سلام بر تو اي فرستاده خوبي ها، اي مهربانترين
فرشته خاک. تو از ملکوت آسمان به زمين فرا
خوانده شدي تا انسان را با معناي واقعي اش
آشنا کني. تو، آفتاب روشن حقيقت بودي در شام
تيره زندگي. از مشرق دلها برآمدي و اکنون،
آسمان تب دار غروب جانگداز توست.
در سال يازدهم هجرت رسول اكرم (ص) در آخرين
سفرحج (در عرفه)، در مكه و در غديرخم، در مدينه
قبل از بيمارى و بعد از آن در جمع ياران و يا در
ضمن سخنرانى عمومى، با صراحت و بدون هيچ
ابهام، از رحلت خود خبر داد. چنان كه قرآن رهروان
رسول خدا (ص) را آگاه ساخته بود كه پيامبر هم
در نياز به خوراك و پوشاك و ازدواج و وقوع بيمارى
و پيرى مانند ديگر افراد بشر است و همانند آنان
خواهد مرد. پيامبر اكرم (ص) يك ماه قبل از رحلت
فرمود:
" فراق نزديك شده و بازگشت به سوى خداوند
است. نزديك است فراخوانده شوم و دعوت حق را
اجابت نمايم و من دو چيز گران در ميان شما مى
گذارم و مى روم: كتاب خدا و عترتم، و خداوند
لطيف و آگاه به من خبر داد كه اين دو هرگز از
يكديگر جدا نشوند تا كنار حوض كوثر برمن وارد
شوند. پس خوب بينديشيد چگونه با آن دو رفتار
خواهيد نمود."
در حجه الوداع در هنگام رمى جمرات فرمود:
"مناسك خود را از من فرا گيريد، شايد بعد از
امسال ديگر به حج نيايم و هرگز مرا ديگر در اين
جايگاه نخواهيد ديد."
روزى به آن حضرت خبر دادند كه مردم از وقوع
مرگ شما اندوهگين و نگرانند. پيامبر در حالى كه
به فضل بن عباس و على بن ابيطالب (ع) تكيه
داده بود به سوى مسجد رهسپار گرديد و پس
ازدرود و سپاس پروردگار، فرمود: "به من خبر داده
اند شما از مرگ پيامبر خود در هراس هستيد. آيا
پيش از من، پيامبرى بوده است كه جاودان باشد؟!
آگاه باشيد، من به رحمت پروردگار خود خواهم
پيوست و شما نيز به رحمت پروردگار خود ملحق
خواهيد شد."
روزي ديگر پيامبر (ص) با کمک علي (ع) و جمعي از ياران
خود به قبرستان بقيع رفت و براي مردگان طلب آمرزش
کرد . سپس رو به علي (ع) کرد و فرمود: " کليد
گنجهاي ابدي دنيا و زندگي ابدي در آن، در اختيار من
گذارده شده و بين زندگي در دنيا و لقاي خداوند مخير
شده ام، ولي من ملاقات با پروردگار و بهشت الهي را
ترجيح داده ام."
در چند روز آخر از زندگى رسول اكرم (ص) آن بزرگوار در
مسجد پس از انجام نماز صبح فرمود:
"اى مردم! آتش فتنه ها شعله ور گرديده و فتنه ها
همچون پارههاى امواج تاريك شب روى آورده
است. من در روز رستاخيز پيشاپيش شما هستم و
شما در حوض کوثر بر من در مي آئيد. آگاه باشيد
که من درباره ثقلين از شما مي پرسم، پس بنگريد
چگونه پس از من درباره آن دو رفتار مي کنيد، زيرا
که خداي لطيف و خبير مرا آگاه ساخته که آن دو از
هم جدا نمي شوند تا مرا ديدار کنند. آگاه باشيد که
من آن دو را در ميان شما به جاي نهادم
( کتاب خدا و اهل بيتم ). بر ايشان پيشي نگيريد
که از هم پاشيده و پراکنده خواهيد شد و درباره
آنان کوتاهي نکنيد که به هلاکت مي رسيد."
