يكى از سؤال هايى كه در طول تاريخ عصر غيبت مطرح بوده و هست اين است كه چرا امام زمان عليه السلام غايب شد ، و چرا ما با آن حضرت ارتباط نداريم ؟
پاسخ : سؤال مورد نظر را با بيان مقدماتى كه خود آنها ما را به نتيجه قطعى مى رساند جواب خواهيم داد:
1- خداوند متعال در قرآن كريمش و نيز پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله خبر از پيروزى و غلبه دين اسلام بر جميع اديان در پايان تاريخ بشريت داده است .
خداوند مى فرمايد:هو الذى ارسل رسوله بالهدى و دين الحق ليظهره على الدين كله ولو كره المشركون(851) ؛((اوست خدايى كه رسول خود را با دين حق به هدايت خلق فرستاد تا بر همه اديان عالم تسلط و برترى دهد ، گر چه مشركان كراهت داشته باشند.))
2- مصالح بندگان با اختلاف حالات آنها متغير مى شود. خداوند متعال امر تدبير بندگان و مصلحت آنها را بر عهده گرفته است . عقلشان را كامل كرده و آنها را به انجام اعمال صالح وادار نموده است تا از اين طريق به سعادت برسند. حال اگر مردم به دستورهاى خداوند تمسك كرده و انجام وظيفه كنند ، بر خداوند است كه آنها را يارى كند و با اضافه كردن عنايت هايش بر بندگان راه را بر آنها تسهيل و هموار نمايد ، ولى در صورتى كه مخالف دستورهايش عمل كنند و مرتكب نافرمانى شوند مصلحت بندگان تغيير مى كند و در نتيجه موقعيت و وضعيت نيز تغيير خواهد كرد ، خداوند توفيق را از آنان سلب خواهد نمود و در اين هنگام مستحق ملامت و سرزنش مى شوند.
خداوند متعال امامان را يكى پس از ديگرى به سوى مردم فرستاد ولى هنگامى كه آنان را نافرمانى كرده و به طور وسيع خونشان را ريختند ، قضيه برعكس شد و مصلحت بر اين تعلق گرفت كه امام مردم ، غايب و مستور گردد.
3- بى شك هر كار اجتماعى - بزرگ يا كوچك - احتياج به آماده شدن شرايط مناسب دارد. لذا بايد براى قيامى جهانى و فراگير آمادگى خاصى صورت گيرد.
4- بى ترديد دين غالب در عصر ظهور احتياج به رهبر و امامى غالب دارد كه داراى شرايطى از قبيل : قدرت فوق العاده ، علم جامع و عصمت باشد.
5- مطابق روايات متواتر بين شيعه و سنى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله امامان بعد از خود تا روز قيامت را دوازده نفر برشمرده است كه بعد از او پياپى خواهند آمد. (852)
6- از مجموعه روايات و ادله عقلى استفاده مى شود كه بقاى امام معصوم و حجت خدا بر روى زمين تا روز قيامت امرى ضرورى است .
مرحوم كلينى به سند صحيح از ابى حمزه نقل مى كند كه از امام صادق عليه السلام سؤ ال كردم : آيا زمين بدون امام باقى مى ماند؟ حضرت فرمود:لو بقيت الارض بغير امام لساخت(853) ؛((اگر زمين بدون امام باقى بماند دگرگون خواهد شد.))
7- يكى از اسباب گوشه نشين شدن انبيا و رسل خوف از قتل به جهت حفظ جان و به اميد نشر شرايعشان بوده است . امام مهدى عليه السلام نيز با نبود اسباب عادى براى نصرت و يارى اش و خوف از كشته شدن ، به امر خداوند مامور به غيبت و دورى از مردم شدند.
امام صادق عليه السلام به زراره فرمود:القائم غيبة قبل قيامه . قلت : و لم ؟ قال : يخاف على نفسه الذبح(854) ؛((براى قائم غيبتى است قبل از قيامش . زراره مى گويد: به حضرت عرض كردم : به چه جهت ؟ فرمود: زيرا از قتل بر خود مى ترسد.))
