((93- ابوالربيع گويد: در خدمت امام باقر (عليه السلام ) بحج رفتيم در همان سالى كه هشام بن عبدالملك در آن سال بحج آمده بود و نافع كه از نزديكان عبدالله بن عمر خطاب بود (و يكى از دشمنان اهل بيت و بلكه چنانچه گويند و از آخر حديث نيز معلوم مى شود يكى از خوارج بوده ) نيز همراه هشام بحج آمده بود، نافع در ركن خانه كعبه نگريست و امام باقر (عليه السلام ) را مشاهده كرد كه مردم اطرافش را گرفته اند نافع رو به هشام كرده و پرسيد: اى اميرالمؤ منين اين كيست كه مردم اينگونه در اطراف او فشار مى آورند؟
هشام گفت : اين پيغمبر اهل كوفه محمد بن على است ، نافع گفت : نگران باش كه هم اكنون من به نزد او مى روم و مسائلى از او مى پرسم كه جز پيغمبر و يا پسر پيغمبر و يا وصى پيغمبر كسى نتواند پاسخ دهد.
هشام گفت : برو و از او بپرس شايد شرمنده اش سازى .
نافع پيش آمد و همچنان بر مردم تكيه كرد و سر خود را بلند كرده به امام باقر (عليه السلام ) گفت : من كتاب تورات و انجيل و زبور و قرآن را خوانده ام و حلال و حرامش را به خوبى دانسته ام ، و اينك آمده ام از تو مسائلى بپرسم كه پاسخش را جز پيغمبر يا وصى يا پسر پيغمبر كسى نتواند بدهد.
امام محمد باقر (عليه السلام ) سرش را بلند كرده فرمود: هر چه مى خواهى بپرس .
نافع گويد: بگو ميان عيسى (عليه السلام ) و محمد (صلى الله عليه و آله ) چند سال بود؟
فرمود: مطابق عقيده خودم بگويم يا بر طبق عقيده تو؟
نافع گفت : هر دو عقيده را با هم بگو.
حضرت فرمود: اما به عقيده من پانصد سال بوده ، ولى به عقيده تو ششصد سال .
نافع گفت : پس معناى گفتار خداى عزوجل چيست (كه به پيامبرش فرمود): (و بپرس از رسولانى كه ما پيش از تو فرستاديم كه آيا غير از خداى رحمان خدايانى قرار داده ايم كه پرستيده شوند) (سوره زخرف آيه 45) در صورتيكه ميان محمد (صلى الله عليه و آله ) و عيسى پانصد سال وقت فاصله بوده از چه كسى اين مطلب را (كه خدا فرمايد) پرسيده ؟
امام باقر (عليه السلام ) اين آيه را خواند: (منزه است آنكه شبانگاه بنده خود را از مسجد الحرام تا مسجد اقصى كه اطراف آن را بركت داده ايم راه برد تا آيات خويش را به او بنمايانيم ) (سوره اسراء آيه 1) و از جمله آياتى كه خداوند در اين راه در بيت المقدس به او نماياند اين بود كه خداى عزذكره تمام پيمبران و مرسلين را از اولين و آخرين محشور فرمود، سپس به جبرئيل (عليه السلام ) دستور داد اذان بگويد، و جبرئيل نيز (فصول ) اذان را جفت جفت و اقامه را نيز به همين نحو جفت جفت گفت (اين جمله رد بر عامه است كه فصول اذان را جفت مى گويند و اقامه را يكى بيشتر نمى گويند) و در اذانش (حى على خير العمل ) نيز گفت (اين هم رد بر عامه است كه آن را نمى گويند و در اذان صبح به جاى آن (الصلوة خير من النوم ) مى گويند) سپس محمد (صلى الله عليه و آله ) جلو ايستاد و آنها پشت سرش نماز خواندند و چون نمازش تمام شد رو به آنها كرده فرمود:
شما به چه چيز گواهى مى دهيد و چه را مى پرستيد؟
گفتند: ما گواهى دهيم كه معبودى جز خداى يگانه نيست كه شريكى ندارد و (گواهى دهيم كه ) همانا توئى رسول خدا، و خداوند روى اين مطلب از ما عهد و پيمان گرفته است .
