53. باب فطرة الله - عزوجل - الخلق على التوحيد
1 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ فُضَيْلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها قَالَ التَّوْحِيدُ
ترجمه :
1. علاء بن فضيل مىگويد: از امام صادق (عليه السلام)، درباره فرموده خداوند پرسيدم كه مىفرمايد: سرشت و فطرت الهى كه خداوند مردم را بر اساس آن سرشته است. آن حضرت فرمودند: منظور، خداشناسى است. (كه در درون انسان از همان ابتداء نهادينه شده است.)
2 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها قَالَ التَّوْحِيدُ
ترجمه :
2. هشام بن سالم مىگويد: به امام صادق (عليه السلام) عرض كردم:
منظور از فطرت و سرشت الهى كه خداوند مردم را بر اساس آن آفريده است چيست؟
آن حضرت فرمودند: منظور، خداشناسى است.
3 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها مَا تِلْكَ الْفِطْرَةُ قَالَ هِيَ الْإِسْلَامُ فَطَرَهُمُ اللَّهُ حِينَ أَخَذَ مِيثَاقَهُمْ عَلَى التَّوْحِيدِ فَقَالَ أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ وَ فِيهِ الْمُؤْمِنُ وَ الْكَافِرُ
ترجمه :
3. عبدالله بن سنان مىگويد: از امام صادق (عليه السلام) درباره سخن خداوند پرسيدم كه مىفرمايد: فطرت و سرشت الهى كه خداوند مردم را بر اساس آن آفريده است منظور از فطرت و سرشت چيست؟
حضرت فرمودند: فطرت، همان اسلام و تسليم شدن در مقابل خداوند است كه خداوند، آن را به هنگام گرفتن پيمان براى خداشناسى، در درونشان، نهاده است و خداوند فرمود: آيا پروردگار شما نيستم؟ و در ميان آنها، مؤمن و كافر وجود داشت.
4 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ وَ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها قَالَ فَطَرَهُمْ عَلَى التَّوْحِيدِ
ترجمه :
4. زراره، از امام صادق (عليه السلام)، در مورد سخن خداوند كه فرمود: فطرت و سرشت الهى كه خداوند مردم را بر اساس آن آفريده است نقل مىكند كه آن حضرت فرمودند: خداوند، مردم را بر اساس خداشناسى، آفريده است.
5 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها قَالَ فَطَرَهُمْ عَلَى التَّوْحِيدِ
ترجمه :
5. محمد حلبى از امام صادق (عليه السلام)، در مورد سخن خداوند كه فرمود: فطرت و سرشت الهى كه خداوند، مردم را بر اساس آن آفريده است نقل مىكند كه آن حضرت فرمودند: خداوند، مردم را بر اساس خداشناسى آفريده است.
6 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اللَّهِ ابْنَيْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها قَالَ فَطَرَهُمُ جَمِيعاً عَلَى التَّوْحِيدِ
ترجمه :
6. زراره مىگويد: از امام صادق (عليه السلام)، درباره سخن خداوند پرسيدم كه مىفرمايد: فطرت و سرشت الهى كه خداوند مردم را بر اساس آن آفريده است. آن حضرت فرمودند: خداوند، همه انسانها را بر اساس خداشناسى آفريده است.
7 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَسَّانَ الْوَاسِطِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ يُونُسَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِيرٍ مَوْلَى أَبِي جَعْفَرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها قَالَ التَّوْحِيدُ وَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ عَلِيٌ
أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ
ترجمه :
7. عبد الرحمن بن كثير، غلام امام باقر (عليه السلام) در مورد سخن خداوند كه فرمود:
فطرت الهى كه خداوند، مردم را بر اساس آن آفريده است. حضرت فرمودند: منظور، خداشناسى حضرت محمد (صلى الله عليه و آله و سلم) به عنوان فرستاده خدا و على، امير مؤمنان است.
