ اللَّامُ دَلِيلٌ عَلَى إِلَهِيَّتِهِ بِأَنَّهُ هُوَ اللَّهُ وَ الْأَلِفُ وَ اللَّامُ مُدْغَمَانِ لَا يَظْهَرَانِ عَلَى اللِّسَانِ وَ لَا يَقَعَانِ فِي السَّمْعِ وَ يَظْهَرَانِ فِي الْكِتَابَةِ دَلِيلَانِ عَلَى أَنَّ إِلَهِيَّتَهُ بِلُطْفِهِ خَافِيَةٌ لَا تُدْرَكُ بِالْحَوَاسِّ وَ لَا تَقَعُ فِي لِسَانِ وَاصِفٍ وَ لَا أُذُنِ سَامِعٍ لِأَنَّ تَفْسِيرَ الْإِلَهِ هُوَ الَّذِي أَلِهَ الْخَلْقُ عَنْ دَرْكِ مَاهِيَّتِهِ وَ كَيْفِيَّتِهِ بِحِسٍّ أَوْ بِوَهْمٍ لَا بَلْ هُوَ مُبْدِعُ الْأَوْهَامِ وَ خَالِقُ الْحَوَاسِّ وَ إِنَّمَا يَظْهَرُ ذَلِكَ عِنْدَ الْكِتَابَةِ دَلِيلٌ عَلَى أَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَظْهَرَ رُبُوبِيَّتَهُ فِي إِبْدَاعِ الْخَلْقِ وَ تَرْكِيبِ أَرْوَاحِهِمُ اللَّطِيفَةِ فِي أَجْسَادِهِمُ الْكَثِيفَةِ فَإِذَا نَظَرَ عَبْدٌ إِلَى نَفْسِهِ لَمْ يَرَ رُوحَهُ كَمَا أَنَّ لَامَ الصَّمَدِ لَا تَتَبَيَّنُ وَ لَا تَدْخُلُ فِي حَاسَّةٍ مِنَ الْحَوَاسِّ الْخَمْسِ فَإِذَا نَظَرَ إِلَى الْكِتَابَةِ ظَهَرَ لَهُ مَا خَفِيَ وَ لَطُفَ فَمَتَى تَفَكَّرَ الْعَبْدُ فِي مَاهِيَّةِ الْبَارِئِ وَ كَيْفِيَّتِهِ أَلِهَ فِيهِ وَ تَحَيَّرَ وَ لَمْ تُحِطْ فِكْرَتُهُ بِشَيْءٍ يَتَصَوَّرُ لَهُ لِأَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَالِقُ الصُّوَرِ فَإِذَا نَظَرَ إِلَى خَلْقِهِ ثَبَتَ لَهُ أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَالِقُهُمْ وَ مُرَكِّبُ أَرْوَاحِهِمْ فِي أَجْسَادِهِمْ وَ أَمَّا الصَّادُ فَدَلِيلٌ عَلَى أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَادِقٌ وَ قَوْلَهُ صِدْقٌ وَ كَلَامَهُ صِدْقٌ وَ دَعَا عِبَادَهُ إِلَى اتِّبَاعِ الصِّدْقِ بِالصِّدْقِ وَ وَعَدَ بِالصِّدْقِ دَارَ الصِّدْقِ وَ أَمَّا الْمِيمُ فَدَلِيلٌ عَلَى مُلْكِهِ وَ أَنَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ لَمْ يَزَلْ وَ لَا يَزَالُ وَ لَا يَزُولُ مُلْكُهُ وَ أَمَّا الدَّالُ فَدَلِيلٌ عَلَى دَوَامِ مُلْكِهِ وَ أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دَائِمٌ تَعَالَى عَنِ الْكَوْنِ وَ الزَّوَالِ بَلْ هُوَ عَزَّ وَ جَلَّ يُكَوِّنُ الْكَائِنَاتِ الَّذِي كَانَ بِتَكْوِينِهِ كُلُّ كَائِنٍ ثُمَّ قَالَ ع لَوْ وَجَدْتُ لِعِلْمِيَ الَّذِي آتَانِيَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَمَلَةً لَنَشَرْتُ التَّوْحِيدَ وَ الْإِسْلَامَ وَ الْإِيمَانَ وَ الدِّينَ وَ الشَّرَائِعَ مِنَ الصَّمَدِ وَ كَيْفَ لِي بِذَلِكَ وَ لَمْ يَجِدْ جَدِّي أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع حَمَلَةً لِعِلْمِهِ حَتَّى كَانَ يَتَنَفَّسُ الصُّعَدَاءَ وَ يَقُولُ عَلَى الْمِنْبَرِ سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي- فَإِنَّ بَيْنَ الْجَوَانِحِ مِنِّي عِلْماً جَمّاً هَاهْ هَاهْ أَلَا لَا أَجِدُ مَنْ يَحْمِلُهُ أَلَا وَ إِنِّي عَلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَ لا تَتَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ قَدْ يَئِسُوا مِنَ الآْخِرَةِ كَما يَئِسَ الْكُفَّارُ مِنْ أَصْحابِ الْقُبُورِ ثُمَّ قَالَ الْبَاقِرُ ع الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَنَّ عَلَيْنَا وَ وَفَّقَنَا لِعِبَادَتِهِ الْأَحَدِ الصَّمَدِ الَّذِي لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ. وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ وَ جَنَّبَنَا عِبَادَةَ الْأَوْثَانِ حَمْداً سَرْمَداً وَ شُكْراً وَاصِباً وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ يَقُولُ لَمْ يَلِدْ عَزَّ وَ جَلَّ فَيَكُونَ لَهُ وَلَدٌ يَرِثُهُ وَ لَمْ يُولَدْ فَيَكُونَ لَهُ وَالِدٌ يَشْرَكُهُ فِي رُبُوبِيَّتِهِ وَ مُلْكِهِ- وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ فَيُعَاوِنَهُ فِي سُلْطَانِهِ
ترجمه :
6. وهب بن وهب قرشى مىگويد: از امام صادق (عليه السلام) شنيدم كه مىفرمود: گروهى از فلسطين، به نزد امام محمد باقر (عليه السلام) آمدند و سوالاتى نسبت به مسائلى پرسيدند و آن حضرت جواب دادند. سپس از صمد، سوال كردند امام (عليه السلام) فرمودند: تفسير صمد، در خودش وجود دارد. صمد، پنج حرف دارد الف، بر وجود خداوند دالالت دارد و همان سخن خداوند است كه مىفرمايد: خداوند، شهادت مىدهد كه جز او خدايى نيست. و به موجودى اشاره دارد كه از حواس غائب است. و حرف بر پروردگارى خداوند دلالت مىكند كه حقيقتا او خداوند است و حرف الف و لامى كه درهم ادغام شدهاند، به زبان نمىآيند و به گوش هم نمىرسند، در نوشتن آشكار مىشوند و آن دو نشان مىدهند كه به واسطه لطف و مهربانى او، پروردگارش پنهان است و با حواس درك نمىشود و به زبان هيچ وصف كنندهاى نمىآيد و به گوش هيچ شنوندهاى نمىرسد، زيرا تفسير اِله، عبارت است از موجودى كه مخلوقات، از درك چيستى و كيفيت آن با توجه به حس يا خيال متحير و سرگردانند، بلكه اين خداست كه ايجاد كننده خيال و آفريننده حواس مىباشد؛ و الف و لام به هنگام نوشتن ظاهر مىشوند كه اين خود دليلى است كه خداوند، در آفرينش مخلوقات و قرار دادن روح لطيف در جسمى داراى حجم، پروردگارى خود را آشكار كرده است. پس زمانى كه بنده به خودش نگاه كند، روحش را نمىبيند همانطورى كه حرف لام در كلمه الصمد، آشكار نمىشود و در هيچ يك از حواس پنج گانه داخل نمىگردد و زمانى كه به كلمه نوشته شده اَلصَمَد نگاه كند، آنچه براى او پنهان و پوشيده شده است، آشكار مىگردد. پس هر وقت بندهاى در چيستى و كيفيت خداوند انديشه كند، در مورد او پريشان و متحير مىگردد و فكرش به چيزى احاطه پيدا نمىكند تا بتواند او را تصور نمايد، زيرا خداوند خودش آفريننده صورتهاست و زمانى كه بنده به مخلوقات الهى بنگرد، ثابت مىشود كه خداوند آنها را آفريده است و روح را در جسمشان قرار داده است و اما حرف صاد نشانه اين است كه به طور يقين خداوند راستگو است، و در سخن و كلام خود، صادق است و به واسطه همين راستى، بندگان خود را به پيروى از آن فرا مىخواند و با همان راستى، به خانه و جايگاه راست وعده داده است؛ و اما حرف ميم دليلى بر پادشاهى خداوند است و اين