آنگاه پيامبر (ص) با زحمت به سوي خانه اش به
راه افتاد. مردم با چشماني اشک آلود آخرين
فرستاده الهي را بدرقه مي کردند. در آخرين روزها
پيامبر به علي (ع) وصيت نمود که او را غسل و
کفن کند و بر او نماز بگزارد. علي (ع) که جانش با
جان پيامبر آميخته بود، پاسخ داد: " اي رسول خدا
، مي ترسم طاقت اين کار را نداشته باشم. "
پيامبر (ص) علي (ع) را به خود نزديک کرد . آنگاه
انگشترش را به او داد تا در دستش کند. سپس
شمشير، زره و ساير وسايل جنگي خود را
خواست و همه آنها را به علي سپرد.
فرداي آن روز بيماري پيامبر (ص) شدت يافت اما او
در همين حال نيز اطرافيان خود را درباره حقوق
مردم و توجه به مردم سفارش مي کرد. سپس به
حاضران فرمود: " برادر و دوستم را بخواهيد به
اينجا بيايد." ام سلمه، همسر پيامبر گفت: " علي
را بگوييد بيايد. زيرا منظور پيامبر جز او کس ديگري
نيست." هنگامي که علي (ع) آمد ، پيامبر به او
اشاره کرد که نزديک شود. آنگاه علي (ع) را در
آغوش گرفت و مدتي طولاني با او راز گفت تا آنکه
از حال رفت و بيهوش شد. با مشاهده اين وضع،
نواده هاي پيامبر (ص) حسن و حسين (ع) به
شدت گريستند و خود را روي بدن رسول خدا
افکندند. علي (ع) خواست آن دو را از پيامبر (ص)
جدا کند. پيامبر (ص) به هوش آمد و فرمود:
"علي جان آن دو را واگذار تا ببويم و آنها نيز مرا ببويند،
آن دو از من بهره گيرند و من از آنها بهره گيرم."
سرانجام پيامبر (ص) هنگامي که سرش بر دامان علي
(ع) بود، جان به جان آفرين تسليم کرد.
جلوه هايي از حقيقت وجودي نبي اکرم (ص) در
قرآن کريم
اگر قرآن كريم، كلام تشريعي حضرت حق است،
پيامبر اكرم (ص) كلمه الله الاعظم و كلام تكويني
خدا است. اگر قرآن كتابي است با حقايق جاودانه
و هميشگي، پيامبر اكرم (ص) نيز حقيقتي عيني و
جاودانه است. اگر قرآن بطون و لايه هاي معنايي
و مصداقي عميق و گسترده اي دارد كه تلاش براي
كشف آن حقايق بايد استمرار داشته باشد، پيامبر
اكرم (ص) نيز ذخيره اي تمام نشدني و حقيقتي
است عيني و انساني، كه شناخت ابعاد مختلف
شخصيت ايشان و دستيابي به عمق سيره،
سلوك و سنت آن حضرت به جهاد و اجتهادي
مستمر نيازمند است. اگر نياز بشريت به قرآن
هرگز پايان نمي يابد و تكامل علمي و اجتماعي
انسان، نياز او را به حقايق قرآن كريم نه تنها
كاهش نمي دهد كه روزافزون مي سازد، نياز
انسان امروز و فردا به پيامبر اكرم(ص) و درس ها
و آموزه هاي ايشان پايان ناپذير است و اگر اسلام
خاتم اديان و قرآن خاتم كتب آسماني است، پيامبر
اكرم (ص) خاتم النبياء و قله رفيع كمال انساني
است. او خليفه الله الاعظم و واسطه ابدي نزول
فيض الهي است كه: �و ما ارسلناك الا
رحمه للعالمين�. قرآن كريم نسخه مكتوب حقيقت
نور محمدي (ص) است و پيامبر اكرم (ص) آينه
تمام نماي صفات حسناي حق و نور مطلق خداوند
متعال بر عالم و آدم.
پيامبر اكرم (ص) به اميرالمؤمنين(ع) فرمود: علي!
