دوست يابى - مقدمه

بنياد پژوهشهاى اسلامى
بسم اللّه الرحمن الرحيم
انما المؤمنون اخوة فاصلحوا بين اخويكم واتقوا اللّه لعلكم ترحمون ((1)) .
واعـتـصـمـوا بـحـبـل اللّه جـمـيـعـا ولاتـفرقوا واذكروا نعمة اللّه عليكم اذ كنتم اعداء فالف بين قلوبكم فاصبحتم بنعمة اخوانا وكنتم على شفا حفرة من النار فانقذكم منهما ((2)) .
هـو الـذي ايـدك بـنـصره وبالمؤمنين واءلف بين قلوبهم لواءنفقت ما في الا رض جميعا ما اءلفت بين قلوبهم ولكن اللّه الف بينهم ((3)) .
ادفع بالتى هى احسن فاذالذي بينك وبينه عداوة كاءنه ولي حميم ((4)) .
الاخلاء يومئذ بعضهم لبعض عدو الا المتقين ((5)) .
ولو كنت فظا غليظ القلب لانفضوا من حولك ((6)) .
گفتارى از مترجم
اخـلاق اگـر بـه مـعـناى مجموعه اى از اعمال گفتارى و رفتارى انسان باشد يكى از اركان مهم ديـن مـبـيـن اسـلام اسـت , و ميزان رسوخ اعتقادات دينى افراد و پايبندى آنان به احكام و تعاليم اسـلامـى در همين عرصه متبلور و نمايان مى شود, و ارزش آنان از نظر دين و تقوا بر همين اساس ارزيـابـى مى گردد .
اين ركن مهم دينى به قدرى اهميت دارد كه پيامبر اكرم (ص ) فرموده است : بـعثت لا تمم مكارم الا خلاق (من برانگيخته شدم تا مكارم اخلاق را كامل كنم ) .
از اين رو, بسيارى از امورگفتارى و رفتارى مانند غيبت كردن , دروغ گفتن , تهمت زدن , آزار و تحقير مسلمانان كه موجب سستى روابط حسنه افراد با يكديگر و تبديل دوستيها به دشمنيها و مفاسد ديگر مى شود از اهم محرمات الهى و از جمله گناهان كبيره به شمار آمده است .
مـتـاسـفـانـه مـا مـسلمانها به آنچه خودمان داريم كمتر توجه مى كنيم و بيشتر به آنچه ديگران دارنـدچـشـم دوخـتـه ايـم , چـه ما از نظر داشتن تعاليم اخلاقى و رهنمودهاى زندگى فردى و اجتماعى ازهر جامعه ديگرى غنى تر و بى نيازتريم و انبوه احاديث و اخبارى كه از پيشوايان دينى و مـذهـبى در زمينه اخلاق و حقوق برادران دينى و لزوم الفت و دوستى آنان با يكديگر به ما رسيده اسـت مـا را از مـراجـعـه بـه كـتـابـهـايـى نـظير كتاب آيين دوست يابى ديل كارنگى كه خالى از بدآموزيهايى نيست بى نياز مى كند.
خوشبختانه كتابخانه عمومى اهل البيت (ع ) در بغداد مجموعه اى از اين احاديث و اخبار را دركتاب حاضر گرد آورده و در دسترس استفاده گذاشته اميد است خوانندگان عزيز از آن بهره وافربرند و يـقين داشته باشند اگر ما تعاليم پيشوايان دينى خود را به كار بنديم و روابط فردى واجتماعى خود را براساس آنها قرار دهيم در نزد خدا و خلق محبوب و در هر دو جهان خوشبخت و سعادتمند خواهيم بود.

از بنياد محترم پژوهشهاى اسلامى متشكرم كه اين كتاب را در دسترس اين جانب قرار داد تاتوفيق تـرجـمـه آن را بـه دست آورم .
و نيز از آن جايى كه مؤلف كتاب , منابع احاديث مندرج در آن را به صـورت كـلـى در فـهـرسـتـى جـداگـانـه كـه ضـميمه كتاب است ذكر كرده و لازم بود ماخذ احـاديـث مذكور در هر صفحه در پانوشت همان صفحه قيد گردد, لذا طبق دستور بنياد محترم هـمـكـار عـزيـزحجة الاسلام والمسلمين جناب آقاى سيدحسين رضويان زحمت اين كار را تقبل فرموده و آن رابا دقت و صحت انجام دادند كه از ايشان سپاسگزارى مى كنم .
