بحارالانوار به زبان عربى و شامل 21 كتاب است كه با تقسيمبندى مؤلف 26 مجلد را در برگرفته است. امروزه بحارالانوار با چاپ جديد در 110 جلد به طبع رسيده است. هر كتاب با حجمى متفاوت از ديگرى، شامل بابهايى كوچك يا بزرگ مىشود. از 31 باب تا 297 باب را در يك كتاب مىتوان ديد. مجموع بابهاى بحارالانوار به 2545 مىرسد.
نام كتابها به ترتيب و با حذف عنوان كتاب و با ذكر شمار بابها (در پرانتز) به قرار آتى است:
1. العقل و العلم والجهل (40)
2. التوحيد (31)
3. العدل و المعاد (95)
4. الاحتجاجات و المناظرات و جوامعالعلوم (83)
5. قصص الانبياء (83)
6. تاريخ نبينا و احواله (72)
7. الامامه (150)
8. الفتن و ماجرى بعد النبى
9. تاريخ ائمه (297) (از مجلد نهم تا سيزدهم را در بر مىگيرد و مؤلف جلد سيزدهم را كتاب الغيبه ناميده است)
10. السماء و العالم (210)
11. الايمان و الكفر (108) (بابهاى مربوط به العشره (آداب زندگى) را مؤلف در كتاب مستقل ديگرى شامل 180 باب آورده است)
12. الآداب و السنن و الاوامر و النواهى و الكبائر و المعاصى (131)
13. الروضه (73)
14. الطهاره و الصلوه (221)
15. القرآن و الدعاء (261)
16. الزكوه و الصوم (122)
17. الحج (84)
18. المزار (زيارت) (64)
19. العقودوالايقاعات (130)
20. الاحكام (48)
21. الاجازات
بحارالانوار با يك اصطلاح، از بزرگترين جوامع حديثى است. جوامع حديثى به كتابهايى گفته مىشود كه گردآمده از چند يا چندين كتاب حديثاند. با اصطلاح كتابشناسى، بحارالانوار يك دايرهالمعارف است.
بدنه و ساختار اصلى بحارالانوار را قرآن و كتب و رسائل حديث، تفسير، كلام، تاريخ، فقه، دعا و احاديث شيعه تشكيل مىدهد. اين كتابها و رسالهها اكثر قريب به اتفاق متون معتبر شيعى را در بر مىگيرند. البته مجلسى به دلايلى كه خواهيم گفت قصد نداشته است كه چهار كتاب معتبر و رايج شيعى (شامل كافى، تهذيب، استبصار، من لا يحضره الفقيه) را نيز به تمامى در بحارالانوار وارد كند.
با صرفنظر از قرآن مجيد، شمار اين كتابها و رسالهها به 365 مىرسد. اين كتابها و رسالهها از قرن اول هجرى تا زمان مؤلف (قرن يازدهم) نوشته شدهاند. مؤلف، محتواى اين كتابها و رسالهها را به تناسب موضوع در ابواب مختلف بحارالانوار توزيع كرده است.
در آغاز هر باب، مجلسى آيات مربوط به آن باب را گردآورى كرده و آورده است كه اين كار در نوع خود، گونهاى فهرستنگارىِ موضوعىِ آيات قرآن است. مىگويند اين نخستين كار نگرش فهرست موضوعى در قرآن به حساب مىآيد.
پس از ذكر آيات هر باب، معانى مشكلات آيات و تفسير آنها و براساس كتابهاى لغت و تفسير اهل سنت و شيعه آمده است.
مرحله بعد، ذكر احاديث به صورت دستهبندى شده با ذكر منبع، سلسله سند (يا اختلاف اسناد) و احيانا نسخه بدل آنهاست.
مجلسى پس از ذكر هر يك يا چند حديث، در صورت نياز به شرح، تفسير و رفع نقاط و نكات ابهام يا لغات مشكل، به شرح و توضيح و تفسير پرداخته و عنوان اين گفتارهاى توضيحى خود را بيان (در اكثر موارد)،ايضاح، تنوير، تذنيب، تذييل، تكمله، فَذلكه، غريبه و اقول نهاده است.
شرحها شامل توضيحات لغات و اصطلاحات، تفسير عبارات پيچيده يا مبهم، معرفى مذاهب و فرقههاى كلامى، نقل وقايع تاريخى، بيان ديدگاههاى كلامى و فلسفى، تبيين مباحث اخلاقى، بررسى آراى فقهى، نقل اخبار از منابع حديثى اهل سنت و در تأييد يا توضيح حديث، جمع ميان اخبار به ظاهر متناقض و نكاتى ديگر مىشود.
در اين شرحها مجلسى از مشهورترين و دست اولترين كتابهاى لغت، ادبيات، تفسير، حديث و شرح حديث، تاريخ، رجال و زندگينامهها، فلسفه، كلام، اخلاق، علوم تجربى و پزشكى نوشته مؤلفان شيعه اهل سنت در ميان مسلمانان و همچنين ترجمه عربى تورات و انجيل و نيز بخشهايى از تورات به زبان عبرى بهره بسيار گرفته است. وى از نظر برخى معاصران خويش نيز در شرح برخى احاديث بهره برده و آنها را نقل كرده است.
مجلسى در مقدمه بحارالانوار، انگيزه خود را از تأليف كتاب شرح مىدهد و به ذكر منابع و ميزان اعتبار آنها و روش خود مىپردازد.