كسي جز تو و من خدا را نشناخت و كسي جز خدا
و تو مرا نشناخت و كسي جز خدا و من تو را
نشناخت. شناخت و معرفت حضرت حق- جل و
علا- در حد اعلايي كه براي غيرخدا ميسر است،
جز براي كساني كه در كانون نور محمد (ص) و
علي (ع) قرار دارند، امكان پذير نيست، چرا كه اين
معرفت و شناخت معرفتي است شهودي و نه
ذهني، معرفتي است متناسب با اوج كمال و
تعالي شناسنده، نه مدرسه اي و استدلالي. از آن
سو نيز معرفت تام نبي (ص) و علی (ع) جز براي
حضرت حق، براي كسي حاصل نمي شود، چرا كه
ديگران همه فروتر از اين دو وجود مقدس- كه نور
واحدي از منشأ واحدند- مي باشند و دستيابي به
معرفت تام آنان برايشان مقدور نخواهد بود.
حضرت حق در قرآن كريم فراوان درباره پيامبر اكرم
(ص) و معرفي ايشان سخن گفته است كه براي
آشنايي با جايگاه عظيم نبي اكرم (ص) به اين آيات
بايد مراجعه كرد: در قرآن كريم اطاعت خدا و پيامبر
(ص) در كنار هم مطرح و اطاعت از رسول خدا،
همان اطاعت خدا شمرده شده است. آزار و ايذاء
پيامبر اكرم (ص) موجب عذاب دردناك و لعنت
خداوند در دنيا و آخرت تلقي شده و دوستي
خداوند متعال مشروط به اطاعت از پيامبر اكرم
(ص) گرديده است. خلق و خوي الهي پيامبر اكرم
و رحمت و عطوفت آن حضرت مايه انسجام و
وحدت مسلمانان به شمار آمده و با تعبير �وانك
لعلي خلق عظيم�، توصيف شده، تعبيري كه تنها
درباره پيامبر به كار رفته است. پيامبر اكرم (ص)
عامل رهايي و آزادي مردمان از زنجيرها و بندهاي
سخت معرفي شده است.
بندهايي كه از سويي خرافات و عادات زشت و از
سوي ديگر ستمگران و سلطه جويان بر فكر و
انديشه و رفتار و حركت تعالي جويانه انسان ها
ايجاد كرده اند. او �عبدخدا� معرفي شده است
كه با عبوديت و بندگي ذات حق، به عالي ترين
درجه عبوديت دست يافته و از همه تعلقات و
وابستگي ها رها شده است. گستره فيض و لطف
نبي اكرم نه تنها همه مردمان و آدميان كه عالميان
را شامل شده و آن حضرت به عنوان
�رحمه للعالمين� معرفي شده است.... اين
توصيف ها گوشه اي از معرفي پيامبر (ص) در
قرآن است كه مروري همراه با تأمل و درنگ در اين
آيات و ديگر آيات، مي تواند آفاق و ابعاد شخصيت
الهي نبي اكرم (ص) را براي ما روشن سازد.
علاوه بر اين، برخي سوره هاي قرآن كريم اساساً
در شأن پيامبر اكرم (ص) است و اين غير از
سوره هايي است كه به وجود مبارك آن حضرت
تأويل شده است. �يس� كه قلب قرآن كريم است
و سرچشمه هايي از معرفت و حكمت از آن جاري
است، به پيامبر اكرم (ص) منسوب است. سوره
47 قرآن کريم به نام نامي آن بزرگوار نام نهاده
شده است: "محمد" (ص)، علاوه براين سوره فتح،
سوره حجرات، سوره نجم، سوره مجادله، سوره
تحريم، سوره قلم، سوره مزمل، سوره مدثر،
سوره بلد، سوره ضحي، سوره شرح (انشراح)،
سوره تين، سوره علق، سوره قدر، سوره كوثر
برخي از سوره هايي است كه ناظر به شأن و
جايگاه عظيم و مرتبه رفيع آن حضرت در پيشگاه
خداوند متعال است. هر كدام از اين سوره ها و
آيات نوراني آن، مالامال از حرمت و لطفي است
كه خالق متعال براي اين برترين بنده مقرب خود
قائل است.
در اينجا وصيت نامه امام مجتبي عليه السلام را که
خطاب به برادر خود امام حسين عليه السلام است
را مي آوريم تا با گوش دل آخرين توصيه هاي امام
خود را شنوا و سپس عامل باشيم.