ومن اللّه التوفيق
مقدمه چاپ دوم
سـتـايـش ويـژه خـداونـدى است كه عزت بخش و نعمت گستر است , و درود و سلام برپيامبرش محمد(ص ), سرور خلايق و خاندان او كه ستونهاى دين اند, و نيز بر اصحاب ارجمند و برگزيده او باد.
بعد: در چهار سال پيش كه چاپ نخست اين كتاب انجام شد چنان با استقبال و تشويق خوانندگان روبرو گرديد كه من فوق العاده احساس فرح و شادمانى كردم , و در مدتى كوتاه تمامى نسخه هاى آن به فروش رسيد.
بـى شـك ايـن امر گواه بر ميزان نياز مردم به امثال اين گونه كتابهاى حاوى موضوعات سودمند اجـتـماعى است و نشانه شدت دلبستگى و شيفتگى آنها به آداب برجسته وفرهنگ عالى به دست آمده از سرچشمه تعاليم اهل بيت (ع ) مى باشد كه سرشار از علوم وفنون و آداب گوناگون است .
از آنگاه كه اين كتاب ناياب شد بسيارى از مردم نقاط مختلف از من درخواست كردند كه نسبت به تـجـديـد چـاپ آن اقـدام كـنـم تا امكان استفاده و آگاهى از مطالب آن براى بسيارى از مطالعه كنندگان فراهم شود .
من براى اجابت اين درخواست و تقديم حاصل تلاش ناچيز خود پيوسته در پى فرصت بودم و خداوند را سپاس كه مرا در اين زمان بدين كارتوفيق عطا فرمود و اين پس از آن اسـت كـه من چيزهاى بسيارى را كه در چاپ نخست اين كتاب نياورده و ذكر نكرده بودم در اين چـاپ بـر آن افـزوده ام بـه طـورى كـه با داشتن آن نمى توان از اين بى نياز بود .
از خداوند سبحان درخـواسـت دارم كـه اين خدمت را براى رضاى خود خالص گرداند, و در آن روز كه مال و فرزند بى قلب سليم سودى ندارد مرابدان منتفع فرمايد.
مؤلف
مقدمه چاپ نخست
سـتـايش ويژه خداوندى است كه ميان دلهاى مؤمنان الفت و دوستى برقرار كرده و در پرتونعمت خـود آنـان را بـرادر گـردانـيـده است .
و درود و تحيت بر سرور پيامبران و مقربترين آنان در نزد خداوند سبحان و بر خاندان او باد كه از همه جهانيان والاتر و در دانش وايمان از همه برترند.
اما بعد: اين ششمين كتابى است كه كتابخانه عمومى اهل البيت (ع ) به منظور تحقق اهداف بزرگ خود و اداى رسالت مقدس خويش به خوانندگان تقديم مى كند تا وعده خود را به آنان كه گهگاه نشرياتى در زمينه اصلاح و راهنمايى مردم صادر مى كند ايفاء كرده باشد.
ايـن كـتاب درباره مهمترين موضوع اجتماعى كه بشر تا كنون شناخته است و آن موضوع برقرارى دوستى و برادرى ميان مردم است گفتگو و براى بدست آوردن دوستان وايجاد تاثير در مردمان بهترين طريقه را ترسيم مى كند, طريقه اى كه مبتنى است بر آنچه پيامبر اسلام و خاندان بزرگوار او(ع ) ارائه داده انـد و مـشـتمل بر راهنماييهاى دقيق وتعليمات عالى و ارزشمندى است كه براى فـرد و اجـتماع زندگانى سعادتمندى رابراساس اتحاد و همبستگى و سرشار از محبت صادقانه و برادرانه صحيح تضمين مى كند و بر محور هميارى و همكارى متقابل استوار و از هر سوى آن انوار فضيلت واخلاق تابان است .
