« انظروا ذوى ارحامكم، فصلوهم يهون الله عليكم الحساب » خويشاوندانتان را دريابيد و پيوند خويش با آنان استوار گردانيد تا خداوند روز قيامت حسابرسى را بر شما سبك و آسان گيرد.
و در راستاى همان استوار ساختن پيوند برادرى و نيز دورى از قهر و تفرقه، نخست پيوند با خويشاوندان مورد تاكيد قرار گرفته است. خداوند درباره ى 'صله ى رحم' يعنى پيوستن به خويشاوندان، چنين مى فرمايد: 'انما يتذكر اولوالالباب الذين يوفون بعهد الله و لاينقضون الميثاق' 'و الذين يصلون ما امر الله به ان يوصل و يخشون ربهم و يخافون سوء الحساب' [ رعد/ 21 - 19 . ] خداوند فقط به خردمندان تذكر مى دهد و هشيارشان مى سازد، همان كسانى كه به عهد الهى وفادار مى مانند و پيمان خويش با خدا را نمى شكنند. آنان كه به آنچه خداوند فرمان داده است كه بپيوندند، مى پيوندند و از پروردگارشان مى ترسند و از بدى حساب در روز قيامت هراس دارند.
و پس از بيان ويژگيهاى ديگرى از اين گروه خردمندان، ادامه مى دهد: و الذين ينقضون عهد الله من بعد ميثاقه و يقطعو ما امر الله به ان يوصل و يفسدون فى الارض اولئك لهم اللعنه و لهم سوء الدار' [ رعد/ 25. ] و كسانى كه پس از پيمان بستن با خداوند، پيمان مى شكنند و پيوند خويش با خويشاوند مى گسلند و در زمين فساد و تباهى مى كنند، لعنت و نفرين خدا بر آنان باد و جايگاهى دردناك بهره و نصيبشان!
حضرت اميرالمومنين در يكى از سخنان خود، به يكى از ثمرات صله ى رحم اشاره فرموده است، به همان مطلبى كه از رسول خدا شنيده است. امام صادق از پدران خويش، از حضرت على عليه السلام نقل مى كند كه آن جناب از قول پيامبر فرمود: صله ى رحم حسابرسى روز قيامت را آسان مى كند و از مرگ دلخراش پيشگيرى مى نمايد. [ عن ابى عبدالله، عن آبائه، عن على- عليهم السلام- قال: قال رسول الله صلى الله عليه و آله: صله الرحم تهون الحساب و تقى ميته السوء. "بحارالانوار ج 71 ص 94". ]
مضمون فوق اينگونه هم نقل شده است: عن ابى جعفر عليه السلام قال: قال رسول الله صلى الله عليه و آله بر الوالدين و صله الرحم يهونان الحساب. ثم تلا هذه الايه:'و الذين يصلون ما امر الله به ان يوصل و يخشون ربهم و يخافون و الحساب' "تفسير عياشى ج 2 ص 223". سفارش به صله ى رحم آنقدر فراوان است و روايات نقل شده در اين زمينه چنان زياد، كه در اين مختصر جز به برخى از آن بيانات راهگشا نمى توان اشاره كرد: پيامبر درباره ى تاثير صله ى رحم بر فراوانى و تاخير اجل فرمود: هر كس كه شادمان و مسرور مى شود از اينكه روزى اش فراوان شود و اجلش دير فرارسد پس بايد كه صله ى رحم كند. [ من سره ان يبسط له فى رزقه، و ينسا له فى اجله فليصل رحمه، "بحارالانوار ج 71 ص 9". ]
امام باقر عليه السلام نيز درباره ى تاثيرات صله ى رحم فرمود: صله ى ارحام اعمال دينى آدمى را پاكيره مى سازد و دارايى را فزونى مى بخشد و بلا را برطرف مى سازد و حساب روز قيامت را آسان مى كند و مرگ را به تاخير مى اندازد. [ قال ابوجعفر عليه السلام، صله الارحام تزكى الاعمال و تنمى الاعمال، و تدفع البلوى، و تيسر الحساب و تنسى ء فى الرزق. "كافى ج 2 ص 150". ]
صله رحم داراى مراتبى است. پيامبر در اين باره فرمود:
صله ى رحم كن، هر چند به شربتى از آب، برترين چيزى كه مى توان به وسله ى آن صله ى رحم كرد بازداشتن ديگران از آزار اوست. در دنيا صله ى رحم كنيد، هر چند به يك سلام. [ قال رسول الله صلى الله عليه و آله: صل رحمك و لو بشربه من ماء و افضل ما يوصل به الرحم كف الاذى عنها. و قال صلى الله عليه و آله: صلوا ارحامكم فى الدنيا و لو بسلام. "بحارالانوار ج 71 ص 103 و 104". ]
آثار صله ى رحم چنان است كه همه را دربرمى گيرد. چنانچه حضرت على از پيامبر نقل مى كند كه فرمود: صله ى رحم سرزمينها را آباد مى كند و عمرها را طولانى مى سازد، هر چند كه اهل آن سرزمين خوبان نباشند. [ عن على عليه السلام قال: قال رسول الله صلى الله عليه و آله: صله الرحم تعمر الديار و تزيد فى الاعمار، و ان كان اهلها غير اخيار. "بحارالانوار ج 71 ص 94". ]
همچنين از پيامبر نقل است كه فرمود: ان القوم ليكونون فجره و لايكونون برره. فيصلون ارحامهم فتنمى اموالهم و تطول اعمارهم." شرط صله ى رحم عمل متقابل نيست. يعنى ما وظيفه داريم صله ى رحم كنيم، هرچند متقابلا اين امر صورت نگيرد.
