بَابُ الِاعْتِرَافِ بِالذُّنُوبِ وَ النَّدَمِ عَلَيْهَا
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَلِيٍّ الْأَحْمَسِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ وَ اللَّهِ مـَا يـَنـْجـُو مـِنَ الذَّنـْبِ إِلَّا مـَنْ أَقـَرَّ بِهِ قَالَ وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع كَفَى بِالنَّدَمِ تَوْبَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 157 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـلى احـمـسـى از حـضـرت بـاقر عليه السلام حديث كند كه فرمود: به خدا سوگند از گناه نجات نيابد (و رها نشود) جز كسى كه بدان اعتراف كند.
گويد: و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: در توبه پشيمانى كافى است .
شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در قسمت اول حديث گويد: يعنى اعتراف كند كه گناه است ، زيرا كسى (كه گـنـاهـى مـرتـكـب گـردد) انـكـار كـنـد كـه ايـن گـنـاه اسـت ، و آنـرا حلال بشمارد چنين كسى كافر است و توبه اش پذيرفته نشود. و اگر مقصود از اعتراف بـه گـنـاه تـوبـه بـاشـد پـس مـمـكـن اسـت آن را بـر نـجـات كامل يا نجات قطعى حمل كرد، زيرا بدون توبه (شخص گنهكار) در تحت اراده حق تعالى اسـت اگـر خـواهـد او را عـذاب كـنـد و اگـر خـواهـد از او در گـذرد، و مـمـكـن اسـت حمل كرد با آنچه خبر پنجم بدان دلالت كند.
و در قـسـمـت دوم گـويـد: (((كـفـى بـالنـدم تـوبـة ))) ظـاهـر اين است كه مقصود پشيمانى كـامـل اسـت كه مستلزم تصميم بر ترك آن در آينده باشد و گرنه ظاهرش كه مجرد اكتفاء به پشيمانى باشد منافات با ساير اخبار دارد كه دلالت بر ترك در آينده نيز دارد.
2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لَا وَ اللَّهِ مـَا أَرَادَ اللَّهُ تـَعـَالَى مـِنَ النَّاسِ إِلَّا خـَصـْلَتَيْنِ أَنْ يُقِرُّوا لَهُ بِالنِّعَمِ فَيَزِيدَهُمْ وَ بِالذُّنُوبِ فَيَغْفِرَهَا لَهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 158 رواية : 2
ترجمه :
2ـ امـام بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: نـه بـه خدا سوگند! خداوند از مردم جز دو خصلت نـخـواسـتـه اسـت : (يكى ) اعتراف به نعمتهاى او تا نعمت را برايشان بيفزايد، و (ديگر) اعتراف به گناهان تا آنها را براى ايشان بيامرزد.
3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِنَّ الرَّجُلَ لَيُذْنِبُ الذَّنْبَ فَيُدْخِلُهُ اللَّهُ بِهِ الْجَنَّةَ قُلْتُ يُدْخِلُهُ اللَّهُ بـِالذَّنـْبِ الْجَنَّةَ قَالَ نَعَمْ إِنَّهُ لَيُذْنِبُ فَلَا يَزَالُ مِنْهُ خَائِفاً مَاقِتاً لِنَفْسِهِ فَيَرْحَمُهُ اللَّهُ فَيُدْخِلُهُ الْجَنَّةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 158 رواية : 3
ترجمه :
3ـ بـرخـى از اصـحاب عمروبن عثمان از حضرت صادق حديث كند كه شنيدم آن حضرت مى فـرمـود: هـمانا مرد (گاهى ) گناه كند و خدا بوسيله آن او را به بهشت برد، عرض كردم : خـداونـد به سبب گناه او را به بهشت برد؟ فرمود: آرى ، هر آينه او گناه كند و پيوسته از آن تـرسـان اسـت و بـر خود خشمناك است پس خداوند به او ترحم كند و او را به بهشت برد.
توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: اين حديث دلالت كند بر اينكه گناهى كه باعث خضوع گردد بهتر از طاعتى است كه موجب باشد.
4- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّهُ وَ اللَّهِ مَا خَرَجَ عَبْدٌ مِنْ ذَنْبٍ بِإِصْرَارٍ وَ مَا خَرَجَ عَبْدٌ مِنْ ذَنْبٍ إِلَّا بِإِقْرَارٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 158 رواية : 4
ترجمه :
4ـ مـعاوية بن عمار گويد: شنيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: هر آينه به خدا سـوگـنـد هـيـچ بنده با اصرار (بگناه و ادامه آن ) از گناه بيرون نرود، و هيچ بنده اى از گناه بيرون نرود جز به اقرار و اعتراف (به آن ).
5- الْحـُسـَيـْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ بْنِ الْحَجَّاجِ السَّبِيعِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ وَلِيدٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنْ أَذْنَبَ ذَنْباً فَعَلِمَ أَنَّ اللَّهَ مُطَّلِعٌ عَلَيْهِ إِنْ شَاءَ عَذَّبَهُ وَ إِنْ شَاءَ غَفَرَ لَهُ غَفَرَ لَهُ وَ إِنْ لَمْ يَسْتَغْفِرْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 158 رواية : 5
ترجمه :
5ـ يـونـس بـن يـعـقـوب گـويد: كه شنيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: هر كه گناهى كند و بداند كه خدا بر او مطلع هست كه اگر خواهد او را عذاب كند و اگر خواهد او را بيامرزد، خداوند (بهمين آگاهيش ) او را ببيامرزد اگر چه استغفار هم نكند.
6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي هَاشِمٍ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْعَبْدَ أَنْ يَطْلُبَ إِلَيْهِ فِي الْجُرْمِ الْعَظِيمِ وَ يُبْغِضُ الْعَبْدَ أَنْ يَسْتَخِفَّ بِالْجُرْمِ الْيَسِيرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 159 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمود: همانا خداوند دوست دارد بنده اى را كه در گناه بزرگ به او توجه كند (و از او آمرزش بخواهد) و مبغوض دارد بندهايى را كه گناه اندك را خوار شمارد و به آن بى اعتنا باشد (و در مقام توبه و تدارك آن نباشد).
7- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ سَهْلٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِيٍّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص إِنَّ النَّدَمَ عَلَى الشَّرِّ يَدْعُو إِلَى تَرْكِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 159 رواية : 7
ترجمه :
حـضـرت صـادق (عـليـه السـلام ) فـرمـود: امـيـرالمـؤ مـنين (عليه السلام ) فرموده : همانا پشيمانى بر گناه و بدى ، انسانرا بدست كشيدن از آن وا مى دارد.
8- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ الدَّقَّاقِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ عَنْ زَيْدٍ الْقَتَّاتِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَا مِنْ عَبْدٍ أَذْنَبَ ذَنْباً فَنَدِمَ عَلَيْهِ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ قَبْلَ أَنْ يَسْتَغْفِرَ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ نِعْمَةً فَعَرَفَ أَنَّهَا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ قَبْلَ أَنْ يَحْمَدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 159 رواية : 8
ترجمه :
8ـ ابـان بـن تـغـلب گـويـد: شـنـيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: هيچ بنده اى نـيـسـت كـه گـنـاهـى كند و از آن پشيمان گردد جز اينكه پيش از آنكه طلب آمرزش كند خدا گـناهش را بيامرزد، و هيچ بنده اى نيست كه خداوند بر او نعمتى ارزانى دارد، و بداند كه آن نـعـمـت از طـرف خـدا اسـت جـز ايـنـكه خداوند پيش از آنكه او سپاسگزارى آنرا كند او را بيامرزد.
