بَابُ اللَّمَمِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـُلْتُ لَهُ أَ رَأَيـْتَ قـَوْلَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جَلَّ الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَب ائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَو احِشَ إِلَّا اللَّمَمَ قَالَ هُوَ الذَّنْبُ يُلِمُّ بِهِ الرَّجُلُ فَيَمْكُثُ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ يُلِمُّ بِهِ بَعْدُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 175 رواية : 1
ترجمه :
1ـ محمد بن مسلم گويد: به حضرت صاذق عليه السلام عرض كردم : آيا (تفسير) گفتار خـداى عـزوجـل نـزد شما چيست (كه فرمايد): (((آنان كه دورى گزينند از گناهان بزرگ و نـاشـايـسـته ها جز لمم ))) (سوره نجم آيه 22)؟ فرمود: لمم گناهى است كه شخص بدان دست زند، سپس تا خدا خواهد (مدتى ) خود دارى كند و باز دوباره بدان دست زند.
2- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مـُسـْلِمٍ عـَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ قُلْتُ لَهُ الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَب ائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَو احِشَ إِلَّا اللَّمَمَ قَالَ الْهَنَةُ بَعْدَ الْهَنَةِ أَيِ الذَّنْبُ بَعْدَ الذَّنْبِ يُلِمُّ بِهِ الْعَبْدُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 176 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز مـحـمـد بـن مـسـلم از يكى از دو امام باقر و يا صادق عليهماالسلام حديث كند كه فرمود: به آن حضرت عرض كردم : (درباره تفسير لمم در اين آيه ) فرمود: آن گناه پس از گناه است كه بنده دست بدان زند.
توضيح :
: (((هـنـه در ايـن حـديث به معناى (((چيز))) ولى چون در خود حديث حضرت به گناه تفسير فرموده است از ترجمه (((الهنة بعد الهنة ))) خود دارى شد))) و (((هنه ))) كلمه كنايه است .
3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ لَهُ ذَنْبٌ يَهْجُرُهُ زَمَاناً ثُمَّ يُلِمُّ بِهِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا اللَّمـَمَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَب ائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَو احِشَ إِلَّا اللَّمـَمَ قـَالَ الْفـَوَاحِشُ الزِّنَى وَ السَّرِقَةُ وَ اللَّمَمُ الرَّجُلُ يُلِمُّ بِالذَّنْبِ فَيَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 176 رواية : 3
ترجمه :
3ـ اسـحـاق بـن عـمـار گـويـد: حـضرت صادق عليه السلام فرمود: هيچ مؤ منى نباشد جز ايـنـكـه بـراى او گـناهى است كه مدتى او را از خود دور ساخته ، سپس بدان دست زند تو ايـنـسـت گـفتار خداى عزو جل : (((جز لمم ))) (در همان آيه كه در حديث (1) گذشت ) و از آن حـضـرت تـفـسـيـر (تـمـامـى آن آيـه و) گـفـتـار خـداى عـزوجـل را پـرسـيـدم ؟ فـرمـود: مقصود از فواحش (در آيه ) زنا و دزديست ، و لمم آنست كه شخص به گناه دست زند پس از خداوند آمرزش خواهد.
