بَابُ أَنّ الْأَئِمّةَ ع نُورُ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ
1- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمّدٍ عَنْ مُعَلّى بْنِ مُحَمّدٍ عَنْ عَلِيّ بْنِ مِرْدَاسٍ قَالَ حَدّثَنَا صَفْوَانُ بْنُ يَحْيَى وَ الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيّوبَ عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْكَابُلِيّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ فَآمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النّورِ الّذِي أَنْزَلْنا فَقَالَ يَا أَبَا خَالِدٍ النّورُ وَ اللّهِ الْأَئِمّةُ مِنْ آلِ مُحَمّدٍ ص إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ هُمْ وَ اللّهِ نُورُ اللّهِ الّذِي أَنْزَلَ وَ هُمْ وَ اللّهِ نُورُ اللّهِ فِي السّمَاوَاتِ وَ فِي الْأَرْضِ وَ اللّهِ يَا أَبَا خَالِدٍ لَنُورُ الْإِمَامِ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ أَنْوَرُ مِنَ الشّمْسِ الْمُضِيئَةِ بِالنّهَارِ وَ هُمْ وَ اللّهِ يُنَوّرُونَ قُلُوبَ الْمُؤْمِنِينَ وَ يَحْجُبُ اللّهُ عَزّ وَ جَلّ نُورَهُمْ عَمّنْ يَشَاءُ فَتُظْلَمُ قُلُوبُهُمْ وَ اللّهِ يَا أَبَا خَالِدٍ لَا يُحِبّنَا عَبْدٌ وَ يَتَوَلّانَا حَتّى يُطَهّرَ اللّهُ قَلْبَهُ وَ لَا يُطَهّرُ اللّهُ قَلْبَ عَبْدٍ حَتّى يُسَلّمَ لَنَا وَ يَكُونَ سِلْماً لَنَا فَإِذَا كَانَ سِلْماً لَنَا سَلّمَهُ اللّهُ مِنْ شَدِيدِ الْحِسَابِ وَ آمَنَهُ مِنْ فَزَعِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ الْأَكْبَرِ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 276 رواية: 1 ***
ترجمه :
ابو خالد كابلى گويد از امام باقر عليه السلام پرسيدم تفسير قول خداى عزوجل را (8 سوره 64) (((بخدا و رسولش و نورى كه فرستادهايم ايمان آوريد))) فرمود: اى ابا خالد بخدا سوگند كه مقصود از نور ائمه از آل محمد(ص) باشند تا روز قيامت، بخدا كه ايشانند همان نور خدا كه فرو فرستاده، بخدا كه ايشانند نور خدا در آسمانها و زمين، بخدا اى ابا خالد، نور امام در دل مؤمنين از نور خورشيد تابان در روز، روشنتر است، بخدا كه ائمه دلهاى مؤمنين را منور سازند و خدا از هر كس خواهد نور ايشان را پنهان دارد، پس دل آنها تاريك گردد، بخدا اى ابا خالد بندهاى ما را دوست ندارد و از ما پيروى نكند تا اينكه خدا قلبش را پاكيزه كرده باشد و خدا قلب بندهاى را پاكيزه نكند تا اينكه با ما خالص شده باشد و آشتى كرده باشد (يك رنگ شده باشد و سازگار) و چون با ما سازش كرد خدا از حساب سخت نگاهش دارد و از هراس بزرگ روز قيامت ايمنش سازد.
2- عَلِيّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع فِي قَوْلِ اللّهِ تَعَالَى الّذِينَ يَتّبِعُونَ الرّسُولَ النّبِيّ الْأُمّيّ الّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُحِلّ لَهُمُ الطّيّباتِ وَ يُحَرّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبائِثَ إِلَى قَوْلِهِ وَ اتّبَعُوا النّورَ الّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ قَالَ النّورُ فِي هَذَا الْمَوْضِعِ عَلِيٌّ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمّةُ ع
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 277 رواية: 2 ***
ترجمه :
امام صادق عليه السلام راجع بقول خداى تعالى (157 سوره 7) (((كسانى كه پيروى مىكنند از رسول و پيغمبرى كه درس ناخوانده است و اوصافش را در توراة و انجيل نزدشان نوشته مىيابند، ايشان را بكار نيك وا مىدارد و از كار زشت نهى مىكند و پاكيزهها را براى ايشان حلال و پليدىها را بر ايشان حرام مىسازدتا آنجا كه فرمايد و پيروى كنند از نورى كه با او نازل شده، تنها ايشان رستگارند))) فرمود مقصود از نور در اينجا (على) اميرمؤمنان و ائمه عليه السلام مىباشند.
3- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبّارِ عَنِ ابْنِ فَضّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع لَقَدْ آتَى اللّهُ أَهْلَ الْكِتَابِ خَيْراً كَثِيراً قَالَ وَ مَا ذَاكَ قُلْتُ قَوْلُ اللّهِ تَعَالَى الّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ مِنْ قَبْلِهِ هُمْ بِهِ يُؤْمِنُونَ إِلَى قَوْلِهِ أُولئِكَ يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرّتَيْنِ بِما صَبَرُوا قَالَ فَقَالَ قَدْ آتَاكُمُ اللّهُ كَمَا آتَاهُمْ ثُمّ تَلَا يا أَيّهَا الّذِينَ آمَنُوا اتّقُوا اللّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ يَعْنِي إِمَاماً تَأْتَمّونَ بِهِ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 277 رواية: 3 ***
ترجمه :
ابى جارود گويد بامام باقر عليه السلام عرض كردم: خدا باهل كتاب خير بسيارى داده است، فرمود: آن چيست؟ عرض كردم: قول خود خداى تعاى است (54 سوره 28) (((كسانى را كه پيش از آن به آنها كتاب داديم باو مىگروند تا آنجا كه فرمايد آنها براى شكيبائيشان دو مرتبه اجر گيرند))) امام فرمود: خدابشما هم عطا كرده چنانكه بايشان عطا كرده است، سپس تلاوت فرمود (29 سوره 57) (((اى گروندگان از خدا باك دشته باشيد و برسولش ايمان آوريد تا دو بهره از رحمت خود بشما دهد و براى شما نورى قرار دهد كه در پرتوش حركت كنيد))) يعنى امامى كه باو اقتدا كنيد.
4- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْعَظِيمِ بْنِ عَبْدِ اللّهِ الْحَسَنِيّ عَنْ عَلِيّ بْنِ أَسْبَاطٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيّوبَ عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْكَابُلِيّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللّهِ تَعَالَى فَآمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النّورِ الّذِي أَنْزَلْنا فَقَالَ يَا أَبَا خَالِدٍ النّورُ وَ اللّهِ الْأَئِمّةُ ع يَا أَبَا خَالِدٍ لَنُورُ الْإِمَامِ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ أَنْوَرُ مِنَ الشّمْسِ الْمُضِيئَةِ بِالنّهَارِ وَ هُمُ الّذِينَ يُنَوّرُونَ قُلُوبَ الْمُؤْمِنِينَ وَ يَحْجُبُ اللّهُ نُورَهُمْ عَمّنْ يَشَاءُ فَتُظْلَمُ قُلُوبُهُمْ وَ يَغْشَاهُمْ بِهَا
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 277 رواية: 4 ***
ترجمه :
ابو خالد كابلى گويد:از امام باقر عليه السلام درباره قول خداى تعالى (8 سوره 64) (((بخدا و رسولش و نورى كه فرستاديم ايمان آوريد))) پرسيدم فرمود: اى ابا خالد بخدا مقصود از نور ائمه عليه السلام است. اى ابا خالد نور امام در دل مؤمنان از نور خورشيد تابان در روز روشنتر است و ايشانند كه دلهاى مؤمنين را منور كنند و خدا از هر كه خواهد نور ايشان را پنهان دارد پس دل آنها تاريك گردد و در ظلمت رود.
