بَابُ الْغِيبَةِ وَ الْبَهْتِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص الْغـِيـبـَةُ أَسْرَعُ فِى دِينِ الرَّجُلِ الْمُسْلِمِ مِنَ الْأَكِلَةِ فِى جَوْفِهِ قَالَ وَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص الْجـُلُوسُ فـِى الْمـَسْجِدِ انْتِظَارَ الصَّلَاةِ عِبَادَةٌ مَا لَمْ يُحْدِثْ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا يُحْدِثُ قَالَ الِاغْتِيَابَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :59 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت صـادق (عـليـه السـلام ) فـرمـود: كـه رسـول خـدا صلى الله و آله و سلم غيب در (نابودى ) دين مرد مسلمان زودتر كارگر شود از بيمارى خوره در درون او.
فـرمـود: و نـيز آن حضرت صلى الله عليه و آله فرموده است : نشستن در مسجد به انتظار نـمـاز عـبـادت اسـت تـا حـدثـى از او سـرزنـد عـرض شـد: اى رسول خدا حدص چيست ؟ فرمود: غيبت كردن است .
شــرح :
غـيـبت در لغت به معناى اغتباب است و آن ياد كردن انسان است ديگرى را به چيزى كه در آن بدى اوست ، جوهرى در صحاح گويد: آن است كه پشت سرشخصى عفيف سخنى گويد كه اگـر بـه شـنـود غـمناكش كند، پس اگر راست باشد غيبت است ، و اگر دروغ باشد بهتان است ))) و اما در عرف شرع مجلسى (ره ) و ديگران گفته اند: غيبت در نظر شرع ياد كردن شـخـص مـعـين يا آنكه در حكم معين است (ماننداينكه بگويد: يكى از دو قاضى اين شهر) در نـبـودن او و در حـال غـيبتش به چيزى كه در او هست و بد دارد نسبت دادن زبان باشد يا به اشـاره يـا بـكـنـايـه ، گوشه زند يا تصريح كند. و غيبت از گناهان كبيره و بزرگ است چنانچه شيخ (ره ) در متاجر گويد نهايت ظاهر اخبار حرمت آن را مخصوص به مؤ من فرموده ، و البـتـه بـايـد دانـست كه در موارد زيادى غيبت را جايز دانسته اند. و از حرمت آن استثناء شـده اسـت كـه بـراى اطـلاع بـيـشـتـر خـوانـنـدگـان مـحـتـرم بـكـتـاب مـتـاجـر شـيـخ و مرآة العقول مجلسى عليهما الرحمة و غير آنها مراجعه كنند.
2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ قـَالَ فِي مُؤْمِنٍ مَا رَأَتْهُ عَيْنَاهُ وَ سَمِعَتْهُ أُذُنَاهُ فَهُوَ مِنَ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْف احِشَةُ فِى الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذ ابٌ أَلِيمٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :60 رواية :2
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمود: هر كه درباره مؤ منى بگويد آنچه دو چشمش ديده و دو گـوشـش شـنـيـده پس او از كسانى است كه خداى عزوجل درباره آنها فرموده : همانا آنانكه دوست دارند فراوان (يافاش ) شود فحشاء درباره آنان كه ايمان آورده اند، ايشان را است عذابى دردناك ، (سوره نور آيه 18)
شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـقـصـود ايـن اسـت كـه مـورد آيـه تـنـهـا بـهـتـان نـيـسـت بـلكـه شامل حقى هم كه ديده و شنيده است ميشود.
3- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ مـُعـَلَّى بـْنِ مـُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سـِرْحـَانَ قـَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْغِيبَةِ قَالَ هُوَ أَنْ تَقُولَ لِأَخِيكَ فِى دِينِهِ مَا لَمْ يَفْعَلْ وَ تَبُثَّ عَلَيْهِ أَمْراً قَدْ سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ لَمْ يُقَمْ عَلَيْهِ فِيهِ حَدٌّ
اصول كافى جلد 4 صفحه :60 رواية :3
ترجمه :
داود بـن سـرحـان گـويد: از امام صادق عليه السلام از غيبت پرسيدم (كه چيست ؟) فرمود: اين است كه درباره برادرت در دين او بگويى چيزيرا كه نكرده است ، و بزبان او منتشر كنى چيزيرا كه خداوند بر او پوشانيده بود و حدى درباره آن اقامه نكرده بود.
شــرح :
در كـلام حـضـرت كـه فـرمـود: (((بـرادرت در ديـن او... ))) دو احـتـمـال مى رود، يكى آنكه مقصود برادر دينى باشد كه در اين صورت فهميده شود: كه غـيـبـت كـافـر و مـخـالف جـايـز اسـت ، و ديـگـر آنـكـه جـمـله مـتـعـلق بـه (((تـقول ))) باشد كه معنا چنين شود كه (((بگويى درباره دين او چيزى را كه نكرده است ))) بـنـسـبـت دادن كـفـر و يـا مـعـصـيـتـى بـاو، و هـر دو احـتـمـال را مـجـلسـى (ره ) ذكـر كـرده اسـت و سـپـس گـويـد: ايـن حـديـث دلالت كند كه غيبت شـامـل بـهـتـان نـيز مى شود و اين اصطلاح ديگرى است براى غيبت . سپس وجهى ذكر كرده براى اينكه مقصود همان غيبت اصطلاحى باشد و معناى تازه نباشد.
