حديث :
307 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : ان رجلا اتى النبى صلى الله عليه و آله فقال له : يا رسول الله اوصنى فقال له : فهل انت مستوص ان انا اوصيتك ؟ حتى قال له ذلك ثلاثا و فى كلها يقول الرجل نعم يا رسول الله فقال له رسول الله صلى الله عليه و آله فانى اوصيك اذا انت هممت بامر فتدبر عاقبته فان يك رشدا فامضه و ان يك غيا فانته عنه .
ترجمه :
307 - امام صادق عليه السلام فرمود: مردى نزد پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله آمد و عرض كرد: اى رسول خدا! مرا سفارشى فرما. حضرت تا سه مرتبه فرمود: ايا اگر تو را سفارشى نمايم سفارشم را مى پذيرى و به آن عمل مى كنى ؟
و مرد در هر مرتبه عرض كرد: آرى اى رسول خدا! رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: پس من تو را سفارش مى كنم كه هرگاه آهنگ انجام كارى را نمودى در عاقبت و پايان آن كار انديشه كن پس اگر انجامش درست و صواب بود انجام بده و اگر ناصواب بود از انجام آن باز ايست .
حديث :
308 - عن اميرالمؤمنين عليه السلام فى وصيته لمحمد بن الحنفيه قال : من استقبل وجوه الاراء عرف مواقع الخطاء و من تورط فى الامور غير ناظر فى العواقب فقد تعرض لمفظعات النوائب و التدبير قبل ناظر العمل يومنك من الندم و العاقل من وعظه التجارب و فى التجارب علم مستانف و فى تقلب الاحوال علم جواهر الرجال .
ترجمه :
308 - اميرالمؤمنين عليه السلام در وصيتش به محمد بن حنفيه فرمود: كسى كه با نظرات و افكار مختلف روبرو مى شود مواضع و جايگاههاى خطا را شناسايى مى كند و كسى كه بدون عاقبت انديشى خود را گرفتار كارها كند محققا كه خود را در معرض كارهاى ترسناك و دشوار قرار داده است و عاقبت انديشى پيش از عمل تو را از پشيمانى ايمن مى سازد و خردمند كسى است كه تجربه ها او را پند و اندرز دهند و در تجربه ها آگاهى نو و تازه اى وجود دارد و در دگرگونى حالات نسبت به جوهره مردان علم و آگاهى حاصل مى شود.
حديث :
309 - عن اميرالمؤمنين عليه السلام انه قال : لسان العاقل وراء قلبه و قلب الاحمق وراء لسانه .
ترجمه :
309 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: زبان شخص عاقل در پشت قلب اوست (ابتدا روى سخن فكر مى كند و آن را از قلب مى گذراند و سپس بر زبان جارى مى كند) و قلب شخص نادان در پشت زبان اوست (پس از سخن گفتن روى آن فكر مى كند كه آيا ناصواب بوده يا نه ).
حديث :
310 - و عنه عليه السلام انه قال : قلب الاحمق فى لسانه و لسان العاقل فى قلبه .
ترجمه :
310 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: قلب شخص نادان در زبان اوست و زبان شخص خردمند در قلب اوست .
حديث :
311 - و قال عليه السلام من استقبل وجوه الاراء عرف مواقع الخطا.
ترجمه :
311 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: كسى كه با آراء و نظرات مختلف روبرو باشد به مواضع خطا شناخت پيدا مى كند.
حديث :
312 - قال ابوعبدالله عليه السلام : ليس لحاقن راى و لالملول صدق و لا لحسود غنى و ليس بحازم من لا ينظر فى العواقب و النظر فى العواقب تلقيح للقلوب .
ترجمه :
312 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه با بول به او فشار آورده راى (قابل اعتنا و بى نقص ) ندارد و كسى كه افسرده است دوستى ندارد و حسود بى نياز نمى شود و كسى كه در عاقبت كارها نمى انديشد دور انديش و محتاط نيست و انديشيدن در عاقبت كارها مايه بارورى دلها است .
حديث :
313 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : اتى رجل رسول الله صلى الله عليه و آله فقال : علمنى يا رسول الله قال : عليك بالياس مما فى ايدى الناس فانه الغنى الحاضر قال : زدنى يا رسول الله صلى الله عليه و آله قال : اياك و الطمع فانه الفقر الحاضر قال : زدنى يا رسول الله قال : اذا هممت بامر فتدبر عاقبته فان يك خيرا و رشدا فاتبعه و ان يك غيا فاجتنبه .
ترجمه :
313 - امام باقر عليه السلام فرمود: مردى به خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله آمد و عرض كرد: اى رسول خدا مرا دانشى بياموز. حضرت فرمود: بر تو باد به نوميدى نسبت به آنچه كه در دستان مردمان است زيرا اين روحيه بى نيازى و ثروتى حاضر و آماده است . عرض كرد: اى رسول خدا بيش از اين بفرما. حضرت فرمود: بر حذر باش از طمع زيرا طمع و آزمندى فقرى حاضر و آماده است ، عرض كرد: اى رسول خدا بيش از اين برايم بفرما. حضرت فرمود: هرگاه قصد انجام دادن كارى را نمودى با دقت در عاقبت آن كار انديشه كن پس اگر خير و هدايت در آن باشد آن را پى گيرى كن و اگر مايه گمراهى باشد از انجام آن خوددارى نما.