نافع گفت : راست گفتى اى ابا جعفر.
اكنون بگو معناى گفتار خداى عزوجل چيست (كه فرمايد): (آيا ندانند كسانى كه كافر شدند كه آسمان و زمين به هم پيوسته بود و ما آنها را از هم باز كرديم ) (سوره انبياء آيه 30).
حضرت فرمود: همانا در آنوقتى كه خداى تبارك و تعالى آدم را به زمين فرو فرستاد آسمانها به هم پيوسته بود و هيچ نمى باريد، و زمين بسته بود و گياهى نمى رويانيد، تا هنگامى كه خداى عزوجل توبه آدم (عليه السلام ) را پذيرفت به آسمان دستور داد تا بوسيله ابرها از هم شكافته شد سپس فرمانش داد تا باران خود را بر زمين فرو ريخت ، سپس به زمين فرمود تا درختها روئيد و ميوه ها بر خود پديد آورد، و جويبارها سرازير شد، آن بود بستگى آسمان و زمين و اين بود باز شدن آنها.
نافع گفت : راست گفتى اكنون بگو معناى گفتار خداى عزوجل چيست (كه فرمايد: (روزى كه زمين به زمين ديگر جز اين مبدل شود و آسمانها نيز) (سوره ابراهيم آيه 48) و اين زمين در آنروز به چه زمينى تبديل گردد؟
امام باقر (عليه السلام ) فرمود: زمينى است كه به صورتى نانى در آيد و مردم از آن بخورند تا خداى عزوجل از حساب (خلايق ) فارغ گردد.
نافع گفت : مردم در آنروز (بواسطه كثرت اندوه و گرفتارى ) بخوردن نمى رسند؟
امام باقر (عليه السلام ) فرمود: آيا آنها در آنجا بيشتر گرفتارى و سرگرمى دارند يا در جهنم ؟
نافع گفت : در جهنم .
حضرت فرمود: به خدا آنها در جهنم از خوراكى سرگرم نمى شوند و خوراكى طلب كنند و به آنها زقوم داده شود و نوشابه خواهند و بدانها حميم (آب جوشان ) بنوشانند.
نافع گفت : راست گفتى اى فرزند رسول خدا، اكنون يك سؤ ال ديگر مانده .
حضرت فرمود: آن يك سؤ ال چيست ؟
گفت : بگو خداى تبارك و تعالى از چه زمانى بوده ؟
فرمود: واى بر تو چه وقت نبوده تا بتو بگويم چه وقت بوده ، منزه است خدائى كه پيوسته بوده و هميشه خواهد بود، يكتاى بى نيازى كه همسر و فرزندى براى خود نگرفته است .
سپس فرمود: اى نافع اكنون من از تو سؤ الى مى كنم پاسخ مرا بده ؟ گفت : آن سؤ ال چيست ؟ فرمود: درباره خوارج نهروان چه مى گوئى ؟ اگر بگوئى اميرمؤ منان على (عليه السلام ) آنانرا بحق كشت از دين و عقيده خود (كه خوارج را بر حق مى دانى ) برگشته اى و اگر بگوئى بناحق آنها را كشت كافر شده اى ؟
نافع كه اين سؤ ال را شنيد پشت كرده و گريخت مى گفت : به خدا سوگند تو به حق و حقيقت داناترين مردم هستى ! و هم چنان يكسره بيامد تا پيش هشام رسيد.
