روز پرکارى داشته‌ايد و به سختى کار کرده‌ايد. زمان آن فرا رسيده است که کوچک‌ترها به شما شب‌بخير بگويند، به بستر بروند، چشمان‌شان را ببندند و به خواب بروند تا روز بعد در ساعت مناسبى، سرحال و شاداب از خواب برخيزند. ولى در خانه شما اوضاع به اين شکل نيست. کودک تقاضا مي‌کند قصه ديگرى برايش تعريف کنيد تا به خواب برود. مي‌خواهد يک بار ديگر به دستشويى برود و يا اينکه نيم ساعت ديگر تلويزيون تماشا کند. در آخر مي‌خوابد اما نيم ساعت بعد از اينکه شما چرتتان ببرد دوباره بيدار مي‌شود و به اتاق شما مي‌آيد و اين بار مي‌خواهد کنار شما بخوابد.
در هر خانه‌اى حداقل گاهى، مشکلات خوابانيدن کودک در هنگام شب وجود دارد. راه رفتن در خانه، وحشت‌هاى شبانه، اضطراب از جدا شدن و بي‌خوابى ايجاد شده در اثر يک بيمارى و يا هيجان بيش از حد مي‌تواند در هر زمان در هر خانواده‌اى روى دهد. اگر نيازهاى خواب کودکان و والدين يکسان بود، خوابيدن در هنگام شب براى همه خانواده بسيار آسان‌تر بود ولى چنين نيست. نوزادان و کودکان خواب سبک‌ترى دارند. 80 درصد خواب افراد بالغ عميق است، در حالى که تنها 50 درصد خواب نوزادان عميق است.
بسيارى از متخصصان کودک معتقدند که الگوى کلى خواب کودک به اين صورت است که يک کودک دو ساله به طور متوسط به 12 ساعت خواب در شب، به علاوه يک تا دو ساعت چرت بعدازظهر نياز دارد. در شش سالگى، کودک هنوز نيازمند 12 ساعت خواب ولى با چرت‌هاى کوتاه‌ترى است...
کودکانى که به رختخواب نمي‌روند
کودکان به دلايل متعددى در مقابل رفتن به رختخواب مقاومت مي‌کنند. شايد آنها از تاريکى و يا بيدار نشدن به موقع مي‌ترسند و يا اينکه هنگامى که تنها هستند احساس ناامنى مي‌کنند. بدون شک کودکان ترجيح مي‌دهند بازى کنند و يا اينکه تلويزيون تماشا کنند و به طور يقين دوست دارند که شما آنها را همراهى کنيد و يا به آنها توجه نشان دهيد.
هنگامى که کودکان بزرگ‌تر مي‌شوند، زندگى اجتماعى آنها اهميت پيدا مي‌کند. به هر ترتيب هر خانه‌اى بايد زمان مشخصى براى خوابيدن داشته باشد.
تعيين برنامه شبانگاهى
کودکان دوست دارند بدانند بعد چه اتفاقى مي‌افتد. يک برنامه منظم شبانگاهى مي‌تواند آنها را از اينکه هنگام خواب و استراحت فرارسيده آگاه کند. براى تعيين برنامه شبانه از راهنمايي‌هاى زير پيروى کنيد:
- سخت نگيريد: برنامه عادى خانواده و خواسته‌هاى کودک را در نظر بگيريد. الگويى را که تصميم به ادامه آن نداريد آغاز نکنيد. برنامه شبانه بايد در کل روز يک احساس امنيت و نزديکى آرام‌بخشى را ايجاد کند. اين برنامه مي‌تواند تنها صحبت درباره روزى که گذشت و آمادگى براى فردا باشد. آماده کردن لباس‌هاى مدرسه و مرتب کردن کتاب‌هاى فردا نيز برنامه مناسبى براى کودکان بزرگ‌تر خواهد بود.