كه او پادشاهى بر حق است كه هميشه بوده و خواهد بود و پادشاهيش از بين نمىرود؛ و اما حرف دال، دليلى بر پايدارى پادشاهى خداوند است و اينكه او جاودانه است و بالاتر از اين است كه باشد و نابود گردد، بلكه او كائناتى را بوجود آورده است كه با ايجاد آنها، هستى بوجود آمده است. سپس امام باقر (عليه السلام) فرمودند: اگر براى دانشى كه خداوند به من داده است، جويندهاى پيدا مىكردم، به طور يقين بحث توحيد، اسلام، ايمان، دين و اديان را نسبت به كلمه صمد، (به طور مفصل) توضيح مىدادم، و چطور جويندهاى را مىتوانم پيدا كنم، در حالى كه جدم امير مؤمنان (عليه السلام) براى دانش خود جويندهاى پيدا نكرد؛ تا جايى كه بر روى منبر با كشيدن آه! مىفرمود: از من سئوال كنيد قبل از اين كه مرا نيابيد، زيرا در درون من علم فراوانى وجود دارد، آه! آه! كسى را كه بتواند دانش مرا تحمل كند، پيدا نكردم. آگاه باشيد كه من از طرف خداوند براى شما حجتى آشكار هستم، پس از گروهى پيروى نكنيد، كه خداوند بر آنها خشم گرفته است و از آخرت نااميد شدهاند، همانطورى كه كافران نسبت به مردگان در قبرستان نااميد هستند. (يعنى اعتقادى به جهان پس از مرگ ندارند.)
سپس امام باقر (عليه السلام) فرمودند: ستايش مخصوص خداوندى است كه بر ما منت نهاد و ما را بر عبادت خود موفق گرداند، همان خداى يگانه و صمدى كه نزاييده و زاييده نشده است و براى او مانندى وجود ندارد و ما را از پرستش بتها دور ساخت، او را ستايشى هميشگى و شكرى بىنهايت است و سخن خداوند كه فرمود: لم يلد ولم يولد به اين معنا است كه مىخواهد بگويد: خداوند نزاييده است تا فرزندى داشته باشد كه از او ارث ببرد، و نمىزايد تا پدرى داشته باشد و در پروردگارى و پادشاهى با او شريك باشد و اين كه مىفرمايد: و لم يكن له كفوا احد يعنى اين كه مانندى ندارد تا در سلطنت به او كمك كند.
7 حَدَّثَنَا أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنِي سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنِ الرَّبِيعِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع وَ سُئِلَ عَنِ الصَّمَدِ فَقَالَ الصَّمَدُ الَّذِي لَا جَوْفَ لَهُ
ترجمه :
7. ربيع بن مسلم مىگويد: از ابوالحسن (امام موسى كاظم عليه السلام) شنيدم كه از ايشان درباره صمد سوال شد و فرمودند: صمد، موجودى است كه براى او عيب و نقصى نيست (و نهايتى نداشته باشد.)
8 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْيَهُودَ سَأَلُوا رَسُولَ اللَّهِ ص فَقَالُوا انْسِبْ لَنَا رَبَّكَ فَلَبِثَ ثَلَاثاً لَا يُجِيبُهُمْ ثُمَّ نَزَلَتْ هَذِهِ السُّورَةُ إِلَى آخِرِهَا فَقُلْتُ لَهُ مَا الصَّمَدُ فَقَالَ الَّذِي لَيْسَ بِمُجَوَّفٍ
ترجمه :
8. امام صادق (عليه السلام) فرمودند: يهوديان از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) پرسيدند: پروردگارت را به ما بشناسان. آن حضرت سه روز سكوت كردند و جوابشان را ندادهاند؛ و سپس سوره قل هو الله احد نازل شد. محمد بن مسلم مىگويد: به امام صادق (عليه السلام) عرض كردم كه صمد چيست؟ آن حضرت فرمودند: صمد، موجودى است كه نهايت نداشته باشد.