شيخ صدوق به سندش از امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه فرمود:يقوم القائم عليه السلام و ليس لاحد فى عنقه بيعة(855) ؛((قائم عليه السلام قيام خواهد كرد در حالى كه بيعت كسى بر گردن او نخواهد بود.))
- هدايت بر چند قسم است :
الف : هدايت فطرى : كه همان هدايت از راه فطرت است .
فاقم وجهك للدين حنيفا فطرت الله التى فطر الناس عليها لا تبديل لخلق الله ذلك الدين القيم ولكن اكثر الناس لا يعلمون(856) :((پس روى خود را متوجه آيين خالص پروردگار كن . اين فطرتى است كه خداوند ، انسانها را بر آن آفريده ، دگرگونى در آفرينش الهى نيست ، اين است آيين استوار ، ولى اكثر مردم نمى دانند.))
ب : هدايت تشريعى : كه متفرع بر حضور امام در ميان جامعه است تا مردم را از نزديك راهنمايى كند.
كان الناس امة واحدة فبعث الله النبين مبشرين و منذرين و انزل معهم الكتاب بالحق ليحكم بين الناس فيما اختلفوا فيه ...(857) ؛((مردم [در آغاز] يك دسته بودند ، [و تضادى در ميان آنها وجود نداشت . به تدريج جوامع و طبقات پديد آمد و اختلافات و تضادهايى در ميان آنها پيدا شد ، در اين حال ] خداوند پيامبران را برانگيخت تا مردم را بشارت و بيم دهند و كتاب آسمانى كه به سوى حق دعوت مى كرد ، با آنها نازل نمود تا در ميان مردم در آنچه اختلاف داشتند داورى كند ...)).
ج : هدايت تكوينى : كه همان تصرف و تدبير در نظام آفرينش است .
قال الذى عنده علم من الكتاب انا آتيك به قبل ان يرتد اليك طرفك فلما رءاه مستقرا عنده قال هذا من فضل ربى ليبلونى اءاءشكر اءم اكفر ...(858) ؛(([اما] كسى كه دانشى از كتاب [آسمانى ] داشت گفت : "پيش از آنكه چشم برهم زنى آن را نزد تو خواهم آورد". و هنگامى كه [سليمان ] آن [تخت ] را نزد خود ثابت و پابر جا ديد گفت : "اين از فضل پروردگار من است تا مرا آزمايش كند كه آيا شكر او را بجا مى آورم يا كفران مى كنم ؟!" ...)).
د: هدايت باطنى : كه شعبه اى است از ولايت تكوينى و به معناى ايصال به مطلوب است .
و جعلناهم ائمة يهدون بامرنا و اوحينا اليهم فعل الخيرات و اقام الصلاة و ايتاء الزكاة و كانوا لنا عابدين(859) ؛((و آنان را پيشواى مردم ساختيم تا خلق را به امر ما هدايت كنند و هر كار نيكو را [از انواع عبادات و خيرات ] و خصوص اقامه نماز و اداى زكات را به آنها وحى كرديم و آنها هم به عبادت ما پرداختند.))
با نظر و تامل در مجموع مقدمات فوق به اين نتيجه خواهيم رسيد كه وجود نازنين امام زمان عليه السلام به عنوان دوازدهمين امام ، بايد براى روز موعود در پس پرده غيبت بوده تا در آن هنگام به اذن خداوند براى هدايت بشر ظهور كند.
851- سوره ، توبه ، آيه 33؛ سوره صف ، آيه 9
852- صحيح بخارى ، ج 8 ، ص 127.
853- كافى ، ج 1 ، ص 179 ، ح 10.
854- كمال الدين ، ج 2 ، ص 481 ، ح 10.
855- كمال الدين ، ص 480.
856- سوره روم ، آيه 30.
857- سوره بقره ، آيه 213.
858- سوره نمل ، آيه 40.
859- سوره انبيا ، آيه 73.
منبع :کتاب موعود شناسی و پاسخ به شبهات
نویسنده :علی اصغر رضوانی
انتشارات مسجد مقدس جمکران