هشام بدو گفت : چه كردى ؟ نافع گفت : از اين مقوله سخنى به ميان نياور كه به خدا اين مرد به راستى و حقا كه داناترين مردم است ، و حقا كه او پسر رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) است ، و جا دارد كه ياران و دوستانش او را پيغمبر دانند. ))
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ ثَابِتِ بْنِ دِينَارٍ الثُّمَالِيِّ وَ أَبِي مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي الرَّبِيعِ قَالَ حَجَجْنَا مَعَ أَبِى جَعْفَرٍ ع فِى السَّنَةِ الَّتِى كَانَ حَجَّ فِيهَا هِشَامُ بْنُ عَبْدِ الْمَلِكِ وَ كَانَ مَعَهُ نَافِعٌ مَوْلَى عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ فَنَظَرَ نَافِعٌ إِلَى أَبِى جَعْفَرٍ ع فِى رُكْنِ الْبَيْتِ وَ قَدِ اجْتَمَعَ عَلَيْهِ النَّاسُ فَقَالَ نَافِعٌ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَنْ هَذَا الَّذِى قَدْ تَدَاكَّ عَلَيْهِ النَّاسُ فَقَالَ هَذَا نَبِيُّ أَهْلِ الْكُوفَةِ هَذَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ فَقَالَ اشْهَدْ لاَتِيَنَّهُ فَلَأَسْأَلَنَّهُ عَنْ مَسَائِلَ لَا يُجِيبُنِى فِيهَا إِلَّا نَبِيٌّ أَوِ ابْنُ نَبِيٍّ أَوْ وَصِيُّ نَبِيٍّ قَالَ فَاذْهَبْ إِلَيْهِ وَ سَلْهُ لَعَلَّكَ تُخْجِلُهُ فَجَاءَ نَافِعٌ حَتَّى اتَّكَأَ عَلَى النَّاسِ ثُمَّ أَشْرَفَ عَلَى أَبِى جَعْفَرٍ ع فَقَالَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ إِنِّي قَرَأْتُ التَّوْرَاةَ وَ الْإِنْجِيلَ وَ الزَّبُورَ وَ الْفُرْقَانَ وَ قَدْ عَرَفْتُ حَلَالَهَا وَ حَرَامَهَا وَ قَدْ جِئْتُ أَسْأَلُكَ عَنْ مَسَائِلَ لَا يُجِيبُ فِيهَا إِلَّا نَبِيٌّ أَوْ وَصِيُّ نَبِيٍّ أَوِ ابْنُ نَبِيٍّ قَالَ فَرَفَعَ أَبُو جَعْفَرٍ ع رَأْسَهُ فَقَالَ سَلْ عَمَّا بَدَا لَكَ فَقَالَ أَخْبِرْنِى كَمْ بَيْنَ عِيسَى وَ بَيْنَ مُحَمَّدٍ ص مِنْ سَنَةٍ قَالَ أُخْبِرُكَ بِقَوْلِى أَوْ بِقَوْلِكَ قَالَ أَخْبِرْنِى بِالْقَوْلَيْنِ جَمِيعاً قَالَ أَمَّا فِى قَوْلِى فَخَمْسُمِائَةِ سَنَةٍ وَ أَمَّا فِى قَوْلِكَ فَسِتُّمِائَةِ سَنَةٍ قَالَ فَأَخْبِرْنِى عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِنَبِيِّهِ وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً يُعْبَدُونَ مَنِ الَّذِى سَأَلَ مُحَمَّدٌ ص وَ كَانَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ عِيسَى خَمْسُمِائَةِ سَنَةٍ قَالَ فَتَلَا أَبُو جَعْفَرٍ ع هَذِهِ الْآيَةَ سُبْحانَ الَّذِى أَسْرى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِى بارَكْنا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آياتِنا فَكَانَ مِنَ الْآيَاتِ الَّتِى أَرَاهَا اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى مُحَمَّداً ص حَيْثُ أَسْرَى بِهِ إِلَى بَيْتِ الْمَقْدِسِ أَنْ حَشَرَ اللَّهُ عَزَّ ذِكْرُهُ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ ثُمَّ أَمَرَ جَبْرَئِيلَ ع فَأَذَّنَ شَفْعاً وَ أَقَامَ شَفْعاً وَ قَالَ فِى أَذَانِهِ حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ ثُمَّ تَقَدَّمَ مُحَمَّدٌ ص فَصَلَّى بِالْقَوْمِ فَلَمَّا انْصَرَفَ قَالَ لَهُمْ عَلَى مَا تَشْهَدُونَ وَ مَا كُنْتُمْ تَعْبُدُونَ قَالُوا نَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ أَخَذَ عَلَى ذَلِكَ عُهُودَنَا وَ مَوَاثِيقَنَا