4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ بَهْرَامَ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَيْعٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ جَاءَنَا يَلْتَمِسُ الْفِقْهَ وَ الْقُرْآنَ وَ تَفْسِيرَهُ فَدَعُوهُ وَ مـَنْ جـَاءَنـَا يـُبـْدِي عـَوْرَةً قَدْ سَتَرَهَا اللَّهُ فَنَحُّوهُ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ اللَّهِ إِنَّنِي لَمُقِيمٌ عَلَى ذَنْبٍ مُنْذُ دَهْرٍ أُرِيدُ أَنْ أَتَحَوَّلَ عَنْهُ إِلَى غَيْرِهِ فَمَا أَقْدِرُ عَلَيْهِ فَقَالَ لَهُ إِنْ كُنْتَ صَادِقاً فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّكَ وَ مَا يَمْنَعُهُ أَنْ يَنْقُلَكَ مِنْهُ إِلَى غَيْرِهِ إِلَّا لِكَيْ تَخَافَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 176 رواية : 4
ترجمه :
4ـ عـمروبن جميع گويد: امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه نزد ما آيد و فقه و قرآن و تـفـسـيـر انـرا جـويـد از او دست بداريد (تا بيايد و فرا گيرد) و هر كه نزد ما آيد تا عـيـبـى كـه خـدا پـوشـانـده اسـت فاش كند او را دور كنيد (و از آمدنش به نزد ما جلوگيرى كـنـيـد))) يـكى از آنمردم (كه حاضر بود) عرض كرد: قربانت بخدا سوگند همانا من دير زمـانـى اسـت دچـار گـنـاهـى هـسـتـم و هرچه خواهم كه از آن گناه بسوى كار (نيك ) ديگرى بـيرون روم و آنار وانهم نتوانم ؟ حضرت باو فرمود: اگر راستگوئى پس همانا خدا تو را دوسـت دارد و چـيـزى جـلوگـيـر او نـشـده كـه تـو را از آن بـكـار (نـيـك ) ديـگـرى نقل دهد جز اينكه (خواهد) كه تو از او در ترس باشى .
شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: عورت بچيز قبيح گويند، و بهر چيز كه از آن شرم آيد و ظاهر اين اسـت كـه مـقـصـود اظـهـار و آشـكـار نـمودن گناهان خودش باشد كه اعتراف بآن موجب حد و تـعـريـز بـوده ، دسـتور داد كه (((آنها را دور سازيد))) تا نزد ما بگناه خود اقرار نكنند بـلكـه (بـرود) و مـيـان خـود و خـداونـد تـوبـه كـنـد، و مـحـتـمل است مقصود اظهار عيبب ديگرى بوده كه مشهور بدان نشده چه براى غيبت كردن از او يـا بـراى اداء شـهـادت ، زيـرا پـنـهـان كـردن عـيـبـهـا بـهـتـر اسـت ، لكـن احـتـمـال اول ظـاهـرتـر اسـت و در كـتـاب حـدود مـؤ يـدى بـر آن بـيايد، و گفته شده است : آنـحـضـرت جـمـعـى از اصـحـابـش كه فراست داشتند به آنها دستور داده بود كه از ورود كـسـانـى كـه اهـل افـشاء اسرار هستند به نزد آنها جلوگيرى كنند، زيرا با شدت خوف و تـقـيـه كـه در كـار بـوده فـاش شـدن اسـرار ائمه عليهم السلام براى آنها و شيعيانشان مصلحت نبوده است .
5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ ذَنْبٍ إِلَّا وَ قَدْ طُبِعَ عَلَيْهِ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ يَهْجُرُهُ الزَّمَانَ ثُمَّ يُلِمُّ بِهِ وَ هُوَ قـَوْلُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ الَّذِيـنَ يـَجْتَنِبُونَ كَب ائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَو احِشَ إِلَّا اللَّمَمَ قَالَ اللَّمَّامُ الْعَبْدُ الَّذِي يُلِمُّ الذَّنْبَ بَعْدَ الذَّنْبِ لَيْسَ مِنْ سَلِيقَتِهِ أَيْ مِنْ طَبِيعَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 177 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: هيچ گناهى نيست جز آنكه بنده مؤ منى بدان خو گرفته ، مـدتـى آنـرا واگـذارد سـپـس (دوبـاره ) بـآن دسـت زنـد، و آن اسـت گـفـتـار خـداى عزوجل : (((آنانكه دورى گزينند از گناهان بزرگ و ناشايسته ها جز لمم ))) فرمود: لمام : آن بـنـده ايـسـت كه بگناهى پس از گناهى دست زند كه موافق سليقه او يعنى از طبيعت او نيست .
شــرح :
فيض (ره ) گويد: (((و قد طبع عليه ))) يعنى بخاطر پيش آمدى كه كرده بر آن گناه خو گـرفـتـه و مـيتواند از خود دور كند، و مقصود از (((طبع عليه ))) طبيعت اوليه و سرشت در آفـريـنـش نـيـسـت وگـرنـه تـرك آن بـراى او مـمـكـن نـبـود و بـنـابـرايـن مـنـافـاتى ميان اول حديث با آخر آن نيست .
