بَابُ الْكَذِبِ
1- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي النُّعْمَانِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا أَبَا النُّعْمَانِ لَا تَكْذِبْ عَلَيْنَا كَذِبَةً فَتُسْلَبَ الْحـَنـِيـفـِيَّةَ وَ لَا تـَطـْلُبـَنَّ أَنْ تـَكـُونَ رَأْسـاً فَتَكُونَ ذَنَباً وَ لَا تَسْتَأْكِلِ النَّاسَ بِنَا فـَتـَفـْتـَقـِرَ فـَإِنَّكَ مـَوْقـُوفٌ لَا مـَحـَالَةَ وَ مـَسـْئُولٌ فـَإِنْ صَدَقْتَ صَدَّقْنَاكَ وَ إِنْ كَذَبْتَ كَذَّبْنَاكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :34 رواية :1
ترجمه :
ابو نعمان گويد: حضرت باقر عليه السلام بمن فرمود: اى ابا نعمان بر ما دروغى مبند تا دين خود را بر باد دهى ،و مبادا خواهيكه سر باشى (و جلو قرارگيرى ) تا دم شوى (و عـقـب بـمـانـى ) و بـوسيله ما مردم را مخور كه فقير گردى ، زيرا بناچار ترا نگذارند و پـرسـش كنند، پس اگر راست گوئى ما تصديقت كنيم و اگر دروغ گوئى ما ترا تكذيب كنيم .
شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمة در معناى فرمايش حضرت كه : (((مبادا بخواهى سر باشى تا دم شـوى ))) چـنـد وجـه ذكـر كرده است اول اينكه دم كنايه از ذلت و پستى نزد خداوند و نزد بندگان شايسته و صالح او است . دوم اينكه مقصود عقب ماندن در آخرت است و به تشبيه لطيفى اشاره فرموده است ، و آن اينستكه اگر در راه باريكى يكدسته سوار بروند هنگام مراجعت و بازگشت آنستكه جلو بوده بناچار عقب قرار گيرد. سوم اينكه بواسطه طلب دنيا ذليل خواهى شد و مرادت در دنيا حاصل نگردد و بدان نرسى ، زيرا غالبا دنيا طلب بدان نـرسـد، و بـعـكـس آنـكـه از دنيا فرار كند آن را بيابد. چهارم اينكه رياست در دنيا براى مردمان متوسط بدست نيايد جز از راه توسل به بالاتر از خود، و چون غالبا رياست دنيا بدست نا اهلان است و رياست براى اهل حق در دنيا بندرت اتفاق افتد، پس ناچار بايد بنا اهـلان متوسل شود و تابع ايشان گردد و در زمره ياران و اعوان ايشان در آيد، و اين باعث شود كه در آخرت نيز با آنان محشور گردد.
و در گـفـتـار حـضـرتـكـه : (((و بـوسـيـله مـا مردم را مخور...))) گويد: يعنى بسبب ساختن خـبـرهـاى دروغ دربـاره مـا، يـا بـاحـكـام دروغ سـاخـتـن و نـسـبـت آنها را بمادادن ، مخواه كه اموال مردم را بخورى ، پس در دنيا يا در آخرت بيچاره و فقير شوى .
2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمـِيـرَةَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ص يَقُولُ لِوُلْدِهِ اتَّقُوا الْكـَذِبَ الصَّغـِيـرَ مـِنـْهُ وَ الْكَبِيرَ فِي كُلِّ جِدٍّ وَ هَزْلٍ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذَا كَذَبَ فِى الصَّغِيرِ اجـْتـَرَى عـَلَى الْكـَبـِيرِ أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ مَا يَزَالُ الْعَبْدُ يَصْدُقُ حَتَّى يَكْتُبَهُ اللَّهُ صِدِّيقاً وَ مَا يَزَالُ الْعَبْدُ يَكْذِبُ حَتَّى يَكْتُبَهُ اللَّهُ كَذَّاباً
اصول كافى جلد 4 صفحه :35 رواية :2
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: على بن حسين بفرزندانش مى فرمود: از دروغ كوچك و بـزرگـش ، جـدى و شـوخـيـش بـپـرهـيـزيد، زيرا آنكسكه در چيز كوچك دروغ گفت بدروغ بـزرگ نـيـز جـرئت پـيـدا كـند آيا ندانيد كه رسولخدا (ص ) فرمود: بنده (خدا) پيوسته راسـت گـويـد تـا خـدا او را صـديـق نـويسد، و پيوسته دروغ گويد تا خدا او را كذب (و دروغگو) نويسد.
3- عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّ أَقْفَالًا وَ جَعَلَ مَفَاتِيحَ تِلْكَ الْأَقْفَالِ الشَّرَابَ وَ الْكَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :35 رواية :3
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السلام فرمود: خداى عزوجل براى بدى قفلهائى قرار داده ، و كليدهاى آنها را شراب قرار داده ، و دروغ بدتر از شراب است .
شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: گـويـا سـرّش ايـنـسـتـكـه شـراب عـقـل را زائل كـند و با زائل شدن آن تمامى موانع چون شرم از خدا و خلق و تفكر در قبح و عـقـاب خـدا و مـفسده هاى دنيوى و اخروى بر داشته شود پس تمامى اين قفلها باز گردد. و گويا مراد بدروغى كه بدتر از شراب است دروغ بر خدا و حجتهاى اوست زيرا او همرديف كفر است ، و حلال شمردن شرابهاى حرام يكى از نتايج اين قسم دروغ است .
4- عـَنـْهُ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الْكَذِبَ هُوَ خَرَابُ الْإِيمَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :4
ترجمه :
و نيز امام باقر عليه السلام فرمود: دروغ ويران كننده ايمان است .
5- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ جَمِيعاً عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِى خَدِيجَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْكَذِبُ عَلَى اللَّهِ وَ عـَلَى رَسُولِهِ ص مِنَ الْكَبَائِرِ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحـَكـَمِ عـَنْ أَبـَانٍ الْأَحـْمَرِ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ أَوَّلَ مَنْ يُكَذِّبُ الْكَذَّابَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ الْمَلَكَانِ اللَّذَانِ مَعَهُ ثُمَّ هُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ كَاذِبٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :5
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: دروغ خدا و رسولش (ص ) از گناهان كبيره است .
6- عـَلِيُّ بـْنُ الْحـَكـَمِ عـَنْ أَبـَانٍ عـَنْ عـُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْكَذَّابَ يَهْلِكُ بِالْبَيِّنَاتِ وَ يَهْلِكُ أَتْبَاعُهُ بِالشُّبُهَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :6
ترجمه :
امـام بـاقـر (ع ) فـرمـود: اوليـن كـسـيـكـه دروغـگـو را تـكـذيـب كـنـد خـداونـد عزوجل است ، سپس دو فرشته كه با او هستند، سپس خود او هم ميداند كه دروغگو است .
7- عـَلِيُّ بـْنُ الْحـَكـَمِ عـَنْ أَبـَانٍ عـَنْ عـُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْكَذَّابَ يَهْلِكُ بِالْبَيِّنَاتِ وَ يَهْلِكُ أَتْبَاعُهُ بِالشُّبُهَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :7
ترجمه :
عـمـر بـن يـزيـد گويد: شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: دروغگو با برهانهاى روشن هلاك گردد، و پيروانش بوسيله شبهات .
توضيح :
فيض (ره ) گويد: مقصود از (كذاب ) و دروغگو در اينجا مدعى رياست است چون او با علم و دانـائى بـجـهـل خـود خـلاف واقـع گـويـد: و پـيـروانش بسبب حسن ظن و خوش بينى باو و احتمال راستگوئيش دچار اشتباه شوند.
8- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ أَبِى نَجْرَانَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قـَالَ سـَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ آيَةَ الْكَذَّابِ بِأَنْ يُخْبِرَكَ خَبَرَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ فَإِذَا سَأَلْتَهُ عَنْ حَرَامِ اللَّهِ وَ حَلَالِهِ لَمْ يَكُنْ عِنْدَهُ شَيْءٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :8
ترجمه :
مـعاويه بن وهب گويد: شنيدم از امام صادق عليه السلام كه ميفرمود: نشانه دروغگو اينست كـه از آسـمـان و زمـيـن و مـشـرق و مـغـرب خـيـر مـيـدهـد، ولى آنـگـاه كـه از حـرام و حلال خدا از او بپرسى چيزى نزد او نيست كه پاسخ دهد.
