بَابُ النَّوَادِرِ
1- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـَانَ رَسـُولُ اللَّهِ ص يَقْسِمُ لَحَظَاتِهِ بَيْنَ أَصْحَابِهِ فَيَنْظُرُ إِلَى ذَا وَ يَنْظُرُ إِلَى ذَا بـِالسَّوِيَّةِ قـَالَ وَ لَمْ يـَبـْسـُطْ رَسـُولُ اللَّهِ ص رِجـْلَيـْهِ بـَيـْنَ أَصـْحـَابـِهِ قـَطُّ وَ إِنْ كـَانَ لَيـُصـَافِحُهُ الرَّجُلُ فَمَا يَتْرُكُ رَسُولُ اللَّهِ ص يَدَهُ مِنْ يَدِهِ حَتَّى يَكُونَ هُوَ التَّارِكَ فَلَمَّا فَطَنُوا لِذَلِكَ كَانَ الرَّجُلُ إِذَا صَافَحَهُ قَالَ بِيَدِهِ فَنَزَعَهَا مِنْ يَدِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 496 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسول خدا (ص ) نگاه كردنش را ميان اصحاب تقسيم مى كـرد پـس بـايـن و آن بـرابـر نـگـاه مـى كـرد، و هـرگـز پـاهـايـش را رسـول خـدا (ص ) پـيـش اصـحـاب دراز نـمـى كـرد، و اگـر مـردى بـآنحضرت دست مى داد رسـول خـدا (ص ) دستش را رها نمى كرد تا او رها كند، چون اين مطلب را دانستند مردى كه با او دست مى داد زود دستش را مى كشيد.
2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ إِذَا كَانَ الرَّجُلُ حَاضِراً فَكَنِّهِ وَ إِذَا كَانَ غَائِباً فَسَمِّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 496 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت ابوالحسن عليه السلام فرمود: در حضور مرد كنيه اش را بگوئيد، و در غيابش نام او را ببريد.
شــرح :
كـيـنـه آنـسـت كـه اولش (((اب ))) و يـا (((ابـن ))) مـانـنـد اءبـوجـعـفـر و ابـن رسول الله .
3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَحـَبَّ أَحـَدُكـُمْ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ فَلْيَسْأَلْهُ عَنِ اسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِيهِ وَ اسْمِ قـَبـِيلَتِهِ وَ عَشِيرَتِهِ فَإِنَّ مِنْ حَقِّهِ الْوَاجِبِ وَ صِدْقِ الْإِخَاءِ أَنْ يَسْأَلَهُ عَنْ ذَلِكَ وَ إِلَّا فَإِنَّهَا مَعْرِفَةُ حُمْقٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 496 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خدا (ص ) فرموده : هرگاه يكى از شماها برادر مسلمانش را دوست دارد از نام او خودش و نام پدر و نام تيره و فاميلش را بپرسد، زيرا كه از جـمـله حـقـوق واجب و صدق و صفاى در دوستى اينست كه از او اينها را بپرسد، و گرنه اين شناسائى احمقانه است .
