وَنُورُهُ وَبُرْهانُهُ عِنْدَكُمْ؛
و نور و برهانش نزد شماست.
همان گونه كه بيان شد تعبيرات زيارت جامعه متفاوت است؛ گاهى تعبير به «عند» است، گاهى به «في»، گاهى به «إلى» و گاهى به «لدى» و همه اين ها، نكته هايى دارد كه نبايد مورد غفلت قرار بگيرد.
نور خداوند متعال به طور مطلق نزد اهل بيت عليهم السلام است كه به بركت اين نور، خلقت شده، هدايت شده و علوم و معارف و... نازل شده؛ همه اين ها نزد ائمّه عليهم السلام است.
پيش تر گذشت كه به طور كلّى برهان خدا، نزد ائمّه است؛ برهان وجود او، برهان بر يگانگى او، برهان بر صفات او همه براهين بر اين امور و ساير عقايد حقّه و حقايق الاهى نزد ائمّه است.
نور به معناى اخص، يكى از القاب يا اسماء قرآن مجيد است. در آيه اى از قرآن كريم آمده است:
(قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللّهِ نُورٌ وَكِتابٌ مُبينٌ)؛1
از جانب خدا نور و كتاب روشن گرى به سوى شما آمد.
در آيه ديگرى آمده:
(فَالَّذينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ)؛2
پس كسانى كه به او ايمان آوردند و حمايت و ياريش كردند و از نورى كه با او نازل شده پيروى كردند، همان ها رستگارانند.
برهان نيز همين طور، در آيه اى مى خوانيم:
(يا أَيُّهَا النّاسُ قَدْ جاءَكُمْ بُرْهانٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَأَنْزَلْنا إِلَيْكُمْ نُورًا مُبينًا * فَأَمَّا الَّذينَ آمَنُوا بِاللّهِ وَاعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ في رَحْمَة مِنْهُ وَفَضْل وَيَهْديهِمْ إِلَيْهِ صِراطًا مُسْتَقيمًا)؛3
اى مردم! دليل روشنى از جانب پروردگارتان براى شما آمده و نور آشكارى به شما فرو فرستاديم. پس كسانى كه به خدا ايمان آوردند و به آن چنگ زدند به زودى همه را در رحمت و فضل خود وارد خواهد ساخت و در راه راستى به سوى خويش هدايت مى كند.
اين قرآن، برهان است و نور.
اما چه كسانى را در رحمت الاهى داخل مى كند و به صراط مستقيم هدايت مى نمايد؟ آن هايى را كه به خدا ايمان داشته باشند و به اين برهان و نور محكم بچسبند.
البته خود پيامبر اكرم و ائمّه عليهم السلام هم برهان هستند و هم نور براى رسيدن به فضل و رحمت الاهى. عبداللّه بن سليمان گويد:
قلت لأبي عبداللّه عليه السلام: قوله: (قَدْ جاءَكُمْ بُرْهانٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَأَنْزَلْنا إِلَيْكُمْ نُورًا مُبينًا).
قال: البرهان محمّد والنور عليّ.
قال: قلت له: صراطاً مستقيماً.
قال: الصّراط المستقيم عليّ؛4
از امام صادق عليه السلام درباره اين آيه پرسيدم. فرمود: منظور از «برهان» حضرت محمّد صلى اللّه عليه وآله و منظور از «نور» حضرت على عليه السلام است.
پرسيدم: منظور از «راه راست» چيست؟
فرمود: راه راست، على عليه السلام است.
چه رحمتى! آن رحمتى كه در قرآن مجيد مى فرمايد:
(وَرَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِمّا يَجْمَعُونَ)؛5
و رحمت پروردگار تو از تمام آن چه جمع آورى مى كنند بهتر است.
خيلى مطلب است! «رحمة»؛ يعنى تمام دنيا و ما فيها را شما در اختيار داشته باشيد، رحمت خداوند متعال از همه اين ها بالاتر است.6
قرآن، پيامبر اكرم و اهل بيت عليهم السلام نور هستند و انسان را هدايت مى كنند و به چنين رحمت الاهى مى رسانند. البته اين براى كسانى است كه معتقد و معتصم باشند كه فرمود:
(فَأَمَّا الَّذينَ آمَنُوا بِاللّهِ وَاعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ في رَحْمَة مِنْهُ)؛7
پس كسانى كه به خدا ايمان آوردند و به آن چنگ زدند به زودى همه را در رحمت و فضل خود وارد خواهد ساخت.
در بعضى از الفاظ حديث ثقلين چنين آمده كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله فرمود:
إنّي تارك فيكم الثقلين ما اِن اعتصمتم بهما لن تضلّوا بعدي؛8
همانا من در ميان شما دو چيز گران بها قرار دادم كه اگر پس از من به آن ها چنگ بزنيد هرگز گمراه نمى شويد.
خداوند در آيه مباركه اى مى فرمايد:
(وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقُوا)؛9
همگى به ريسمان الاهى چنگ بزنيد و از هم پراكنده نشويد.
حضرت در ذيل اين آيه فرمودند:
نحن حبل اللّه؛10
ريسمان الاهى ما (اهل بيت) هستيم.
اين قول در روايات فريقين در ذيل آيه مباركه موجود است.
وقتى اين بزرگواران نور و هدايت هستند و انسان را به آن رحمت الاهى مى رسانند كه او معتقد باشد و از آنان پيروى كند كه البته مورد كمك هم واقع مى شود؛ كه قرآن مى فرمايد:
(وَالَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا)؛11
و كسانى كه در راه ما جهاد كنند ما آن ها را به راه هاى خويش هدايت مى كنيم
.
1 . سوره مائده (5): آيه 15.
2 . سوره اعراف (7): آيه 157.
3 . سوره نساء (4): آيات 174 و 175.
4 . بحار الأنوار: 9 / 197، حديث 47، شواهد التنزيل: 1 / 79، حديث 93.
5 . سوره زخرف (43): آيه 32.
6 . تفسير مجمع البيان: 9 / 79، بحار الأنوار: 9 / 275.
7 . سوره نساء (4): آيه 175.
8 . ر.ك: جلد يكم، صفحه 325 از همين كتاب.
9 . سوره آل عمران (3): آيه 103.
10 . تفسير فرات كوفى: 91، حديث 73، العمده: 288، حديث 467، الصراط المستقيم: 1 / 286، بحار الأنوار: 24 / 84 ، حديث 3 و از مصادر عامه: تفسير الثعلبى: 3 / 163، شواهد التنزيل: 1 / 169، حديث 178، ينابيع المودّه: 1 / 356، حديث 10 و 2 / 368، حديث 51.
11 . سوره عنكبوت (29): آيه 69 .
