حديث :
838 - عن ابى عبدالله عليه السلام او عن ابى جعفر عليه السلام فى حديث : ان الله عزوجل قال لادم عليه السلام : جعلت لك ان من عمل من ذريتك سيئه ثم استغفر غفرت له قال : يا رب زدنى قال : جعلت لهم التوبه او بسطت لهم التوبه حتى تبلغ النفس هذه قال : يا رب حسبى .
ترجمه :
838 - از امام صادق عليه السلام يا از امام باقر عليه السلام در حديثى آمده است : همانا خداوند عزوجل به حضرت آدم عليه السلام فرمود: اين مزيت را براى تو قرار دادم كه هر كس از فرزندانت مرتكب گناهى شود سپس استغفار كند او را مى بخشايم . حضرت آدم عليه السلام عرض كرد: اى پروردگار من مرا بيش از اين ده . خداوند فرمود: براى فرزندانت توبه را قرار دادم يا براى آنان باب توبه را گشودم و گستراندم تا آن هنگام كه جان به گلويشان رسد. حضرت عرض كرد: اى پروردگار من مرا بس است .
حديث :
839 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : اذا بلغت النفس هذه و اهوى بيده الى حلقه لم يكن للعالم توبه و كانت للجاهل توبه .
ترجمه :
839 - امام باقر عليه السلام فرمود: آنگاه كه جان به اينجا برسد - و دست مباركش را به سوى حلق خود كشيد - توبه شخص عالم پذيرفته نيست ولى توبه جاهل پذيرفته مى شود.
حديث :
840 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : من تاب قبل موته بسنه قبل الله توبته ثم قال : ان السنه لكثير من تاب قبل موته بشهر قبل الله توبته ثم قال : ان الشهر لكثير ثم قال : من تاب قبل موته بجمعه قبل الله توبته ثم قال : و ان الجمعه لكثير من تاب قبل موته بيوم قبل الله توبته ثم قال : ان يوما لكثير من تاب قبل ان يعاين قبل الله توبته .
ترجمه :
840 - امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه يك سال به مرگش مانده توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: يك سال زياد است ؛ هر كس يك ماه به مردنش مانده توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: يك ماه زياد است ؛ كسى كه يك جمعه به مرگش مانده توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: يك جمعه زياد است ؛ كسى كه يك روز پيش از مردنش توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: به راستى كه يك روز هم زياد است ؛ كسى كه پيش از آنكه مرگ را به چشم خود ببيند توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد.
حديث :
841 - عن معاويه بن وهب فى حديث ان رجلا شيخا كان من المخالفين عرض عليه ابن اخيه الولايه عند موته فاقربها و شهق و مات قال : فدخلنا على ابى عبدالله عليه السلام فعرض على بن السرى هذا الكلام على ابى عبدالله عليه السلام فقال : هو رجل من اهل الجنه قال له على بن السرى : انه لم يعرف شيئا من هذا غير ساعته تلك قال : فتريدون منه ماذا؟ قد و الله دخل الجنه .
ترجمه :
841 - معاويه بن وهب در حديثى روايت كند كه : بر پيرمردى از مخالفين در هنگام مرگش توسط پسر برادرش ولايت ائمه عليه السلام عرض شد و آن پيرمرد به ولايت معصومين عليه السلام اقرار نموده و نعره اى بر كشيد و جان داد - راوى گويد: - پس از آن ما بر امام صادق عليه السلام وارد شديم و على بن سرى اين قضيه را به حضرت عرضه داشت . حضرت فرمود: آن پيرمرد مردى از اهل بهشت است . على بن سرى عرض كرد: او كه چيزى از ولايت شما را جز همان ساعت مردنش در نيافته بود (چگونه او از اهل بهشت است ؟) حضرت فرمود: شما از او چه مى خواهيد؟ به خدا سوگند كه او وارد بهشت شد.
حديث :
842 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : لما اعطى الله ابليس ما اعطاه من القوه قال آدم : يا رب سلطت ابليس على ولدى و اجريته منهم مجرى الدم فى العروق و اعطيته ما اعطيته فما لى و لولدى ؟ قال : لك و لولدك السئيه بواحده و الحسنه بعشر امثالها قال : يا رب زدنى قال : التوبه مبسوطه الى ان تبلغ النفس الحلقوم قال : يا رب زدنى قال : اغفر و لاابالى قال : حسبى .