4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ جـَعْفَرٍ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ قُدَامَةُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يـَوْمـاً لِجـُلَسَائِهِ تَدْرُونَ مَا الْعَجْزُ قَالُوا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَقَالَ الْعَجْزُ ثَلَاثَةٌ أَنْ يـَبـْدُرَ أَحـَدُكـُمْ بـِطـَعـَامٍ يَصْنَعُهُ لِصَاحِبِهِ فَيُخْلِفَهُ وَ لَا يَأْتِيَهُ وَ الثَّانِيَةُ أَنْ يَصْحَبَ الرَّجـُلُ مـِنـْكـُمُ الرَّجـُلَ أَوْ يـُجـَالِسـَهُ يُحِبُّ أَنْ يَعْلَمَ مَنْ هُوَ وَ مِنْ أَيْنَ هُوَ فَيُفَارِقَهُ قَبْلَ أَنْ يـَعْلَمَ ذَلِكَ وَ الثَّالِثَةُ أَمْرُ النِّسَاءِ يَدْنُو أَحَدُكُمْ مِنْ أَهْلِهِ فَيَقْضِي حَاجَتَهُ وَ هِيَ لَمْ تَقْضِ حـَاجَتَهَا فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ فَكَيْفَ ذَلِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ يَتَحَوَّشُ وَ يـَمـْكـُثُ حـَتَّى يـَأْتـِيَ ذَلِكَ مِنْهُمَا جَمِيعاً قَالَ وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ مِنْ أَعْجَزِ الْعَجْزِ رَجُلًا لَقِيَ رَجُلًا فَأَعْجَبَهُ نَحْوُهُ فَلَمْ يَسْأَلْهُ عَنِ اسْمِهِ وَ نَسَبِهِ وَ مَوْضِعِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 496 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حضرت زين العابدين عليه السلام از رسول خـدا (ص ) حـديث كند كه روزى بهم نشينهاى خود فرمود: آيا مى دانيد كه ناتوانى چيست ؟ عـرضـكردند: خدا و رسولش داناترند، فرمود: ناتوانى سه چيز است : يكى اينكه كسى اقـدام كـنـد و خـوراكـى بـراى رفـيقش آماده كند و آن رفيق خلف وعده كند و براى صرف آن خـوراك پـيـش او نـيـايـد، دوم ايـنـكه كسى از شما با ديگرى رفاقت كند يا هم نشين شود و دوست دارد بداند كه او كيست و از كجا است و پيش از اينكه داناى بآن گردد از او جدا شود، سوم درباره كار زنها است ، كه يكى از شما بزن خود نزديك شود و كام خود را بگيرد (و از آن زن لذت بـبـرد) بـا اينكه زن كامش را نگرفته ، عبدالله پسر عمروعاص عرضكرد: اى رسـول خـدا آن چـگـونـه اسـت ؟ فـرمـود: خـوددارى و درنـگ كـنـد تـا از هـر دو انزال شود.
فرمود: و در حديث ديگرى است كه رسول خدا (ص ) فرموده : ناتوانترين ناتوانها مردى اسـت كـه بـمـردى ديـگرى برخورد كند و از رفتارش خوشش آيد، و از نام و نسب و جاى او نپرسد.
5- وَ عـَنـْهُ عـَنْ عـُثـْمـَانَ بـْنِ عـِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع يَقُولُ لَا تُذْهِبِ الْحِشْمَةَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ أَخِيكَ أَبْقِ مِنْهَا فَإِنَّ ذَهَابَهَا ذَهَابُ الْحَيَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 497 رواية : 5
ترجمه :
5ـ سـمـاعـة گـويـد: از حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام شنيدم كه مى فرمود: پرده شـرم و حـيـاى مـيـان خود و برادرت را برمدار، و از آن باقى گذار، زيرا از ميان بردن و برداشتن آن ، برداشتن حياء است .
6- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ وَاصِلٍ عَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ سـِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تَثِقْ بِأَخِيكَ كُلَّ الثِّقَةِ فَإِنَّ صِرْعَةَ الِاسْتِرْسَالِ لَنْ تُسْتَقَالَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 497 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضرت صادق (ع ) فرمود: يكسره ببرادرت اعتماد مكن (و از همه جهت با وثوق نداشته باش بلكه احتياط كن ) زيرا بزمين خوردن از راه بى بندوبارى جبران پذير نيست .
7- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ مُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ وَ عـُثـْمـَانَ بـْنِ سـُلَيـْمَانَ النَّخَّاسِ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ وَ يُونُسَ بْنِ ظَبْيَانَ قَالَا قَالَ أَبُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع اخـْتـَبِرُوا إِخْوَانَكُمْ بِخَصْلَتَيْنِ فَإِنْ كَانَتَا فِيهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَةٍ عَلَى الصَّلَوَاتِ فِي مَوَاقِيتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِي الْعُسْرِ وَ الْيُسْرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 497 رواية : 7
ترجمه :
7ـ مفضل بن عمر و يونس بن ظبيان گويند: حضرت صادق (ع ) فرمود: برادران خود را با دو خصلت آزمايش كنيد پس اگر آندو خصلت در آنها بود خوب است ، و گرنه دور شويد، دور شويد، دور شويد: مواظبت او بر نمازهايش در اوقات آن ، نيكى به برادران در سختى و گشايش .