دستور صريح در اين مورد اين است كه اميرالمومنين فرمود: به خويشاوندان بپيونديد، هر چند آنها از شما بگسلند. [ صلوا ارحامكم و ان قطعوكم. و قال ابوذر: اوصانى رسول الله صلى الله عليه و آله ان اصل رحمى و ان ادبرت. "بحارالانوار ج 72 ص 91 و 92". ]
به همان شدت و اهميت كه درباره صله ى رحم سخن گفته اند، درباره قطع رحم نهى اكيد فرموده، آثار سوئى براى آن برشمرده اند. از جمله آنكه:
- قاطع رحم به بهشت درنمى آيد. [ بحارالانوار ج 71 ص 91. ]
- قطع رحم موجب سرعت مرگ و كوتاهى عمر مى شود. [ بحارالانوار ج 71 ص 94 و 138. ]
- قطع رحم داراييها را به باد مى دهد. [ بحارالانوار ج 71 ص 138. ]
- سرزمينها را ويران مى سازد. [ بحارالانوار ج 71 ص 134. ]
- نسل آدمى را منقطع مى كند. [ بحارالانوار ج 71 ص 134. ]
سخن آخر و آخر سخن آنكه، پيامبر خدا فرمود:
يكى از صفات خداوند رحمان است، صفت بسيار ويژه اى كه برگرفته از رحمت واسعه خداست و رحم نيز كلمه اى است كه رحمن از آن مشتق شده است. از اين روست كه هركس به رحم خويش بپيوندند خدا به او مى پيوندد و رحمتش شامل حال او مى گردد و هر كس كه قطع رحم كند از رحمت خدا دور مى ماند. [ تفسير امام حسن عسكرى/ 34. ]
به اين ترتيب معلوم مى گردد كه مهر و محبتى كه ميان خويشاوندان است بهره اى و جلوه اى است از رحمت و لطف خداوند. اينك سخن در آن است كه آن كدام رحمى است كه هر كس به آن بپيوندد به خدا پيوسته است و هر كس از آن دست بردارد، از خدا بريده است ؟ بى ترديد حقى كه پيامبر به گردن مومنين دارد از حقوق هر خويشاوندى بالاتر است. از اين رو حق رحم پيامبر از حق ديگر ارحام نيز بالاتر است. يعنى رحم رسول الله شايسته تر است از پيوستن به خويشاوندان و گناه قطع رحم از آن حضرت، بسيار بزرگتر از قطع رحم معمولى.
و جالب آنكه علاوه بر عترت رسول اكرم كه بى ترديد رحم آن حضرت هستند شيعيان اميرالمومنين جزء خويشاوندان پيامبر محسوب مى شوند و پيوستن به شيعيان مومن همان صله رحم محمد و آل محمد است. [ [برگرفته از حديث مفصلى از حضرت على عليه السلام. "تفسير امام حسن عسكرى عليه السلام/ 36 -34". و نيز بحارالانوار ص 115 حديث 75 همراه با بيان مرحوم مجلسى. البته اين مضمون در روايات ديگرى هم آمده است. به همان ج 71 باب صله رحم مراجعه شود. احاديث"97، 93 ،53 ،40 ،39 ،37 ،25 ،8 ،3". ] ]