ترجمه :
842 - امام صادق عليه السلام فرمود: زمانى كه خداوند به ابليس آن قدرت را (قدرت اغواگرى و فريب مردم را) بخشيد حضرت آدم عليه السلام عرض كرد: اى پروردگار من ! ابليس را بر فرزندان من مسلط نمودى و همانند خون كه در رگها جريان دارد او را با آنان همراه ساختى و به او آن نيروى آنچنانى را بخشيدى پس براى من و فرزندانم چه گذارده اى ؟ خداوند فرمود: براى تو و فرزندانت مقرر ساخته ام كه يك گناهانتان يك عقوبت داشته باشد ولى يك نيكى شما ده برابر پاداش داده شود. عرض كرد: اى پروردگار من ! مرا بيش از اين ده . فرمود: (باب ) توبه را براى شما تا زمانى كه جان به گلويتان برسد گسترانده و گشوده ام . عرض كرد: اى پروردگار! مرا بيش از اين ده . فرمود: مى بخشم و مرا باكى نيست . عرض كرد: مرا بس است .
حديث :
843 - محمد بن على بن الحسين عليه السلام قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : من تاب قبل موته بسنه تاب الله عليه ثم قال : و ان شهرا لكثير من تاب قبل موته بساعه تاب الله عليه ثم قال : و ان ساعه لكثير من تاب و قد بلغت نفسه هاهنا و اشار بيده الى حلقه تاب الله عليه .
ترجمه :
843 - امام محمد باقر عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : كسى كه يك سال پيش از مردنش توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: همانا يك سال زياد است ؛ كسى كه يك ماه به مرگش مانده توبه كند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: يك ماه هم زياد است ؛ كسى كه يك روز پيش از مرگش توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: يك روز هم زياد است ؛ كسى كه ساعتى پيش از مرگش توبه كند توبه اش پذيرفته مى گردد، سپس فرمود: يك ساعت هم زياد است ؛ كسى كه توبه كند در حالى كه جانش به اينجا رسيده باشد و با دست مباركش به گلويش اشاره فرمود: خداوند توبه اش را مى پذيرد.
حديث :
844 - و سئل الصادق عليه السلام عن قول الله عزوجل (و ليست التوبه للذين يعلمون السيئات حتى اذا حضر احدهم الموت قال انى تبت الان ) قال عليه السلام : ذاك اذا عاين امر الاخره .
ترجمه :
844 - از امام صادق عليه السلام درباره گفتار خداى عزوجل كه مى فرمايد: (براى آن كسانى كه گناهان را مرتكب مى شوند تا آنجا كه هنگامى كه مرگ يكى از آنان فرا مى رسد مى گويد: اكنون توبه نمودم ، توبه اى در كار نيست - توبه آنان پذيرفته نيست -.) (172) پرسيده شد. حضرت فرمود: اين پذيرفته نشدن توبه مربوط به آن هنگامى است كه شخص امر آخرت را به چشم خود مى بيند.
حديث :
845 - عن ابى جعفر عليه السلام فى حديث ان رسول الله صلى الله عليه و آله دعا رجلا من اليهود و هو فى السياق الى الاقرار بالشهادتين فاقربهما و مات فامر الصحابه ان يغسلوه و يكفنوه ثم صلى عليه و قال : الحمد لله الذى انجى بى الويم نسمه من النار.
ترجمه :
845 - امام باقر عليه السلام در حديثى فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله مردى از يهود را كه در حال جان كندن و احتضار بود به سوى اقرار به شهادتين (وحدانيت خدا و رسالت پيامبر) فرا خواند او نيز اقرار نمود و از دنيا رفت پس رسول خدا صلى الله عليه و آله صحابه اش را دستور داد او را غسل داده و كفن كنند سپس خود بر او نماز خوانده و فرمود: حمد و ستايش مخصوص خداوندى است كه امروز به وسيله من موجودى را از آتش دوزخ رهايى بخشيد.