4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ حَفْصِ بـْنِ عـُمـَرَ عـَنْ أَبـِى عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ سـُئِلَ النَّبـِيُّ ص مـَا كـَفَّارَةُ الِاغـْتـِيـَابِ قـَالَ تَسْتَغْفِرُ اللَّهَ لِمَنِ اغْتَبْتَهُ كُلَّمَا ذَكَرْتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :61 رواية :4
ترجمه :
از امـام صـادق عـليـه السـلام حـديـث شـده كـه فـرمـود: از پـيـغمبر صلى الله عليه و آله پرسيدند: كفاره غيبت چيست ؟ فرمود: از خداوند طلب آمرزش كنى براى آنكه غيبتش كردى هر زمان بيادش افتادى .
شــرح :
- از اين حديث استفاده شود كه در كفاره غيبت استحلال (و حلاليت طلبيدن ) واجب نيست چنانچه جـمـاعـتـى نـيـز واجـب نـدانـسـتـه انـد، و در مـقـابـل جـمـع زيـادى واجـب دانـسـته اند، و جمعى تـفـصـيـل داده انـد مـيـانـه آنـمـوردى كـه غـيـبـت بـگـوش او رسـيـده بـاشـد كـه : ايـنـجـا اسـتـحـلال واجـب اسـت ، و آنجائيكه بگوشش نرسيده باشد كه واجب نيست و استغفار كافى اسـت مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـمـكـن اسـت ايـن خـبـر را نـيـز حـمـل بـر ايـن صـورت دوم كـرد و بـديـنـوسـيـله ميان تمامى اخبار در باب غيبت جمع كرد و توافق كرد.
5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عـَطـِيَّةَ عـَنِ ابْنِ أَبِى يَعْفُورٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ بَهَتَ مُؤْمِناً أَوْ مُؤْمِنَةً بِمَا لَيْسَ فـِيـهِ بـَعـَثـَهُ اللَّهُ فـِى طـِيـنـَةِ خـَبَالٍ حَتَّى يَخْرُجَ مِمَّا قَالَ قُلْتُ وَ مَا طِينَةُ الْخَبَالِ قَالَ صَدِيدٌ يَخْرُجُ مِنْ فُرُوجِ المُومِسَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :61 رواية :5
ترجمه :
ابـن ابى يعفور از امام صادق عليه السلام حديث كند كه فرمود: هر كه بمرد مؤ من يا زن مـؤ مـنـه بـهـتـان زنـد بـآنـچـه در او نـيـسـت ، خـداونـد او را در طـيـنـت خبال برانگيزد و نگهدارد تا از آنچه گفته بيرون آيد، گويد: من عرض كردم : طينت چيست ؟ فرمود: چركى است كه از فرج زنان بدكاره بيرون آيد.
شــرح :
معناى كلام حضرت كه فرمود: (((تا از آنچه گفته بيرون آيد))) ممكن است كنايه از دوام و خـلود بـاشـد زيـرا اثـبـات آن بـر او مـمـكـن نـيـسـت چـونـكـه بـهـتـان زده ، و مـحـتـمـل اسـت مـقصود پاك شدن از چركى گناه بوسيله آتش باشد، و طيبى در شرح مشكوة گـفـتـه اسـت : يـعـنـى تـوبـه كـنـد يا پاك شود، و مجلسى (ره ) فرمايد: شايد مقصودش توبه در دنيا باشد لكن بعيد است .
6- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ رَجُلٍ لَا نَعْلَمُهُ إِلَّا يـَحـْيـَى الْأَزْرَقَ قـَالَ قـَالَ لِى أَبـُو الْحـَسـَنِ ص مـَنْ ذَكَرَ رَجُلًا مِنْ خَلْفِهِ بِمَا هُوَ فِيهِ مِمَّا عَرَفَهُ النَّاسُ لَمْ يَغْتَبْهُ وَ مَنْ ذَكَرَهُ مِنْ خَلْفِهِ بِمَا هُوَ فِيهِ مِمَّا لَا يَعْرِفُهُ النَّاسُ اغْتَابَهُ وَ مَنْ ذَكَرَهُ بِمَا لَيْسَ فِيهِ فَقَدْ بَهَتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :61 رواية :6
ترجمه :
از يحيى ازرق حديث شده كه گفت : حضرت ابوالحسن (موسى بن جعفر) عليه السلام بمن فرمود: هر كه پشت سر مردى چيزى را گويد كه در اوست و مردم ميدانند كه آنچيز در اوست غـيبت كرده او را نكرده ، و هر كه پشت سر كسى چيزيرا گويد كه در اوست ولى مردم نمى دانـنـد غـيـبـتش كرده ، و هر كه پشت سر كسى چيزى گويد كه در او نيست به او بهتان زده است .
7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَيَابَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ الْغِيبَةُ أَنْ تَقُولَ فِى أَخِيكَ مَا سَتَرَهُ اللَّهُ عـَلَيـْهِ وَ أَمَّا الْأَمـْرُ الظَّاهـِرُ فـِيـهِ مِثْلُ الْحِدَّةِ وَ الْعَجَلَةِ فَلَا وَ الْبُهْتَانُ أَنْ تَقُولَ فِيهِ مَا لَيْسَ فِيهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :62 رواية :7
ترجمه :
عـبـدالرحـمـن بـن سـيـابـه گـويـد: شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: غيبت آنستكه درباره برادرت بگوئى چيزى را كه خدا بر او پوشانده است ، و اما چيزى را كه در وجود او آشـكـار و ظـاهـر اسـت مـثل تندخوئى و شتابزدگى (گفتن آن ) غيبت نيست ، بهتان آنستكه درباره اش بگوئى چيزيكه در او نيست .