فَقَالَ نَافِعٌ: صَدَقْتَ يَا أَبَا جَعْفَرٍ فَأَخْبِرْنِى عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ كانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمَّا أَهْبَطَ آدَمَ إِلَى الْأَرْضِ وَ كَانَتِ السَّمَاوَاتُ رَتْقاً لَا تَمْطُرُ شَيْئاً وَ كَانَتِ الْأَرْضُ رَتْقاً لَا تُنْبِتُ شَيْئاً فَلَمَّا أَنْ تَابَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى آدَمَ ع أَمَرَ السَّمَاءَ فَتَقَطَّرَتْ بِالْغَمَامِ ثُمَّ أَمَرَهَا فَأَرْخَتْ عَزَالِيَهَا ثُمَّ أَمَرَ الْأَرْضَ فَأَنْبَتَتِ الْأَشْجَارَ وَ أَثْمَرَتِ الثِّمَارَ وَ تَفَهَّقَتْ بِالْأَنْهَارِ فَكَانَ ذَلِكَ رَتْقَهَا وَ هَذَا فَتْقَهَا قَالَ نَافِعٌ صَدَقْتَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَأَخْبِرْنِى عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماواتُ أَيُّ أَرْضٍ تُبَدَّلُ يَوْمَئِذٍ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَرْضٌ تَبْقَى خُبْزَةً يَأْكُلُونَ مِنْهَا حَتَّى يَفْرُغَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الْحِسَابِ فَقَالَ نَافِعٌ إِنَّهُمْ عَنِ الْأَكْلِ لَمَشْغُولُونَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَ هُمْ يَوْمَئِذٍ أَشْغَلُ أَمْ إِذْ هُمْ فِى النَّارِ فَقَالَ نَافِعٌ بَلْ إِذْ هُمْ فِى النَّارِ قَالَ فَوَ اللَّهِ مَا شَغَلَهُمْ إِذْ دَعَوْا بِالطَّعَامِ فَأُطْعِمُوا الزَّقُّومَ وَ دَعَوْا بِالشَّرَابِ فَسُقُوا الْحَمِيمَ قَالَ صَدَقْتَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ لَقَدْ بَقِيَتْ مَسْأَلَةٌ وَاحِدَةٌ قَالَ وَ مَا هِيَ قَالَ أَخْبِرْنِي عَنِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى مَتَى كَانَ قَالَ وَيْلَكَ مَتَى لَمْ يَكُنْ حَتَّى أُخْبِرَكَ مَتَى كَانَ سُبْحَانَ مَنْ لَمْ يَزَلْ وَ لَا يَزَالُ فَرْداً صَمَداً لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً ثُمَّ قَالَ يَا نَافِعُ أَخْبِرْنِى عَمَّا أَسْأَلُكَ عَنْهُ قَالَ وَ مَا هُوَ قَالَ مَا تَقُولُ فِى أَصْحَابِ النَّهْرَوَانِ فَإِنْ قُلْتَ إِنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قَتَلَهُمْ بِحَقٍّ فَقَدِ ارْتَدَدْتَ وَ إِنْ قُلْتَ إِنَّهُ قَتَلَهُمْ بَاطِلًا فَقَدْ كَفَرْتَ قَالَ فَوَلَّى مِنْ عِنْدِهِ وَ هُوَ يَقُولُ أَنْتَ وَ اللَّهِ أَعْلَمُ النَّاسِ حَقّاً حَقّاً فَأَتَى هِشَاماً فَقَالَ لَهُ مَا صَنَعْتَ قَالَ دَعْنِى مِنْ كَلَامِكَ هَذَا وَ اللَّهِ أَعْلَمُ النَّاسِ حَقّاً حَقّاً وَ هُوَ ابْنُ رَسُولِ اللَّهِ ص حَقّاً وَ يَحِقُّ لِأَصْحَابِهِ أَنْ يَتَّخِذُوهُ نَبِيّاً