حديث :
846 - عن ابراهيم بن محمد الهمذانى قال قلت لابى الحسن على بن موسى الرضا عليه السلام : لاى عله اغرق الله عزوجل فرعون و قد آمن به و اقر بتوحيده ؟ قال : لانه آمن عند رويه الباس و الايمان عند رويه الباس غير مقبول و ذلك حكم الله تعالى ذكره فى السلف و الخلف قال الله تعالى : (فلما راوا باسنا قالوا آمنا بالله وحده و كفرنا بما كنا به مشركين فلم يك ينفعهم ايمانهم لما راوا باسنا) و قال عزوجل : (يوم ياتى بعض آيات ربك لاينفع نفسا ايمانها لم تكن آمنت من قبل او كسبت فى ايمانها خيرا) (الحديث )
ترجمه :
846 - ابراهيم بن محمد همدانى گويد: به امام على بن موسى الرضا عليه السلام عرض كردم : به چه علتى خداوند عزوجل فرعون را در دريا غرق كرد در حالى كه او به خداوند ايمان آورد و به يگانگى او اقرار نمود؟ حضرت فرمود: زيرا او در هنگام ديدن عذاب الهى ايمان آورد و ايمان آوردن در وقت ديدن عذاب ، پذيرفته نمى شود و اين حكم خداوندى است كه ذكر او در ميان گذشتگان و آيندگان بلند مرتبه است . خداى تعالى مى فرمايد: (پس آنگاه كه عذاب ما را ديدند گفتند: ما به خداوند يگانه ايمان آورديم و به آنچه پيش از اين شرك مى ورزيديم كافر گشتيم ، پس ايمان آنان به حالشان سودمند نبود چرا كه آنان عذاب ما را به چشم ديدند) (173) و خداى عزوجل مى فرمايد: (روزى كه بعضى از نشانه هاى پروردگارت مى آيد در آن روز ايمان كسى كه پيش از آن ايمان نداشته يا در ايمان خود خيرى را كسب نكرده ، به او سودى نمى بخشد.) (174)
حديث :
847 - عن محمد بن ابى عمير قال : قلت لابى الحسن موسى بن جعفر عليه السلام : اخبرنى عن قول الله عزوجل لموسى عليه السلام (اذهبا الى فرعون انه طغى ) فقال عليه السلام اما قوله (فقولا له قولا لينا) الى ان قال : و قد علم الله ان فرعون لايتذكر و لايخشى الا عند رويه الباس الا تسمع الله يقول : (حتى اذا ادركه الغرق قال آمنت انه لا اله الا الذى آمنت به بنوا اسرائيل و انا من المسلمين ) فلم يقبل الله ايمانه و قال : (آلان و قد عصيت قبل و كنت من المفسدين ).
ترجمه :
847 - محمد بن ابى عمير گويد: به امام موسى بن جعفر عليه السلام عرض كردم : مرا درباره گفتار خداى عزوجل آگاه ساز كه خطاب به موسى عليه السلام مى فرمايد: (اى موسى و اى هارون ! بريود به سوى فرعون كه او طغيان و سركشى نموده است ) (175)
(چرا با اينكه خداوند در آيه بعد توصيه مى فرمايد كه با فرعون به نرمى سخن گوييد اما سرانجام وى را در دريا غرق مى سازد؟) حضرت پس از بيان و تفسير آيه بعد فرمود: زيرا خداوند دانست كه فرعون پند نمى پذيرد و خدا ترس نمى گردد مگر زمانى كه عذاب الهى را به چشم خود ببيند آيا نشنيده اى كه خداوند فرموده است : (تا هنگامى كه غرقه شدن او را فرا گرفت گفت : ايمان آوردم كه هيچ معبودى جز آنكه بنى اسرائيل به او ايمان آورده اند نيست و من تسليم اويم ) (176) پس خداوند ايمانش را نپذيرفت و فرمود: (آيا اكنون ايمان مى آورى در حالى كه پيش از اين عصيانگر و از فساد كنندگان بودى ) (177)
حديث :
848 - عن رسول الله صلى الله عليه و آله فى حديث قال : انى نازلت رب فى امتى فقال لى ان باب التوبه مفتوح حتى ينفخ فى الصور ثم اقبل علينا رسول الله صلى الله عليه و آله فقال : انه من تاب قبل موته بسنه تاب الله عليه ثم قال : و ان السنه لكثير من تاب قبل موته بشهر تاب الله عليه ثم قال : و شهر كثير من تاب قبل موته بجمعه تاب الله عليه ثم قال : و جمعه كثير من تاب قبل ان يموت بيوم تاب الله عليه ثم قال : و يوم كثير من تاب قبل ان يموت بساعه تاب الله عليه ثم قال : و ساعه كثيره من تاب و قد بلغت نفسه هذه و اوما بيده الى حلقه تاب الله عليه .
ترجمه :
848 - رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: من درباره امت خود با پروردگارم رويا رو شدم ، پروردگار به من فرمود: همانا باب توبه تا زمانى كه در صور دميده شود باز گذاشته مى شود - سپس بعد از سخن رسول خدا صلى الله عليه و آله بر ما رو آورد و فرمود: به راستى كه كسى كه يك سال پيش از مرگش توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: يك سال زياد است ، كسى كه يك ماه قبل از مردنش توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود، يك ماه هم زياد است ، هر كسى كه يك جمعه از مرگش مانده توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: جمعه هم زياد است ، كسى كه سك روز پيش از مرگش توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: يك روز هم زياد است ، كسى كه ساعتى به مردنش مانده توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد، سپس فرمود: ساعت هم زياد است ، كسى كه توبه كند در حالى جان به گلويش رسيده باشد خداوند توبه اش را قبول مى كند.
پی نوشت ها
172-نساء / 22.
173-مومن / 84 و 85.
174-انعام / 158.
175-طه / 43.
176-يونس / 90 و 91.
177-يونس / 90 و 91.
