توسل ، وسيله و واسطه قرار دادن چيزى بين خود و مطلوب است . وسيله بر دو نوع است : گاهى از امور مادى است ، مثل آب و غذا كه وسيله رفع تشنگى و گرسنگى است . و زمانى نيز از امور معنوى است ، مثل گناه كارى كه خدا را به مقام و جاه يا حقيقت پيامبر صلى الله عليه و آله قسم مى دهد تا از گناهش بگذرد. در هر دو صورت وسيله لازم است ؛ زيرا خداوند متعال جهان آفرينش را به بهترين صورت آفريده است آنجا كه مى فرمايد:الذى احسن كل شى ء خلقه(1047) ؛((آن خدايى كه همه چيز را به بهترين صورت آفريد.))
جهان بر اساس نظم علت و معلول و اسباب و مسببات براى هدايت و رشد و تكامل انسان ها آفريده شده است و نيازمندى هاى طبيعى بشر با عوامل و اسباب عادى برآورده مى گردد. فيوضات معنوى خداوند همچون هدايت ، مغفرت و آمرزش نيز بر اساس نظامى خاص بر انسانها نازل مى شود و اراده حكيمانه خداوند بر اين تعلق گرفته كه امور از طريق اسباب خاص و علل معين به انسانها برسد.
بنابراين ، همان گونه كه در عالم ماده نمى توان پرسيد: چرا خداوند متعال زمين را با خورشيد نورانى كرده و خود بى واسطه به چنين كارى دست نزده است ؟ در عالم معنا نيز نمى توان گفت چرا خداوند مغفرت خويش را به واسطه اولياى الهى شامل حال بندگان مى كند.
شهيد مطهرى رحمة الله عليه مى فرمايد:((فعل خداوند داراى نظام است . اگر كسى بخواهد به نظام آفرينش اعتنا نداشته باشد گمراه است . به همين جهت است كه خداى متعال گناه كاران را ارشاد فرموده است كه در خانه رسول اكرم صلى الله عليه و آله بروند و علاوه بر اينكه خود طلب مغفرت كنند ، از آن بزرگوار بخواهند كه براى ايشان طلب مغفرت كند. قران كريم مى فرمايد:و لو انهم اذ ظلموا اءنفسهم جآووك فاستغفروا الله و استغفر لهم الرسول لوجودا الله توابا رحيما(1048) ؛((اگر ايشان هنگامى كه [با ارتكاب گناه ] به خود ستم كردند ، نزد تو مى آمدند و از خدا آمرزش مى خواستند و پيامبر هم براى ايشان طلب مغفرت مى كرد ، خدا را توبه پذير مهربان مى يافتند.))(1049)
از همين رو مى بينيم كه در قرآن و سنت تاكيد فراوانى بر وسيله و توسل شده است . خداوند متعال مى فرمايد:يا ايها الذين امنوا اتقوا الله و ابتغوا اليه الوسيله(1050) ؛((اى مومنين ! تقوا پيشه كنيد و براى رسيدن به او وسيله طلب نماييد.))
اثر و فايده ديگرى كه در توسل به اولياى الهى خصوصا ذوات مقدسه اهل بيت عليهما السلام است اينكه مردم به جهت دريافت فيوضات الهى به واسطه آنان نه تنها به مقام شامخ آنها از نبوت يا امامت يقين حاصل مى كنند ، بلكه از باب اينكه((الانسان عبيد الاحسان))فرمان بردار دستورات آنها كه همان دستورات خداوند است مى شوند.
1047- سوره سجده ، آيه 7.
1048- سوره نساء ، آيه 64.
1049- مجموعه آثار ، ج 1 ، ص 264.
1050- سوره مائده ، آيه 35.
منبع : کتاب موعود شناسی و پاسخ به شبهات
نویسنده : علی اصغر رضوانی
