ثم ان صلاتى و نسكى و محياى و مماتى لله رب العالمين لاشريك له و بذلك امرت و انا من المسلمين پس از اينها كه گفتم، باز تاكيد مى كنم كه همه ى نماز و عبادت من، سرتاسر زندگيم، حتى مردنم، سراسر براى خداست. همان خدايى كه شريكى ندارد و امر شده ام تا يكتاپرست باشم. من مسلمان هستم.
اين سخن دستورى است كه خداوند نخست به پيامبر خويش نازل فرموده و از آن حضرت خواسته است تا آنچنان باشد كه در اين آيه ى شريفه آمده است. قل ان صلاتى و نسكى و محياى و مماتى لله رب العالمين لا شريك له بذلك امرت و انا اول المسلمين [سوره ى انعام، آيه ى 163 -162] گفتنى است كه حضرت على عليه السلام به جاى 'انا اول المسلمين' فرموده است: 'انا من المسلمين'، زيرا كه اول مسلمان حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم است. كه در عوالم پيش از اين عالم بر تمام موجودات سبقت گرفت و بر يگانگى خداوند شهادت داد...
او در دامان پيامبر پرورش يافته است و همان سخن را مى گويد، چون مى داند: فمن كان يرجو لقاء ربه فليعمل عملا صالحا و لايشرك بعباده ربه احدا [ سوره كهف آيه 110. ] هر كس كه اميد لقاى پروردگارش را دارد، بايد كه عمل شايسته بجاى آورد و هيچ كس را در پرستش خداوند شريك نگرداند.
منظور و مقصود اصلى در هر دو آيه ى شريفه، خلوص درعبادت خداوند است و نيز اعلام دستور صريح، مبنى بر اينكه بندگان خدا، در تمام دوران زندگى، تمامى كارها را فقط به خاطر خدا انجام دهند و جز او را در نظر نياورند. پيشتر در سخنى ديگر مى فرمود: خوشا به حال كسى كه عبادت و دعايش خالص براى خدا باشد. و دلش مشغول آنچه ديده اش مى بيند، نگردد، ياد خدا را با آنچه كه گوشش مى شنود، فراموش نكند، سينه اش به آنچه كه به ديگران- از مال دنيا- مى دهند مخزون نشود [ عن ابى الحسن الرضا عليه السلام، ان اميرالمومنين صلوات الله عليه كان يقول: طوبى لمن اخلص لله العباده و الدعا و لم يشغل قلبه بما ترى عليناه، و لم ينس ذكر الله بما تسمع اذناه، و لم يحزن صدره بما اعطى غيره. "بحارالانوار ج 67 ص 229". ]
و نيز همان بزرگوار فرموده است: خداوندا، تو را به خاطر ترس از آتش يا طمع به بهشت، عبادت نمى كنم بلكه ازآن رو كه تو را شايسته ى عبادت يافته ام، عبادتت مى كنم [ قال اميرالمومنين عليه السلام: ما عبدتك خوفا من نارك و لا طمعا فى جنتك، ولكن وجدتك اهلا للعباده فعبدتك. "بحارالانوار ج 67 ص 234 كتاب الايمان و الكفر، باب الاخلاص و معنى قربه تعالى". ]
از پيامبر خدا هم نقل كرده است كه فرمود: اگر كسى چهل بامداد خدا را خالص عبادت كند، چشمه سارهاى حكمت از قلبش به سوى زبانش جارى مى شود [ عن الرضا، عن آبائه عليهم السلام قال: قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم: ما اخلص عبد لله عزوجل اربعين صباحا الا جرت ينابيع الحكمه من قلبه على لسانه. "بحارالانوار ج 67 ص 243". ]
البته ناگفته نماند كه اخلاص در عبادت و عمل، از دشوارترين اعمال دينى است، چنانچه باز از حضرت على عليه السلام نقل است كه فرمود: دنيا يكسره جهل و نادانى است، مگر جايگاههاى دانش. دانش حجتى است عليه آدمى، مگر آن كه به آن عمل شود. عمل نيز بيشتر آلوده به ريا مى شود مگر عملى كه مخلصانه براى خدا باشد. و اخلاص سخت در معرض خطر است تا آن كه بنده به پايان كار خويش چشم بدوزد. [ عن الرضا، عن آبائه عليهم السلام قال: قال اميرالمومنين عليه السلام: الدنيا كلها جهل الا مواضع العلم، و العلم كله حجه الا ما عمل به، و العمل كله رياء الا ما كان مخلصا، و الاخلاص على خطر حتى ينظر العبد بما يختم له. "بحارالانوار ج 67 ص 242". ]