8 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع أَصْلَحَكَ اللَّهُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كِتَابِهِ- فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها قَالَ فَطَرَهُمْ عَلَى التَّوْحِيدِ عِنْدَ الْمِيثَاقِ عَلَى مَعْرِفَتِهِ أَنَّهُ رَبُّهُمْ قُلْتُ وَ خَاطَبُوهُ قَالَ فَطَأْطَأَ رَأْسَهُ ثُمَّ قَالَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَمْ يَعْلَمُوا مَنْ رَبُّهُمْ وَ لَا مَنْ رَازِقُهُمْ
ترجمه :
8. زراره مىگويد: به امام باقر (عليه السلام) عرض كردم: خداوند امور شما را اصلاح كند، درباره سخن خداوند در قرآن كه فرموده است: فطرت الهى كه مردم را بر اساس آن آفريده است چه مىفرماييد؟ آن حضرت فرمودند: خداوند، به هنگام گرفتن پيمان از مردم كه او پروردگارشان است، همگى را بر اساس خداشناسى آفريد. زراره مىگويد: عرض كردم: آيا خداوند، آنها را مورد خطاب قرار داده است؟ حضرت، سر مبارك خود را تكان دادند و سپس فرمودند: اگر چنين نبود، كسى نمىدانست كه پروردگار كيست و چه كسى به آنها روزى مىدهد.
9 أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ وَ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- حُنَفاءَ لِلَّهِ غَيْرَ مُشْرِكِينَ بِهِ وَ عَنِ الْحَنِيفِيَّةِ فَقَالَ هِيَ الْفِطْرَةُ الَّتِي فَطَرَ اللَّهُ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ وَ قَالَ فَطَرَهُمُ اللَّهُ عَلَى الْمَعْرِفَةِ قَالَ زُرَارَةُ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ الآْيَةَ قَالَ أَخْرَجَ مِنْ ظَهْرِ آدَمَ ذُرِّيَّتَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ فَخَرَجُوا كَالذَّرِّ فَعَرَّفَهُمْ وَ أَرَاهُمْ صُنْعَهُ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَمْ يَعْرِفْ أَحَدٌ رَبَّهُ وَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص كُلُّ مَوْلُودٍ يُولَدُ عَلَى الْفِطْرَةِ يَعْنِي عَلَى الْمَعْرِفَةِ بِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَالِقُهُ فَذَلِكَ قَوْلُهُ- وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ
ترجمه :
9. زراره مىگويد: از امام باقر (عليه السلام) درباره سخن خداوند پرسيدم كه فرموده است: به خداوند رو بياوريد و نسبت به او شريك نياوريد و درباره حق گرايى هم سؤال كردم. آن حضرت فرمودند: فطرت و سرشت همان است كه خداوند، مردم را بر اساس آن آفريده است و هيچ تغييرى در آفرينش خداوند نيست. و فرمودند كه خداوند، مردم را بر اساس شناخت خود آفريده است. زراره گفت: از آن حضرت درباره اين سخن خداوند پرسيدم كه فرموده است: و زمانى كه پروردگار تو از فرزندان آدم از پشتشان... حضرت فرمودند: خداوند، نسل آدم را تا روز قيامت از پشت او خارج ساخت و انسانها هم مثل ذره بيرون آمدند و خداوند به آنها معرفت داد و آفرينش خود را به آنها نشان داد و اگر چنين نبود، هيچ كس پروردگار خود را نمىشناخت و امام فرمودند: رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) فرموده است: هر انسانى كه به دنيا مىآيد، بر اساس فطرت يعنى شناخت متولد مىگردد به اين كه خداوند، انسان را آفريده است و اين معناى سخن خداوند است كه مىفرمايد: و اگر از آنها سؤال كنى كه چه كسى آسمانها و زمين را آفريده است؟ به طور يقين مىگويند: خداوند آفريده است.
10 حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ الْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ السَّرَّاجُ الْهَمْدَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ السَّرَنْدِيبِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ هَارُونَ الرَّشِيدِ بِحَلَبَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ آدَمَ بْنِ أَبِي إِيَاسٍ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تَضْرِبُوا أَطْفَالَكُمْ عَلَى بُكَائِهِمْ فَإِنَّ بُكَاءَهُمْ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ الصَّلَاةُ عَلَى النَّبِيِّ وَ آلِهِ وَ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ الدُّعَاءُ لِوَالِدَيْهِ
ترجمه :
10. ابن عمر از رسول خدا درود خداوند بر او و خاندانش باد نقل مىكند كه آن حضرت فرمودند: كودكان خود را به خاطر گريه كردن آنها نزنيد، زيرا گريه آنها در چهار ماه اول شهادت دادن به اين است كه خدايى جز خداى يگانه نيست و چهار ماه بعدى درود فرستادن بر پيامبر و خاندان اوست و چهار ماه (سوم) دعا كردن بر پدر و مادرش مىباشد.
