ولايت در لغت به معناى قرب و نزديكى است .
فيومى مى گويد:((ولى مثل فلس به معناى قرب و نزديكى است)). (558)
در اقرب الموارد آمده است :((ولى عبارت است از قرار گرفتن فرد يا شى ء دوم به دنبال فرد يا شى ء اول بدون فاصله ...)). (559)
راغب اصفهانى مى گويد:((ولاء و توالى به معناى آن است كه دو چيز و يا بيشتر طورى كنار هم قرار گيرند كه بين آن دو ، غير از خود آنها چيز ديگرى فاصله نبوده باشد)). (560)
با توجه به حالات اوليه انسان در كاربرد الفاظ و اينكه معمولا كلمات را در آغاز براى بيان معانى مربوط به محسوسات به كار مى برد ، مى توان گفت :
واژه((ولايت))در آغاز براى قرب و نزديكى خاص در محسوسات((قرب حسى))به كار رفته است ، آن گاه براى قرب معنوى استعاره آورده شده است . بر اين اساس ، هر گاه اين واژه در امور معنوى به كار مى رود بر نوعى از نسبت قرابت دلالت مى كند و لازمه آن اين است كه ولى نسبت به آنچه بر آن دلالت دارد داراى حقى است كه ديگرى ندارد و مى تواند تصرفاتى را بنمايد كه ديگرى جز به اذن او نمى تواند. مثلا ، ولى ميت مى تواند در اموال او تصرف كند. اين ولايت او ناشى از حق وراثت است . كسى كه بر صغير ولايت دارد حق تصرف در امور وى را دارد و كسى كه ولايت نصرت دارد مى تواند در امور منصور((آن كسى كه نصرتش را عهده دار است))تصرف كند. خداوند ولى امر بندگان خويش است يعنى امور دنيوى و اخروى آنها را تدبير مى كند و او ولى مومنان است ، يعنى بر آنها ولايت خاص دارد.
بنابراين ، حاصل معناى ولايت در همه موارد استعمال آن ، گونه اى از قرابت است كه منشا تصرف و مالك بودن تدبير است . (561)
به عبارت ديگر: ولايت ، نوعى اقتراب و نزديكى به چيزى است ، به گونه اى كه موانع و حجاب ها از ميان برداشته مى شود. (562)
حال اگر كسى با رياضت هاى نفسانى و قابليت هايى كه براى خود ايجاد كرده ، و از طرفى ديگر مورد عنايات و الطاف الهى قرار گرفته و به مقام قرب تام الهى نايل شود ، اين چنين شخصى از جانب خداوند بر مردم ولايت دارد ، ولايتى كه لازمه آن اين است كه ولى نسبت به آنچه بر آن دلالت دارد داراى حقى است كه ديگرى ندارد و او مى تواند تصرفاتى بنمايد كه ديگرى جز به اذن او نمى تواند. و همه اينها به اذن و اراده و مشيت خداوند است
558- مصباح المنير ، ماده ولى .
559- اقرب الموارد ، ماده ولى .
560- مفردات راغب ، ص 523.
561- الميزان ، ج 6 ، ص 12.
562- الميزان ، ج 5 ، ص 368.
منبع :موعود شناسی وپاسخ به شبهات
نویسنده: علی اصغر رضوانی
انتشارات مسجد مقدس جمکران