شما خواننده عزيز در اين كتاب خواهيد ديد بيشتر مطالبى را كه ديل كارنگى رئيس مركز رواب ط انـسـانـى در نـيـويـورك ضـمـن كتاب ارزشمند و متعهد خود به نام كيف تكسب الاصدقاء و تؤثر فـى الـنـاس ((7)) آورده اسـت پـيـامـبر اسلام (ص ) انسانها و امامان از خاندان او(ع ) بدانها تصريح كـرده انـد و افـزون بر اين چيزهايى را طى احاديث خود ذكر فرموده اندكه تا كنون انديشمندان و دانشمندان بزرگ علوم اجتماعى بدانها نرسيده اند.
بغداد 10/12/1956م - مؤلف
مقدمه
از جمله سخنانى كه از دانشمندان علوم اجتماعى به ما رسيده و پيوسته گفته و تكرارمى شود اين اسـت كـه انـسان طبيعته اجتماعى است .
معناى اين سخن آن است كه انسان برحسب فطرت و سرشت خود ناگزير است با همنوعان خود پيوند برقرار كند و به طوراجتماعى با آنها بسر برد و اين غـريـزه اى اسـت كـه خداوند در انسانها به وديعت نهاده تازندگانى آنها استقامت يابد و امور آنها سـامـان پـذيـرد .
چـه انـسـان قـادر نيست به تنهايى مراحل زندگانى را كه از هر سو مكروهات و نـامـلايـمات بدان احاطه دارد و پر از سختيهاو دشواريها و مقرون به انواع خطرهاست بگذراند, و نـاگـزير است از ديگران كمك ويارى بخواهد .
از اين رو جوامع متحد به امورى اقدام مى كنند كه هرگز انجام دادن آنها ازعهده يك فرد ساخته نيست و از كيان خود دفاع مى كنند به گونه اى كه يك تن هرگز توان آن را ندارد.
روشـن اسـت كـه هـر چـه صـفوف جوامع بشرى پيوسته تر و استوارتر باشد و ميان آنهاهمكارى و هميارى بيشتر شود به همان اندازه در صحنه هاى زندگى موفقتر و در مدارج ترقى و كمال برتر و پيشروتر خواهند بود.
به همين سبب اسلام آيين تقدم و بقاست چه همه افراد بشر را دعوت مى كند كه در كارهايار و ياور يـكـديـگـر و در زندگى دوستدار هم باشند و دوشادوش هم راه حيات را بسپرندتا آرزوهاى آنها تحقق يابد و به اهداف خويش دست يابند .
نداى آسمانى قرآن در ميان آنها فرياد مى كند: يـا ايـهـا الـنـاس انـا خـلـقـنـاكـم مـن ذكـر وانثى وجعلناكم شعوبا وقبائل لتعارفوا ان اكرمكم عـنـداللّه اتـقـاكـم , ((8)) وتـعـاونـوا عـلـى الـبـر والـتقوى , ((9)) واعتصموا بحبل اللّه جميعا ولاتـفـرقـوا, ((10)) ولاتـنـازعـوا فتفشلوا وتذهب ريحكم , ((11)) انما المؤمنون اخوة فاصلحوا بـين اخويكم ((12)).
اين است آنچه اسلام همه مردم را بدان فرا مى خواند و چون هر فردى ازافراد انـسـان در طـول زندگانى در معرض شدايد رنج دهنده و بلاها و مشكلات به دردآورنده اى قرار مـى گـيرد كه نمى تواند به تنهايى در برابر آنها ايستادگى كند لذا هر فردى ناگزير است كسى يا كـسانى از همنوعان خويش را براى روزهاى سختى خود داشته باشد, و رابطه اى استوار و پيوندى مـسـتـحـكـم و دوستى و مودتى بيش از آنچه نسبت به ديگران دارد با آنها برقرار كند تا ميان آنها احـسـاسـاتى برادرانه و صادقانه و محبت ومودتى خالصانه ايجاد شود به طورى كه هر يك از آنها ديـگرى را يارى و پشتيبانى و دربرآوردن نيازهاى او با وى همكارى كند و در نجات او از شدايد و رهـايـى او از گـرداب مـهـالك يار و ياور وى باشد .
اين ارتباط مقدس كه موجب پيوند يك فرد به ديـگـرى مـى شـود و دلـهـاى آنـهـا را بـه هـم نـزديـك مـى سـازد و يـكـى را مـحـبوب ديگرى مى گردانددوستى ناميده مى شود .
و اين در زندگى امرى ضرورى است به طورى كه هر كسى هرقدر هم در تحمل سختيها نيرومند و در برابر مكروهات بردبار و در تدبير امور از درستى انديشه بـرخوردار باشد از آن بى نياز نيست .
