از برخى روايات استفاده مى شود كه علايم ظهور بر دو قسم هستند: برخى حتمى اند كه مورد بدا و تجديد نظر واقع نمى شوند ، و برخى ديگر متعلق بدا واقع مى گردند ، ولى اصل ظهور امرى حتمى است كه خداوند متعال در آن جواب فطرت و خواسته درونى بشر را داده و وعده به تحقق آن داده است و خداوند هرگز خلف وعده نمى كند.
داوود بن ابى القاسم مى گويد:((ما نزد ابى جعفر محمد بن على الرضا عليه السلام بوديم كه سخن از خروج سفيانى به ميان آمد و اينكه در روايت آمده كه امر او حتمى است . به ابو جعفر عليه السلام عرض كردم : آيا بدا در امر ، حتمى خواهد شد؟ حضرت فرمود: آرى . عرض كردم : ما مى ترسيم كه در امر قائم نيز بدا حاصل شود. فرمود: امر قائم از امورى است كه وعده داده شده و خداوند در وعده خود تخلف نخواهد كرد)). (1076)
علايم حتمى كه مورد بدا واقع نمى شود نشانه هايى دارد كه به برخى از آنها اشاره مى كنيم :
1- تصريح به حتمى بودن آن در روايات .
2- تاكيد به قسم .
3- تاكيد به((لابد)).
4- تاكيد به((لام)).
5- تاكيد به((ان)).
6- تاكيد به تكرار.
7- تاكيد به((سين و سوف)).
1076- الغيبة ، نعمانى ، ص 303؛ بحارالانوار ، ج 52 ، ص 250 و 251.
منبع : کتاب موعود شناسی و پاسخ به شبهات
نویسنده : علی اصغر رضوانی