و اين هم وصيتي است که از امالي شيخ(ره) نقل
شده که به برادرش امام حسين(ع) فرمود:
" هذا ما اوصي به الحسن بن علي الي اخيه
الحسين بن علي: اوصي انه يشهد ان لا اله الا الله
وحده لا شريک له، و انه يعبده حق عبادته، لا
شريک له في الملک، ولا ولي له من الذل، و انه
خلق کل شيء فقدره تقديرا، و انه اولي من عبد، و
احق من حمد، من اطاعه رشد، و من عصاه غوي،
و من تاب اليه اهتدي.
فاني اوصيک يا حسين بمن خلفت من اهلي و
ولدي و اهل بيتک ان تصفح عن مسيئهم، و تقبل
من محسنهم، و تکون لهم خلفا و والدا، و ان
تدفنني مع رسول الله صلي الله عليه و آله فاني
احق به و ببيته، فان ابوا عليک فانشدک الله
بالقرابة التي قرب الله عزوجل منک و الرحم
الماسة من رسول الله صلي الله عليه و آله ان
تهريق في محجمة من دم، حتي نلقي رسول الله
صلي الله عليه و آله فنختصم اليه و نخبره بما کان
من الناس الينا بعده" ثم قبض (ع) .(1)
" اين است آنچه وصيت مي کند بدان حسن بن
علي به برادرش حسين بن علي: وصيت مي کند
که گواهي دهد معبودي جز خداي يکتا نيست که
شريک ندارد، او پرستش مي کند او را بدان جهت
که شايسته پرستش است، شريکي در سلطنت
ندارد و سرپرستي از خواري براي او نيست، و
براستي که هر چيزي را او آفريده و بخوبي و به
طور کامل اندازه گيري آن را مقدر فرموده، و
شايسته ترين معبود، و سزاوارترين کسي است
که او را ستايش کنند، هر که فرمانبرداري او کند
راه رشد را يافته، و هر کس که نافرمانيش کند به
گمراهي و سرگشتگي افتاده و هر کس به سوي
او بازگردد راهنمايي گشته است.
من تو را سفارش مي کنم اي حسين به
بازماندگانم از خاندان و فرزندان و خانواده خودت
که از بدکارشان درگذري، و از نيکوکارشان بپذيري،
و براي آنها جانشيني و پدري مهربان باشي، و
ديگر آنکه مرا کنار رسول خدا دفن کني که من به
او و خانه او شايسته تر از ديگران هستم...
و اگر از اين کار مانع شدند و جلوگيري کردند، من تو
را به حق قرابت و نزديکي که خدا براي تو قرار
داده و قرابتي که با رسول خدا داري سوگندت مي
دهم که اجازه ندهي در اين راه به خاطر من به
اندازه خوني که از حجامت گرفته مي شود خون
ريخته شود تا آنگاه که رسول خدا(ص) را ديدار
کنيم و شکايت خود به نزد او بريم، و آنچه از اين
مردم پس از وي بر سر ما رفته به او گزارش
کنيم..."
اين را فرمود و از دنيا رفت، درود خدا بر او باد.
و در روايت شيخ مفيد(ره) اينگونه آمده که پس از
جريان مسموم شدن خود فرمود:
" فاذا قضيت فغمضني و غسلني و کفني و
احملني علي سريري الي قبر جدي رسول الله
(ص) لا جدد به عهدا، ثم ردني الي قبر جدتي
فاطمة بنت اسد رضي الله عنها فادفني هناک، و
ستعلم يا ابن ام ان القوم يظنون انکم تريدون
دفني عند رسول الله(ص) فيجلبون في ذلک، و
يمنعونکم منه، و بالله اقسم عليک ان تهريق في
امري محجمة دم". " چون من از دنيا رفتم، چشم
مرا بپوشان و مرا غسل ده و کفن نما، و مرا در
تابوت و به سوي قبر جدم رسول خدا(ص) ببر تا
ديداري با او تازه کنم، سپس به سوي قبر جده ام
فاطمة بنت اسد رضي الله عنها ببر و در آنجا دفنم
کن، و زود است بداني اي برادر که مردم گمان
کنند شما مي خواهيد مرا کنار رسول خدا(ص) به
خاک بسپاريد، پس در اين باره گرد آيند و از شما
جلوگيري کنند، تو را به خدا سوگند دهم مبادا
درباره من به اندازه شيشه حجامتي خون ريخته
شود."