به همين سبب دانشمندان اجتماعى و رجال تربيتى و داعيان اصـلاح بـراى پـيـشـبرد اين امر مهم در زندگى سعى و كوشش فراوان كرده اند تا براى استحكام روابـط بـرادرانـه و ايـجاد مودت و محبت ميان مردم كه عنصراساسى در ساختمان بناى دوستى ميان آنهاست موفق ترين و شايسته ترين راهها را درپيش روى آنان قرار دهند چه دوستى هرگاه بر محبت قلبى صادقانه اى كه ريا وخودنمايى آن را مشوب و اغراض پست آن را تيره و مكدر نگرداند متكى نباشد چنان دوستيى پوچ و براى انسانيت بى ثمر است و انتظار فايده اى از آن نيست .
شـايـد مـهمترين كتابى كه در اين زمان نگارش يافته و اين موضوع را مورد بحث قرار داده كتاب كـيـف تـكسب الاصدقاء و تؤثر فى الناس تاليف استاد ديل كارنگى بنيانگذار مركزروابط انسانى در نيويورك باشد كه به وسيله استاد مصرى عبدالمنعم محمد زيادى به عربى برگردانيده شده است .
گردآورنده كتاب مذكور مردى است كه سرد و گرم روزگار را چشيده و حوادث وى رامجرب و آبديده كرده تا توانسته است از تجارب خود پاكيزه ترين نتيجه ها وارزشمندترين درسها را در زمينه معاشرت مردم با يكديگر به دست آورد و بيان كند كه چگونه انسان مى تواند شمار بيشترى از مردم را بـه سـوى خـود جـذب و بيشترين دوستان را براى خود فراهم آورد و در آنها تاثير گذارد .
آرى كتاب او پر از حوادثى است كه روش او را تاييد و ادعاى او را گواهى مى كند.
لـيـكـن مـن گـمـان نمى كنم همه نظرياتى كه او براى حصول اين منظور ارائه داده به نتايجى كـه بـراى آنـها در نظر گرفته منجر گردد و اگر هم فرض شود كه اين نظريات چنان نتايجى را بـه بار مى آورد و موجب تاثير در مردم مى شود بى شك هر راهى كه مايه به دست آوردن دوستان و تاثير در مردمان مى شود نمى تواند خوب و پسنديده بوده و براى انسان شايسته باشد كه در آن گام بـردارد هر چند از جهات ديگر به او زيان رساند .
و گرنه كسى كه با مردم دورويى مى ورزد و با هر كـه روبرو مى شود خودش را در خدمت افكار او قرارمى دهد و با هر كس ديدار مى كند در برابرش سر فرود مى آورد و اظهار حقارت و تملق مى كند و با هر فردى مطابق تمايلات و بر وفق افكار وى رفتار مى كند ممكن است بتواندبيشترين افراد را به سوى خود جذب كند, افرادى كه مردم دورو و بى هدف را دوست مى دارند و با طرفداران هوا و هوسهايشان انس مى گيرند و با همفكران خويش هـمـگـام مـى شـونـد, و مـردم مـخـلـص و با صراحت را دشمن مى دارند و از كسانى كه تمايلات وگرايشهاى آنها را در زندگى تاييد نمى كنند دورى مى ورزند, و متاسفانه چقدر اين گونه افراد در جامعه فراوانند .
اما آيا به دست آوردن اين همه دوستان و اين قبيل تاثير در مردم درست است ؟
و عقل سالم آن را تاييد مى كند؟
يا وجدان بيدار از آن خشنود است ؟
وارزشهاى اخلاقى و اجتماعى كه در اين گونه امور داورى دادگرند بر آن صحه مى گذارد؟
هرگز, هرگز.
بى شك آنانى كه به اين موضوع مهم اجتماعى از همه جهت احاطه دارند و هموارترين ونزديكترين راهـها را براى تحقق اين هدف عالى تعيين كرده و ارائه داده اند همان كسانى هستند كه گنجينه عـلـوم الـهى و معدن تعاليم آسمانى مى باشند يعنى پيامبر گرامى (ص ) وامامان از خاندان او(ع ), هـمانهايى كه خداوند آنان را امين وحى خود گردانيده وسرپرستى خلق را بدانها سپرده و آنان را دلـيـل و رهـنـمـا بـه سـوى حق و حجت بر خلق قرارداده است .
