سال دوم هجرى قمرى: وقوع غزوه بدر.
هنگامى كه رسول خدا(ص) از شدت آزار و اذيت اهالى مكه، ناچار گرديد كه به مدينه منوره هجرت نمايد و پس از هجرت، نخستين نظام حكومتى اسلامى را در اين شهر بر پا نمايد؛ دشمنى اهالى مكه، به ويژه قريش و سران قبايل و طوايف اين شهر نسبت به آن حضرت و مسلمانان مدينه فزونى يافت و سرانجام تصميم به يورش نظامى به سوى مدينه گرفتند.
سران قريش، مانند عتبه، شيبه، وليد بن عتبه، ابوجهل، ابوالبخترى و نوفل بن خويلد، رهبرى سپاه كفر و شرك را بر عهده داشتند و تعداد افراد آنان، نهصد و پنجاه تن بود و هر روز ده يا نه شتر براى اطعام سپاهيان مى كشتند.(1)
پيامبراكرم(ص) در روز دوازدهم ماه مبارك رمضان سال دوم قمرى با تعدادى از يارانش به سوى كاروان قريش به سرپرستى ابوسفيان، رهسپار شد و در ميان راه با تصميم قريش مبنى بر هجوم آنان به سوى مدينه با خبر گرديد(2) و به سوى آنان حركت كرد و زودتر از قريش به سرزمين بدر و چاه هاى آن رسيد و چاه ها را به تصرف خويش در آورد. از آن سو، سپاه قريش نيز به بدر رسيده و در برابر سپاهيان اسلام قرار گرفتند. تعداد مسلمانان، سيصد و سيزده تن؛ حدود يك سوم سپاهيان كفر و شرك بود. در آغاز نبرد انفرادى و بسيارى سپس درگيرى گروهى به وقوع پيوست و سپاهيان اسلام با رهبرى خردمندانه پيامبر(ص)، مشركان و كافران را با شكستى سخت روبرو كرده و از بزرگان و فرماندهان آنان را كشتند، عده اى را زخمى و عده اى را اسير كردند و مابقى، به سوى مكه عقب نشينى كرده و پيام پيروزى اسلام و شكست خفت بار كفر و شرك را به اهالى مكه رسانيدند.
در اين نبرد، دلاورى هاى حضرت على(ع) و حمزه سيدالشهداء به همراه ساير فرماندهان بسيار چشمگير بود.
تعداد كشته هاى مشركان در اين واقعه، بيش از هفتاد نفر بود(3) كه اسامى برخى از آن ها بدين قرار است: حنظله بن ابى سفيان، حارث بن حضرمى، عامر بن حضرمى، عُمير بن أبى عمير، عبيده بن سعيد بن عاص، عاص بن سعيد، عقبه بن ابى معيط، عتبه بن ربيعه، وليد بن عتبه، شيبه بن ربيعه، عامر بن عبدالله، حارث بن عامر، حارث بن ربيعه، ابوالبخترى، نوفل بن خويلد، نضر بن حارث، ابوجهل، عاص بن هشام، مسعود بن اميه، اميه بن خلف، على بن اميه و … (4)
گفتنى است كه از ميان هفتاد و چهار كشته مشركان قريش، تعداد 22 نفر به دست امام على(ع) به هلاكت رسيدند.(5)
اما اسيران آنان نيز بيش از هفتاد تن بودند كه اسامى برخى از آنان عبارت است از: وليد بن عتبه، عمرو بن ربيع، خالد بن وليد، هشام بن وليد، عكرمه بن ابى جهل، اُبى بن ابى خلف و غيره، كه تعداد دو نفر از آنان به دستور پيامبر اعدام و مابقى فديه داده و پس از مدتى آزاد شدند.(6)
بسيارى از آيات سوره انفال و آياتى از سوره دخان، فرقان، حج، مؤمنون، قمر، اعراف، مزمل، اسراء، يونس، ابراهيم، مؤمنون، سجده و صافات درباره اين واقعه نازل گرديده اند.(7)
تاريخ وقوع اين واقعه در روز هفدهم و به روايتى روز نوزدهم و به روايتى ديگر روز دهم ماه رمضان بوده است.(8)
1- المغازى (واقدى)، ج1، ص 19؛ منتهى الآمال (شيخ عباس قمى)، ج1، ص 54؛ تاريخ ابن خلدون، ج1، ص 402
2- المغازى، ج1، ص 21؛ تاريخ اليعقوبى، ج2، ص 45
3- المغازى، ج1، ص 144 و ص 152؛ التنبيه و الاشراف (مسعودى)، ص 204
4- همان، ص 147؛ تاريخ ابن خلدون، ج1، ص 405
5- همان، ص 152
6- همان، ص 130 و ص 138؛ تاريخ ابن خلدون، ج1، ص 405؛ تاريخ اليعقوبى، ج2، ص 45
7- همان، ص 131
8- همان، ص 51؛ منتهى الآمال، ج1، ص 57؛ وقايع الايام (شيخ عباس قمى)، ص 37؛ تاريخ اليعقوبى، ج2، ص 45؛ تاريخ الطبرى، ج2، ص 130 و ص 148