9 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبِي السَّرِيِّ عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ شَيْءٍ مِنَ التَّوْحِيدِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَتْ أَسْمَاؤُهُ الَّتِي يُدْعَى بِهَا وَ تَعَالَى فِي عُلُوِّ كُنْهِهِ وَاحِدٌ تَوَحَّدَ بِالتَّوْحِيدِ فِي عُلُوِّ تَوْحِيدِهِ ثُمَّ أَجْرَاهُ عَلَى خَلْقِهِ فَهُوَ وَاحِدٌ صَمَدٌ قُدُّوسٌ يَعْبُدُهُ كُلُّ شَيْءٍ وَ يَصْمِدُ إِلَيْهِ كُلُّ شَيْءٍ وَ وَسِعَ كُلَّ شَيْءٍ عِلْماً
ترجمه :
9. جابر بن يزيد مىگويد: از امام باقر (عليه السلام) درباره توحيد سوال كردم. آن حضرت فرمودند: حقيقتا خداوند (نامهايى كه بوسيله آنها خوانده مىشود، مبارك است و در بزرگى عمق خود، برتر است) يگانه مىباشد، بواسطه توحيد در بزرگى يگانگى خود، يكتا است. سپس يگانگى خود را در درون مخلوقاتش جارى ساخت. پس او يگانه، صمد و مقدس است كه همه او را مىپرستند و همه چيز به او نيازمند هستند و علم او همه چيز را فرا گرفته است.
10 حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِيدِ وَ لَقَبُهُ شَبَابٌ الصَّيْرَفِيُّ عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْقَاسِمِ الْجَعْفَرِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا الصَّمَدُ قَالَ السَّيِّدُ الْمَصْمُودُ إِلَيْهِ فِي الْقَلِيلِ وَ الْكَثِيرِ
ترجمه :
10. داود بن قاسم جعفرى مىگويد: به امام باقر (عليه السلام) عرض كردم: جانم به فدايت! صمد چيست؟ آن حضرت فرمودند: صمد، سرورى است كه در كارهاى كوچك و بزرگ به او پناه برده مىشود.
11 حَدَّثَنَا أَبُو نَصْرٍ أَحْمَدُ بْنُ الْحُسَيْنِ الْمَرْوَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ مُحَمَّدُ بْنُ سُلَيْمَانَ بِفَارِسَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الرَّوَّاسِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ سُلَيْمَانَ عَنْ يَزِيدَ الرِّشْكِ عَنْ مُطَرِّفِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَيْنٍ أَنَّ النَّبِيَّ ص بَعَثَ سَرِيَّةً وَ اسْتَعْمَلَ عَلَيْهَا عَلِيّاً ع فَلَمَّا رَجَعُوا سَأَلَهُمْ فَقَالُوا كُلٌّ خَيْرٌ غَيْرَ أَنَّهُ قَرَأَ بِنَا فِي كُلِّ صَلَاةٍ بِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَقَالَ يَا عَلِيُّ لِمَ فَعَلْتَ هَذَا فَقَالَ لِحُبِّي لِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَقَالَ النَّبِيُّ ص مَا أَحْبَبْتَهَا حَتَّى أَحَبَّكَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ
ترجمه :
11. عمران بن حصين مىگويد: پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) گروهى را براى جنگ فرستاد و امام على (عليه السلام) را فرمانده آنها قرار دادند. زمانى كه لشكر از جنگ بازگشت، (نسبت به جريانات جنگ) سئوالاتى فرمودند. آنها گفتند: همه چيز خوب بود غير اين كه امام على (عليه السلام) در تمام نمازها (كه امام جماعت بودند، بعد از خواندن سوره حمد) سوره قل هو الله احد را مىخواندند.
12 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلَالٍ عَنْ عِيسَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مِائَةَ مَرَّةٍ حِينَ يَأْخُذُ مَضْجَعَهُ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذُنُوبَ خَمْسِينَ سَنَةً
ترجمه :
12. از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و آله) روايت شده است كه فرمودهاند: كسى كه به هنگام خواب صد مرتبه سوره قل هو الله احد را بخواند، خداوند گناهان پنجاه ساله او را مىآمرزد.
