شکی نیست که خواندن “من دون الله” جایز نیست و قرآن کسانی که “من دون الله” را می خوانند مذمت می کند.
«قُلْ أَ رَأَیْتُمْ شُرَکاءَکُمُ الَّذینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونی ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ [فاطر/۴۰] بگو این شرکایى که به جاى خدا مى خوانید به من بگویید ببینم چه چیزى از زمین را آفریده اند؟»
اما “من دون الله” چه معنایی دارد؟ آیا هر اسمی جز اسم “الله” و سایر نام های او “من دون الله” شمرده می شود؟
قرآن می گوید “من دون الله” سرپرستی وجود ندارد:
«لا یَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِیًّا وَ لا نَصیراً[نساء/۱۷۳]
براى خود، غیر از خدا، سرپرست و یاورى نخواهند یافت.»
و هر کسی که ” من دون الله” را سرپرست خود بگیرد، مانند عنکبوتی است که سست ترین خانه ها را دارد:
«مَثَلُ الَّذینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِیاءَ کَمَثَلِ الْعَنْکَبُوتِ[عنکبوت/۴۱]
مثَل کسانى که غیر از خدا را اولیاى خود برگزیدند، مثَل عنکبوت است که خانه اى براى خود انتخاب کرده.»
و از سویی قرآن غیر الله را سرپرست بر حق و لازم معرفی می کند:
«إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ [مائده/۵۵]
سرپرست و ولىّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آورده اند همانها که نماز را برپا مى دارند، و در حال رکوع، زکات مى دهند.»
کسی که به دنبال حقیقت است، با دقت در همین آیات می یابد که منظور از ” من دون الله” هر اسمی غیر از اسم خدا نیست، بلکه هر امری است که در عرض خدا قرار گرفته و خواندن او با خواندن خدای متعال منافات دارد.
«وَ یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً وَ ما لَیْسَ لَهُمْ بِهِ عِلْمٌ[حج/۷۱]
آنها غیر از خداوند، چیزهایى را مى پرستند که او هیچ گونه دلیلى بر آن نازل نکرده است، و چیزهایى را که علم و آگاهى به آن ندارند!»
اما کسانی که تمسک به آنها، در طول تمسک به خدای متعال قرار گرفته، یعنی تمسک به آنها، در مسیر تمسک به خدای متعال است، و دلیل منطقی برای تمسک به آنها وجود دارد، “من دون الله” شمرده نمی شوند. مانند رسول (ص) که مومنان باید برای کسب مغفرت او را بخوانند و واسطه اش قرار دهند:
«لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحیماً[نساء/۶۴]
اگر این مخالفان، هنگامى که به خود ستم مى کردند( و فرمانهاى خدا را زیر پا مى گذاردند)، به نزد تو مى آمدند و از خدا طلب آمرزش مى کردند و پیامبر هم براى آنها استغفار مى کرد خدا را توبه پذیر و مهربان مى یافتند.»
برای همین قرآن برای شرک باطل، قید عدم داشتن دلیل را ذکر می کند:
«تُشْرِکُوا بِاللَّهِ ما لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً[اعراف/۳۳]
چیزى را که خداوند دلیلى براى آن نازل نکرده، شریک او قرار دهید.»
و در جایی که دلیل الهی وجود دارد، نامی غیر خدا می تواند در کنار نام خدا قرار گیرد و هیچ باطلی نیز رخ ندهد. که در قرآن مکرر نام رسول (ص) در کنار نام خدا قرار گرفته است:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ[نساء/۵۹]
اى کسانى که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیاى پیامبر] را!»
این کار هیچ اشکالی ندارد، چرا که رسول (ص) جدای از خدا و “من دون الله” شمرده نمی شود:
«مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ[نساء/۸۰]
کسى که از پیامبر اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده».
بنابراین خواندن غیر خدا باخواندن”من دون الله” فرق می کند و”من دون ا
لله”جایی است که مسیری غیر الهی پیموده می شود.اماآنجا که مسیر،
مسیر الهی است، غیر الله، شرک نیست. همانگونه که در طواف به دور
کعبه، دچار شرک نیستیم . و همانگونه که دربوسیدن حجرالاسود، به
دنبال غیرخدا نبوده ایم و همه اینها در دین ما،جزئی ازپرستش الله است.
برگرفته از: آرمان مهدویت