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تَدَعْ بِسْمِ اللّ هِ الرَّحْم نِ الرَّحِيمِ وَ إِنْ كَانَ بَعْدَهُ شِعْرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 498 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: بـسـم الله الرحـمن الرحيم را وامگذار اگر چه پس از آن شعرى باشد.
2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ يُوسُفَ بْنِ عَبْدِ السَّلَامِ عَنْ سَيْفِ بْنِ هَارُونَ مَوْلَى آلِ جَعْدَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اكْتُبْ بِسْمِ اللّ هِ الرَّحْم نِ الرَّحِيمِ مِنْ أَجْوَدِ كِتَابِكَ وَ لَا تَمُدَّ الْبَاءَ حَتَّى تَرْفَعَ السِّينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 498 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيز فرمود عليه السلام : بسم الله الرحمن الرحيم را با بهترين خط خود بنويسى (و در هنگام نوشتن آن ) باء را نكش تا سين را بلند كنى .
شــرح :
فيض عليه الرحمه گويد: يعنى باء را بميم نرسان پيش از اينكه سين را دندانه بدهى چـنـانـچـه در حديث اميرالمؤ منين عليه السلام بدان تصريح شده ، و مجلسى (ره ) گويد: فاضل استرآبادى گفته است : ممكن است اين دستور اختصاص بخط كوفى داشته باشد.
3- عـَنـْهُ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْحـَكـَمِ عـَنِ الْحَسَنِ بْنِ السَّرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ لَا تـَكـْتـُبْ بـِسْمِ اللّ هِ الرَّحْم نِ الرَّحِيمِ لِفُلَانٍ وَ لَا بَأْسَ أَنْ تَكْتُبَ عَلَى ظَهْرِ الْكِتَابِ لِفُلَانٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 498 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: در نامه ننويس : بسم الله الرحمن الرحيم (اين نامه ايست ) از فلانكس .... و باكى نيست كه در پشت نامه بنويسى به فلانكس .
شــرح :
گـويـا مـقـصود اينست كه شخصى كه نامه مى نويسد نام خود رادر خود نامه ننويسد و در پـشـت نـامه بنويسد و اما كسى كه برايش نامه مى نويسد باكى نيست كه نامش را در خود نامه بنويسد.
4- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنِ النَّضْرِ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ السَّرِيِّ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَا تَكْتُبْ دَاخِلَ الْكِتَابِ لِأَبِي فُلَانٍ وَ اكْتُبْ إِلَى أَبِي فُلَانٍ وَ اكْتُبْ عَلَى الْعُنْوَانِ لِأَبِي فُلَانٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 498 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز فـرمـود عـليـه السـلام : در درون نـامه ننويس (اين نامه ايست ) از ابى فلان و بنويس (اين نامه ايست ) به فلان ، و بر عنوان نامه بنويس از ابى فلان .
توضيح اين خبر هم از نظر معنى مانند حديث (3) است .
5- عـَنـْهُ عـَنْ عـُثـْمـَانَ بـْنِ عـِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يَبْدَأُ بِالرَّجُلِ فِي الْكِتَابِ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ ذَلِكَ مِنَ الْفَضْلِ يَبْدَأُ الرَّجُلُ بِأَخِيهِ يُكْرِمُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 499 رواية : 5
ترجمه :
5ـ سـمـاعـه گـويـد: از حـضـرت صادق (ع ) از اينكه مردى نام مرد ديگرى را (كه برايش نـامـه مـى نـويـسـد، يـارمـدرى ديـگرى كه نامش را بخاطر كارى ذكر مى كند و ظاهر معناى اول اسـت )، در نـامـه پـيـش مـى انـدازد؟ فـرمـود: بـاكـى نـيـسـت ايـن فضل و احسانى است ، نامش را پيش مى اندازد و بدينوسيله او را اكرام كند (و اگر گرامى شمرد).
6- عَنْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ الْأَحْمَرِ عَنْ حَدِيدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا بَأْسَ بِأَنْ يَبْدَأَ الرَّجُلُ بِاسْمِ صَاحِبِهِ فِي الصَّحِيفَةِ قَبْلَ اسْمِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 499 رواية : 6
ترجمه :
6ـ و نيز فرمود عليه السلام : باكى نيست كه مردى در نامه نام رفيقش را پيش از نام خود بنويسد.
