بَابُ الْمُسْتَضْعَفِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا جـَعـْفـَرٍ ع عـَنِ الْمـُسـْتـَضـْعـَفِ فَقَالَ هُوَ الَّذِى لَا يَهْتَدِى حِيلَةً إِلَى الْكُفْرِ فـَيـَكـْفـُرَ وَ لَا يـَهـْتَدِى سَبِيلًا إِلَى الْإِيمَانِ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يُؤْمِنَ وَ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يـَكـْفـُرَ فـَهـُمُ الصِّبـْيـَانُ وَ مـَنْ كـَانَ مـِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ عَلَى مِثْلِ عُقُولِ الصِّبْيَانِ مَرْفُوعٌ عَنْهُمُ الْقَلَمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :126 رواية :1
ترجمه :
زرارة گويد: از حضرت باقر (عليه السلام ) راجع به مستضعف پرسش كردم : فرمود: او كسى است كه حيله به كفر ندارد كه كافر شود، و راهى به ايمان نيابد (تا مؤ من گردد) نـتـوانـد مـؤ مـن شـود و نـتـوانـد كـافـر گـردد، و آنـهـا كـودكـانـنـد، و هـر مـرد و زنى كه عقل (و خرد) آنها چون عقل كودكان است ، و قلم (تكليف ) از آنان برداشته شده است .
توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: اين كه حضرت در كفر تدبير به حيله فرمود و در ايمان تعبير به راه بـراى ايـن كـه كفر راهى و دليلى ندارد، و اگر چيزى هم باشد كه انسان را به كفر بـكـشاند همان حيله گرى و نيرنگ و شبهات شيطانى است ، ولى اين كلام مجلسى (ره ) با حديث آينده سازگار نيست .
2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ الْمـُسـْتـَضـْعـَفـُونَ الَّذِيـنَ ل ا يـَسـْتـَطـِيـعـُونَ حـِيـلَةً وَ ل ا يـَهـْتَدُونَ سَبِيلًا قَالَ لَا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً إِلَى الْإِيمَانِ وَ لَا يَكْفُرُونَ الصِّبْيَانُ وَ أَشْبَاهُ عُقُولِ الصِّبْيَانِ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :126 رواية :2
ترجمه :
و نيز زراره از آن حضرت (عليه السلام ) حديث كند كه فرمود: مستضعفان (((آن كسانند كه چاره اى نتوانند و راه به جائى نبرند))) فرمود: (يعنى ) چارهاى به سوى ايمان نتوانند و كـافـر هـم نـشـوند، (و اينها كودكانند و كسانى كه عقلشان چون كودكان است از مردان و زنان .
3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْمُسْتَضْعَفِ فَقَالَ هُوَ الَّذِى لَا يَسْتَطِيعُ حِيلَةً يَدْفَعُ بِهَا عَنْهُ الْكـُفـْرَ وَ لَا يـَهْتَدِى بِهَا إِلَى سَبِيلِ الْإِيمَانِ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يُؤْمِنَ وَ لَا يَكْفُرَ قَالَ وَ الصِّبْيَانُ وَ مَنْ كَانَ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ عَلَى مِثْلِ عُقُولِ الصِّبْيَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :127 رواية :3
ترجمه :
و نـيـز زراره گـويـد: از حـضرت باقر(ع ) از مستضعف پرسيدم ؟ فرمود او كسى است كه حـيله اى كه بوسيله آن كفر را از خود دور كند نتواند و چاره اى ندارد كه بدان براه ايمان رود، نتواند كه مؤ من شود، و نه كافر گردد، فرمود: و (آنها) كودكانند و هر كه از مردان و زنان كه عقلشان چون عقل كودكان است .
4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جـُنـْدَبٍ عـَنْ سـُفـْيـَانَ بـْنِ السِّمـْطِ الْبَجَلِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مَا تَقُولُ فِي الْمـُسـْتـَضْعَفِينَ فَقَالَ لِي شَبِيهاً بِالْفَزِعِ فَتَرَكْتُمْ أَحَداً يَكُونُ مُسْتَضْعَفاً وَ أَيْنَ الْمـُسـْتـَضـْعَفُونَ فَوَ اللَّهِ لَقَدْ مَشَى بِأَمْرِكُمْ هَذَا الْعَوَاتِقُ إِلَى الْعَوَاتِقِ فِى خُدُورِهِنَّ وَ تُحَدِّثُ بِهِ السَّقَّايَاتُ فِى طَرِيقِ الْمَدِينَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :127 رواية :4
ترجمه :
سـفـيـان بـن سـمـط بـجـلى گـويـد: بـه حـضرت صادق عرض كردم : چه گوئى درباره مـسـتـضـعـفـان ؟ حـضـرت مـانـنـد اشـخـاص حـراسـناكى به من فرمود: كگر شما مستضعفى گـذارديـد؟ كـجـايند مستضعفان ؟ به خدا سوگند عقيده شما را دوشيزگان پشت پرده بهم رسانده اند، و زنان آبكش و سقا در راه مدينه (درباره مذهب شما) گفتگو كنند.
شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: گويا اين اضطراب و فزع حضرت به خاطر خشم و انكارى بوده كه بر فاش كنندگان اسرار اهل بيت از شيعه داشته ، زيرا آنان به سبب ترك تقيه مذهب اهل بيت را برملا كردند تا آنجا كه دوشيزه گان پشت پرده با اينكه از خانه بدر نروند و زنـان سـقائى كه كارشان تفتيش مذهب نيست و در جستجوى آن نبودند از اسرار مذهب شيعه آگـاه شـدنـد، و اين فاش كردن اسرار موجب زيان بر ائمه و شيعيان آنها مى شد و براى هـدايـت مـردمـان هـم سـودى نـداشـت ، و سـبـب مـى شد كه مستضعفان ناصبى گردند و معذور نباشند. و بدانكه مستضعف نزد بيشتر اصحاب ما كسى است كه امام را نشناسد و منكر او هم نـباشد و ولايت شخص معينى را هم نداشته باشد چنانچه شهيد در ذكرى فرمود، و از شيخ مفيد در كتاب غريه نقل كند كه فرمود: آنكس است كه ولايت را شناخته ولى در برائت توقف كـند. (و به اصطلاح تولى دارد ولى تبرى ندارد)، و ابن ادريس گفته است : آنكسى است كه اختلاف مذاهب را نداند و با اهل حق هم دشمن نيست ، سپس مجلسى (ره ) گويد: و اين موافق تر با اخبار است .