13 حَدَّثَنَا أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ النَّوْفَلِيِّ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ أَبِي زِيَادٍ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ ع أَنَّ النَّبِيَّ ص صَلَّى عَلَى سَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ فَقَالَ لَقَدْ وَافَى مِنَ الْمَلَائِكَةِ لِلصَّلَاةِ عَلَيْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ وَ فِيهِمْ جَبْرَئِيلُ يُصَلُّونَ عَلَيْهِ فَقُلْتُ يَا جَبْرَئِيلُ بِمَ اسْتَحَقَّ صَلَاتَكُمْ عَلَيْهِ قَالَ بِقِرَاءَةِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ قَائِماً وَ قَاعِداً وَ رَاكِباً وَ مَاشِياً وَ ذَاهِباً وَ جَائِياً
ترجمه :
13. امام صادق (عليه السلام) از پدر بزرگوارشان روايت كردهاند كه پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) بر جنازه سعد بن معاذ نماز خواندند و فرمودند: از فرشتگان هم هفتاد هزار فرشته كه جبرئيل هم در ميان آنها بود، بر جنازه سعد نماز خواندند. رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) مىفرمايد: به جبرئيل گفتم: اى جبرئيل چه چيز باعث شد كه شما بر جنازه سعد نماز بخوانيد؟ جواب داد: به خاطر اين كه او هميشه در حال ايستاده، نشسته، سواره، پياده و در رفت و آمد سوره قل هو الله احد را مىخواند.
14 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَيْدٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى الرِّضَا ع فَقَالَ لِي قُلْ لِلْعَبَّاسِيِّ يَكُفَّ عَنِ الْكَلَامِ فِي التَّوْحِيدِ وَ غَيْرِهِ وَ يُكَلِّمِ النَّاسَ بِمَا يَعْرِفُونَ وَ يَكُفَّ عَمَّا يُنْكِرُونَ وَ إِذَا سَأَلُوكَ عَنِ التَّوْحِيدِ فَقُلْ كَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ. اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ. وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ وَ إِذَا سَأَلُوكَ عَنِ الْكَيْفِيَّةِ فَقُلْ كَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَ إِذَا سَأَلُوكَ عَنِ السَّمْعِ فَقُلْ كَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ فَكَلِّمِ النَّاسَ بِمَا يَعْرِفُونَ
ترجمه :
14. محمد بن عبيد مىگويد: به نزد امام رضا (عليه السلام) رفتم كه آن حضرت به من فرمودند: به عباسى (حاكم بنى عباس يعنى مأمون) بگو كه از سخن درباره توحيد و غير آن دست بكشد و با مردم به مقدارى كه شناخت دارند سخن بگويند و از آنچه انكار مىكنند، دست بكشد و زمانى كه از تو درباره توحيد پرسيدند، همان طورى كه خدا فرموده است، جواب بده: بگو او خدايى يگانه است، خدايى صمد كه نزاييده و زاييده نشده است و براى او مانندى وجود ندارد و زمانى كه از تو درباره چگونگى خداوند پرسيدند، همان طورى كه خداوند فرموده است، جواب بده. مانند چيزى نيست و زمانى كه از (كيفيت) شنيدن خداوند پرسيدند، همان طور كه خداوند فرموده است، جواب بده. او يعنى خداوند شنواى دانا است پس با مردم بر اساس شناختى كه دارند، سخن بگو.
15 حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ هِشَامٍ الْمُكَتِّبُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ النَّخَعِيُّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ النَّوْفَلِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مَرَّةً وَاحِدَةً فَكَأَنَّمَا قَرَأَ ثُلُثَ الْقُرْآنِ وَ ثُلُثَ التَّوْرَاةِ وَ ثُلُثَ الْإِنْجِيلِ وَ ثُلُثَ الزَّبُورِ
ترجمه :
15. ابو بصير از امام صادق (عليه السلام) نقل مىكند كه آن حضرت فرمودند: كسى كه سوره قل هو الله احد را يك بار بخواند، مثل اين است كه يك سوم قرآن، يك سوم تورات، يك سوم انجيل و يك سوم زبور را خوانده است. (زيرا يك سوم كتابهاى آسمانى در مورد خداشناسى و يگانگى او است.)