5- عَلِيّ بْنُ مُحَمّدٍ وَ مُحَمّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمّونٍ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ عَبْدِ الرّحْمَنِ الْأَصَمّ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَالِحِ بْنِ سَهْلٍ الْهَمْدَانِيّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللّهِ ع فِي قَوْلِ اللّهِ تَعَالَى اللّهُ نُورُ السّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكاةٍ فَاطِمَةُ ع فِيها مِصْباحٌ الْحَسَنُ الْمِصْباحُ فِي زُجاجَةٍ الْحُسَيْنُ الزّجاجَةُ كَأَنّها كَوْكَبٌ دُرّيٌّ فَاطِمَةُ كَوْكَبٌ دُرّيٌّ بَيْنَ نِسَاءِ أَهْلِ الدّنْيَا يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَكَةٍ إِبْرَاهِيمُ ع زَيْتُونَةٍ لا شَرْقِيّةٍ وَ لا غَرْبِيّةٍ لَا يَهُودِيّةٍ وَ لَا نَصْرَانِيّةٍ يَكادُ زَيْتُها يُضِيءُ يَكَادُ الْعِلْمُ يَنْفَجِرُ بِهَا وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلى نُورٍ إِمَامٌ مِنْهَا بَعْدَ إِمَامٍ يَهْدِي اللّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ يَهْدِي اللّهُ لِلْأَئِمّةِ مَنْ يَشَاءُ وَ يَضْرِبُ اللّهُ الْأَمْثالَ لِلنّاسِ قُلْتُ أَوْ كَظُلُماتٍ قَالَ الْأَوّلُ وَ صَاحِبُهُ يَغْشاهُ مَوْجٌ الثّالِثُ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ ظُلُمَاتٌ الثّانِي بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ مُعَاوِيَةُ وَ فِتَنُ بَنِي أُمَيّةَ إِذا أَخْرَجَ يَدَهُ الْمُؤْمِنُ فِي ظُلْمَةِ فِتْنَتِهِمْ لَمْ يَكَدْ يَراها وَ مَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللّهُ لَهُ نُوراً إِمَاماً مِنْ وُلْدِ فَاطِمَةَ ع فَما لَهُ مِنْ نُورٍ إِمَامٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ قَالَ فِي قَوْلِهِ يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ أَئِمّةُ الْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تَسْعَى بَيْنَ يَدَيِ الْمُؤْمِنِينَ وَ بِأَيْمَانِهِمْ حَتّى يُنْزِلُوهُمْ مَنَازِلَ أَهْلِ الْجَنّةِ عَلِيّ بْنُ مُحَمّدٍ وَ مُحَمّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ الْبَجَلِيّ وَ مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنِ الْعَمْرَكِيّ بْنِ عَلِيٍّ جَمِيعاً عَنْ عَلِيّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِيهِ مُوسَى ع مِثْلَهُ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 278 رواية: 5 ***
ترجمه :
صالح بن سهل همدانى گويد امام صادق عليه السلام راجع بقول خداى تعالى (آيه 80 سوره نور كه به آيه نور معروفست در تأويل آن چنين فرمود) (((خدا نور آسمانها و زمين است، حكايت نور او چون فانوسى است))) آن فانوس فاطمه عليهاالسلام است (((كه در آن فانوس چراغى ست))) آن چراغ حسن است (((چراغ در آبگينه است))) آبگينه حسين است (((آبگينه مانند اختر درخشانى است))) آن اختر درخشان فاطمه است در ميان زنان جهان (((از درخت پر بركتى برافروزد))) آن درخت حضرت ابراهيم(ع) است (((درخت زيتونى است نه خاورى و نه باخترى ))) نه يهودى و نه نصرانى (((كه نزديكست روغنش بر افروزد))) نزديكست علم از آن بجوشد (((اگر چه آتشى باو نرسد، نوريست روى نورى))) از فاطمه امامى پس از امامى آيد (((خدا هر كه را خواهد بنور خود رهبرى كند))) هر كه را خدا خواهد بامامان رهبرى كند (((و خدا براى مردم مثلها مىزند))) همدانى گويد: عرض كردم: (تأويل اين كلمات را بفرمائيد) (((يا مانند تاريكيها))) فرمود: اولى و رفيقش باشند (((موجى او را فرا گرفت))) سومى است روى آن موجى بود، (((اينها ظلماتى است))) آن موج دومى است (((كه برخى زبر برخى متراكمند))) معاويه لعنه الله و فتنههاى بنىاميه است (((چون كسى دستش را بيرون كند نزديك نيست كه آن را ببيند))) حال مؤمن است در تاريكى فتنه بنى اميه (فجايع بين اميه بر مؤمنين احاطه كند و آنها را سرگردن نمايد) و كسى كه خدا براى او نورى مقرر نفرموده))) يعنى امامى از اولاد فاطمه عليهما السلام ندارد (((هيچ نورى براى او نباشد))) روز قيامت امامى نداشته باشد، و در باره قول خدايتعالى (12 سوره 57) (((نور آنها از پيش رو و طرف راست مىشتابد))) فرمود: روز قيامت ائمه مؤمنين از پيش رو و طرف راست مؤمنين مىشتابند تا ايشان را بمنازل اهل بهشت وارد سازند.