آنان هدايت كنندگان و هدايت شـدگـانـى هـستند كه خداوند با نزول آيه تطهيرنشان عالى الهى را به آنها عطا كرده و فرموده است : انما يريد اللّه ليذهب عنكم الرجس اهل البيت ويطهركم تطهيرا. ((13)) ايـنـك اى خـواننده عزيز! با من همراه باش تا به تعليمات و راهنماييهايى كه پيامبررحمت (ص ) و امـامان از خاندان او(ع ) در بدست آوردن دوستان و تاثير در مردمان ارائه داده اند تو را آگاه كنم , دسـتـور ايـن كـه چگونه انسان مى تواند با برادرانش از زندگى خوش و پسنديده اى برخوردار و با دوسـتـانـش زنـدگى پربار و سعادتمندى داشته باشد بى آن كه در اعتقادات او خللى وارد و يا از عقيده خود منحرف گردد .
بى شك , آنچه در اين دستورها خواهى ديد خودت را مبهوت و دلت را شاد و خرسند خواهد ساخت ,ان شاءاللّه .
سـپس اين تعليمات و راهنماييها را با آنچه در كتاب ديل كارنگى آمده است مقايسه كن تا بدانى آنـچـه او در اين زمان در كتاب خود آورده پيامبر اسلام (ص ) و امامان از خاندان او(ع ) پيش از اين بـدانـهـا تـصـريـح كـرده و مـطـالبى را بر آنها افزوده اند كه اين مرد و امثال اوتوان آوردن آنها را نداشته اند, چيزهايى كه اجتماع را اصلاح و بشر را سعادتمندمى گرداند تا همه بتوانند با هماهنگى و صـلـح و سازگارى زندگانى كنند و محبت ودوستى سراسر زندگى را فرا گيرد, و سعادت و نيكبختى تعميم يابد و برادرى ميان آنهاحكمفرما شود.
1- حجرات /10: مؤمنان برادر يكديگرند, ميان دو برادر خود صلح برقرار سازيد, و تقواى الهى پيشه كنيد تامشمول رحمت او شويد.
2- آل عمران /103: و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد و نعمت (بزرگ ) خدا را بر خـودتـان بـه يـاد آوريد كه چگونهع دشمن يكديگر بوديد و او در دلهاى شما الفت ايجاد كرد و به بركت نعمت او برادرشديد, و شما بر لب حفره اى از آتش بوديد و خداوند شما را از آن رهايى داد.
3- انـفـال /62 و 63: ...او هـمـان كسى است كه تو را با يارى خود و مؤمنان تقويت كرد و در ميان دلهاى آنهاالفت برقرار ساخت , اگر همه آنچه را در روى زمين است صرف مى كردى كه در ميان دلهاى آنها الفت نيفكنى نمى توانستى ليكن خداوند ميان آنها الفت ايجاد كرد.
4- فـصلت /34: ...بدى را با نيكى دفع كن تا دشمنان سرسخت همچون دوستان گرم و صميمى شوند.
5- زخرف /67: دوستان در آن روز دشمن يكديگرند جز پرهيزگاران .
6- آل عمران /159:.. .و اگر خشن و سخت دل بودى از پيرامون تو پراكنده مى شدند.
7- اين كتاب به نام آئين دوستيابى به فارسى ترجمه شده است .
8- حـجـرات / 13: اى مـردم مـا شـما را از يك مرد و زن آفريديم و تيره ها و قبيله ها قرار داديم تا يكديگر رابشناسيد, هرآينه گراميترين شما نزد خداوند پرهيزگارترين شماست .
منبع : کتاب دوست يابى
بنياد پژوهشهاى اسلامى

9- مائده / 2: و در راه نيكى و پرهيزگارى به يكديگر كمك كنيد.
11- انفال / 46: و نزاع نكنيد كه سست مى شويد و قدرت و شوكت شما از ميان مى رود.
12- حجرات / 10: مؤمنان برادر يكديگرند بنابراين ميان دو برادر خود صلح برقرار سازيد.
13- احـزاب 33/: جز اين نيست كه خداوند مى خواهد پليدى و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملا شما راپاك سازد.