روش برخورد امام على عليه السلام با دشمن قبل از آغاز نبرد، پيامبرگونه بود، كه تلاش در هدايت آنها داشت ، و پس از آغاز تجاوز دشمن ، قاطعانه ريشه هاى فساد را بَر مى كند، و پس از اِتمام جنگ و تسليم دشمن باز هم پدرانه ، و با بزرگوارى و محبّت برخورد مى كرد.
در جنگ جمل عايشه آن همه از مردم را فريب داد كه هزاران خون بى گناهان ريخته شد، و فتنه ها پديد آمد، و شعارهاى دروغين فراوانى را مطرح كرد، و مردم را برضدّ حضرت اميرالمؤ منين على عليه السلام شوراند.
امّا آنگاه كه امام على عليه السلام پيروز شد، او را عفو كرد، و كريمانه از زشتى هاى او چشم پوشيد.
و دوازده هزار درهم به عايشه عطا فرمود تا به مدينه باز گردد، و چهل زن از قبيله عبدالقيس را فرمان داد تا لباس رزم پوشيده ، كلاه برسر گذارند و عايشه را به مدينه برسانند.
چون چهل تن از زنان عبدالقيس لباس رزم برتن و كلاه خُود برسر، و نقاب بر چهره داشتند، و عايشه از اين شيوه اطّلاع نداشت ، در طول راه نگران بود و مى گفت :
چون به مدينه رسم از على شكايت خواهم كرد.
پس از آنكه عايشه را به منزلش در مدينه رساندند، نقاب ها و كلاه خودها را از روى و سر باز كردند،
وقتى عايشه فهميد همه آن محافظان زن بودند، بسيار شرمنده شد و از بزرگوارى على عليه السلام در شگفت ماند، گرچه كينه هاى درونى او درمان نيافت .(97)
از اين الگوى رفتارى درس مى گيريم كه :
با دشمن شكست خورده بايد كريمانه رفتار كرد.
و متناسب با شئون و آداب دشمن بايد با او رفتار نمود.
و دل ها را بايد با محبّت آرام كرد نه با كينه توزى .
و هدف اساسى ، هدايت دشمن است ، نه خون ريزى .
________________________________________
97- ناسخ التوارخ اميرالمؤ منين عليه السلام ج 1 ص 188 و 189، و مروج الذّهب ج 2 ص 379، و الجمل شيخ مفيد ص 221، و تاريخ طبرى ج 3 ص 547، و تذكرة الخواص ص 81
