بـراسـتـى سخنان پيامبر اسلام (ص ) و ائمه طاهرين (ع ) دانشگاه علمى بزرگى است كه درسهاى ارزشـمندى را در هر فن به اختيار اجتماع مى گذارد سخنان آنها مشتمل برمقاصد بلند و معانى ژرف و داراى افـقـى گسترده است , آنان به علل مشكلات اجتماعى آگاه بوده اند و آنها را توجيه كرده و بهترين راههاى حل آنها را براى مردم بيان كرده اند.
پيامبر بزرگوار(ص ) و ائمه اهل بيت (ع ) بيماريهاى اجتماعى را شناخته و دردها را تشخيص داده و پرفايده ترين درمانها را براى آنها تعيين كرده اند .
و به سبب برترى دانشهايى كه ازآنها به ما رسيده و مـعـارف گـرانـقـدرى كـه بزرگترين رجال فلسفه و اجتماع در برابر آنهاناتوانند از آنان ظاهر گشته است بحق استادان بشريت و راهنمايان انسانيت اند.
چـون مـوضوع دوستى و برادرى از مهمترين لوازم زندگانى و بزرگترين ضرورت انسانى است لذا اين امر از بخش بزرگى از عنايات و توجهات آنها برخوردار است و تعليمات وراهنماييهاى آنان در پايه گذارى اساس دوستى و صفات و شرايطى كه لازمه آن است ازسوى آنان بيان شده و به ما رسـيده است .
آنان به همه مردم اندرز داده اند كه در به دست آوردن دوستان و ذخيره كردن آنان سـسـتـى نـورزنـد تا آن جا كه پيامبر خدا(ص ) فرموده است : خوبتران شما خوشخوتران شمايند, همانهايى كه با ديگران و ديگران با آنها انس مى گيرند. ((14)) نـيز فرموده است : هيچ بنده اى برادرى در راه خدا به دست نمى آورد جز اين كه خداونددرجه اى در بهشت براى او برپا مى كند. ((15)) نيز فرموده است : مؤمن رفيق و همراه است و با او انس مى گيرند و در كسى كه انس نمى گيرد و با او انس نمى گيرند سودى نيست ((16)) .
نـيـز فرموده است : دوستى مؤمن نسبت به مؤمن به خاطر خداوند بزرگترين بخش ايمان است , بـدانـيـد كـسـى كـه بـه خـاطـر خـداونـد دوسـت بدارد, دشمن بدارد, ببخشد و يا بازدارداو از برگزيدگان (اصفياء) خداوند است ((17)) .
اينك مى بينيم پيامبر خدا(ص ) مردم را به دوستى و برادرى ترغيب مى كند و با پاداشهاى بزرگ و نعمتهاى جاويدى كه خداوند به دو نفرى كه دوست باشند وعده داده و براى آنهاآماده فرموده اين امـر را مـحـبوب مردم قرار داده است ليكن مشروط به آن است كه دوستى در راه خدا از هرگونه اغراض پست و مصلحتهاى مادى و مطامع ناچيز دنيوى پاك و منزه باشد .
بنابراين آنچه اسلام بدان دعـوت مى كند دوستى صادقانه و مودت خالصانه است و براى اين گونه دوستى است كه خداوند بـه دارنده آن پاداش فراوان وعده داده و در روز قيامت مقام محمود براى او آماده فرموده است , و همين دوستى خالص ومحبت صادقانه است كه نشانه بارز ايمان انسان و شايستگى اوست چنان كه پيامبرخدا(ص ) به اصحاب خود فرمود: كدام يك از دستگيره هاى ايمان محكمتر است ؟
گفتند: خـدا و پيامبرش داناترند, برخى گفتند: نماز, بعضى زكات , برخى ديگر حج وعمره و بعضى جهاد را نام بردند, پيامبر(ص ) فرمود: براى آنچه گفتيد فضيلت است ليكن آن نيست , بلكه محكمترين دستگيره ايمان دوستى در راه خدا و دشمنى در راه اوست ((18)) .
نيز فرموده است : كسى كه به خاطر خدا برادرى كند خداوند در بهشت او را به درجه اى مى رساند كه چيزى از اعمال او نمى تواند آن را به دست آورد. ((19)) پـيـشـواى مـسـلـمـانان على بن ابى طالب (ع ) فرموده است : مردم برادران يكديگرند و كسى كه بـرادريـش در غـير رضاى خدا باشد برادرى او دشمنى است , و اين مضمون قول خداوند است كه : الاخلاء يومئذ بعضهم لبعض عدو الا المتقين ((20)) .