توضيح باصطلاح محدثين مفسرين، تفسير قرآن با تأويل آن فرق دارد: تفسير قرآن همان معنى ساده و روشن است كه هر داناى بلغت عربى آن را مىفهميده و اجازه دارد كه آن معنا را استنباط كند و در آن بينديشد و در كتاب تفسير خود بنويسد ولى تأويل قرآن معنى باطنى و مكنون آنست كه همه كس را اجازه دست درازى بسوى آن نيست. تأويل قرآن منحصر به پيغمبر اكرم و ائمه معصومين (ص) مىباشد كه قرآن در خانه آنها نازل شده و بوحى و الهام الهى به آن تأويل رهبرى شدهاند، ايشان هرچه درباره قرآن گويند از تفسر و تأويل حق است و مقبول، در صورتى كه از ديگران كلمهاى هم در تأويل پذيرفته نيست، آنچه امام صادق عليه السلام درباره آيه شريفه نور كه از آيات برجسته و تعابير ابتكارى قرآن مىباشد فرموده است مربوط بتأويل قرآنست، دانشمندان شيعه براى تطبيق آيه شريفه با تأويل و بيان حضرت صادق عليه السلام بيانات مفصل و مختلفى دارند و بعضى رسالهاى جداگانه در اين موضوع نوشتهاند كه از حوصله اين مختصر بيرونست. علاقه بر آنكه پس از اطمينان بصحت اصل حديث نياز مبرمى بفروع و حواشى آن نمىباشد.
6- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُبَيْدِ اللّهِ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ مُوسَى بْنِ عُمَرَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللّهِ بِأَفْواهِهِمْ قَالَ يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا وَلَايَةَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع بِأَفْوَاهِهِمْ قُلْتُ قَوْلُهُ تَعَالَى وَ اللّهُ مُتِمّ نُورِهِ قَالَ يَقُولُ وَ اللّهُ مُتِمّ الْإِمَامَةِ وَ الْإِمَامَةُ هِيَ النّورُ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزّ وَ جَلّ فَآمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النّورِ الّذِي أَنْزَلْنا قَالَ النّورُ هُوَ الْإِمَامُ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 279 رواية: 6 ***
ترجمه :
محمد بن فضيل گويد از حضرت ابوالحسن عليه السلام راجع بقول خداى تعالى (8 سوره 61) (((مىخواهند نور خدا را با پف دهان خود خاموش كنند))) پرسيدم، فرمود: يعنى مىخواهند ولايت اميرالمؤمنين عليه السلام را با پف دهانشان خاموش كنند، گفتم سپس خداى تعالى فرمايد: (((و خدا كامل كننده نور خويش است))) فرمود يعنى و خدا كامل كننده امامت است و امامت همان نور است و همانست كه خداى عزوجل فرمايد (((بخدا و رسولش و نوريكه فرو فرستادهايم ايمان آوريد))) مقصود از نور همان امام است.