- با علامت‌هايى برنامه را مشخص کنيد: کودک را از آغاز شدن برنامه شبانه آگاه کنيد. مي‌توانيد خيلى ساده به کودک بگوييد: «وقتى اين نمايش تموم بشه وقت خوابه» يا اينکه روى يک کاغذ رنگى يک دايره بکشيد. آن را به قسمت‌هايى که روى آنها برچسب زمان بازى، زمان خواب و زمان قصه چسبانيده شده‌اند، تقسيم کنيد. وسط کاغذ را سوراخ کنيد و روى آن يک فلش نصب کنيد. هنگامى که زمان خواب رسيد، فلش را به سمت زمان خواب بچرخانيد يا اينکه يک ساعت روى کاغذ بکشيد، طورى که زمان خواب را نشان دهد و آن را نزديک ساعت واقعى قرار دهيد. هنگامى که ساعت واقعى همان ساعتى را نشان داد که ساعت کاغذى نشان مي‌دهد، زمان خواب کودک فرارسيده است.
- پيش از خواب کودکان را آرام کنيد: کتک‌کارى در ميان کودکان و بازي‌هايى که نيازمند فعاليت زياد هستند، براى ساعت پيش از خواب مناسب نيستند. کودک بايد نيم ساعت پيش از زمان خواب به فعاليت‌هاى آرام بپردازد تا به تدريج براى خواب آماده شود. به جاى جنگ متکا و توپ‌بازى، برنامه پيش از خواب مي‌تواند شامل نظافت، مطالعه کردن، شنيدن قصه و يا موسيقى باشد.
- برنامه شبانگاهى را به طور مناسب برگزار کنيد: آماده شدن براى خواب بايد شامل نوازش کودک و زمان نزديکى و محبت ميان شما و او باشد. او بايد در اين هنگام احساس امنيت و آرامش بيشترى کند. بسيارى از کودکان دوست دارند يک کتاب خاص پيش از خواب به طور مرتب خوانده شود. بعضى از کودکان دوست دارند که پدر و مادرشان برايشان قصه بگويند يا براى آنها ترانه‌هاى کودکانه خوانده شود.
- فکر نکنيد که کودکان بزرگ‌تر نيازمند برنامه شبانگاهى نيستند، حتى کودکانى که حدود 12 يا 13 سال دارند، نياز دارند که براى آنها داستان‌هايى خوانده شود. گاه از اين زمان براى صحبت کردن درباره يک موضوع مهم و يا پرس‌وجو درباره مسايلى که ممکن است مشکل‌زا شود، استفاده مي‌شود. زمان خوابيدن يک فرصت بسيار عالى را براى نزديک شدن به يکديگر فراهم مي‌کند. رسوم شبانگاهى که در کودکى آغاز مي‌شود، مي‌توانند به کودک در سراسر عمر کمک کند. بعضى ديگر يادداشت روزانه مي‌نويسند و يا اينکه براى روزهاى بعد برنامه‌ريزى مي‌کنند.
- انعطاف‌پذير باشيد ولى بدانيد که چطور برنامه را قطع کنيد: اگر ندانيد که چطور بايد در اين‌گونه موارد تصميم بگيريد که چراغ‌ها را خاموش کنيد و به خواب رويد، برنامه شبانه مي‌تواند خسته‌کننده و پايان نيافتنى شود، اجازه وقت‌گذرانى ندهيد. قانع نشويد که يک داستان ديگر را براى کودک بخوانيد. به جاى آن، تعداد داستان‌هايى را که شب بعد براى او مي‌خوانيد از پيش تعيين کنيد و تنها همان تعداد داستان را بخوانيد. اگر قرار دادن محدوديت براى شما مشکل ايجاد کرده است، مي‌توانيد از ساعت يا تايمر استفاده کنيد. به کودک خود بگوييد: «ساعت هفت و نيم زمان خوابه و چراغ‌ها بايد خاموش بشن.»
صحبت درباره ترس کودکان
همه و حتى کودکان ترس‌ها و تشويش‌‌هايى دارند که شب‌ها بيشتر خودشان را نشان مي‌دهند. کودک خود را تشويق کنيد که درباره مسايل و مشکلاتش با شما صحبت کند تا بتوانيد آنها را برطرف و به او کمک کنيد تا بخوابد، او را کمى نيز نوازش کنيد.