نـيـز فـرمـوده است : با مردم معاشرت كنيد تا اگر بر اين حال بميريد بر شما بگريند و اگرزنده بوديد مشتاق شما باشند. ((21)) نيز فرموده است : خوشا به حال كسى كه براى فرمانبردارى خدا با مردم انس مى گيرد وآنها نيز با او انس مى گيرند. ((22)) امـام صـادق (ع ) فـرمـوده اسـت : كـسى كه دوستى و دشمنى او به خاطر خدا باشد و به خاطراو ببخشد و باز دارد او از جمله كسانى است كه ايمانش كامل است ((23)) .
نـيـز فرموده است : هيچ يك از شما به حقيقت ايمان نمى رسد مگر آنگاه كه دورترين افراد خلق را نـسـبـت بـه خـود بـه خـاطـر خـدا دوسـت داشـتـه و نـزديكترين كسانش را به خاطراو دشمن بدارد. ((24)) نيز فرموده است : از مزاياى آدمى در نزد خداوند محبت اوست نسبت به برادرانش ((25)) .
نيز فرموده است : سه چيز است كه انسان در آنها معذور نيست , رايزنى با خيرخواه ,مدارا با حسود و اظهار محبت نسبت به مردم ((26)) .
هـر انـدازه مـحـبت دوست نسبت به دوستش بيشتر و مودتش به او شديدتر باشد منزلتش در نزد خداوند برتر و درجه اش نزد وى بالاتر خواهد بود چنان كه پيامبر خدا(ص ) فرموده است : آيا شما را خـبر ندهم به شبيه ترين شما از حيث اخلاق به من ؟
عرض كردند: چرااى پيامبر خدا, فرمود: آن كـه خلقش نيكوتر, بردباريش بيشتر, به خويشاوندانش نيكوكارتر, دوستيش نسبت به برادرانش به خاطر خدا زيادتر, بر حق شكيباتر, بر خشم خود چيره تر, و در عفو نيكوتر و در انصاف دادن هر چند به زيان خويش شديدترباشد. ((27)) نيز پيامبر خدا(ص ) فرموده است : دو تن كه به خاطر خدا دوستى مى كنند آن كه محبتش نسبت به دوستش بيشتر است نزد خدا محبوبتر است ((28)) .
امـام صادق (ع ) فرموده است : هرگز دو مؤمن با يكديگر ديدار نمى كنند جز اين كه بهترين آن دو كسى است كه محبتش نسبت به ديگرى بيشتر باشد. ((29)) دين اسلام به سبب اهتمامى كه در ايجاد دوستى و برادرى ميان مردم دارد كسانى رامحبوبترين و بـهترين مردمان در نزد خداوند شمرده است كه با مردم انس مى گيرند ومحبت آنها را جلب و به نيكى با آنها آميزش و معاشرت مى كنند چنان كه پيامبر خدا(ص )فرموده است : همانا محبوبترين شـمـا در نـزد خـداونـد آنانى هستند كه با مردم انس مى گيرند و مردم نيز با آنان الفت گرفته و دوسـتى مى كنند, و منفورترين كسان نزد اوآنهايى مى باشند كه در راه سخن چينى و تفرقه افكنى ميان برادران گام برمى دارند. ((30)) نيز فرموده است : خوشخوترين شما بهترين شماست همانها كه فروتن و نرمخوهستند. ((31))
منبع : کتاب دوست يابى
بنياد پژوهشهاى اسلامى
14- مستدرك , 8/451, بحارالانوار, 74/149.
15- مستدرك الوسائل , 8/323, احياء علوم الدين , 2/110.
16- مستدرك , 8/450, جامع السعادات , 2/255 و 3/196.
17- بحارالانوار, 69/240, بحارالانوار, 74/152.
18- بحارالانوار, 69/242, جامع السعادات , 3/183.
19- احياء علوم الدين , 2/109.
20- زخرف /67: دوستان در آن روز دشمن يكديگرند جز پرهيزگاران .
21- بحارالانوار, 74/167.
22- بحارالانوار, 78/56.
23- بحارالانوار, 69/238.
24- بحارالانوار, 78/252.
25- بحارالانوار, 74/397.
26- بحارالانوار, 78/232.
27- مصادقة الاخوان , 1/41, بحارالانوار, 74/152.
28- بحارالانوار, 71/398 و 69/250.
29- بحارالانوار, 69/250.
30- جامع السعادات , 275.
31- اصول كافى , 2/102.
