خير المال أربعة أشياء
105 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ النَّوْفَلِيِّ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مُسْلِمٍ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَيُّ الْمَالِ خَيْرٌ قَالَ زَرْعٌ زَرَعَهُ صَاحِبُهُ وَ أَصْلَحَهُ وَ أَدَّى حَقَّهُ يَوْمَ حَصادِهِ قِيلَ فَأَيُّ الْمَالِ بَعْدَ الزَّرْعِ خَيْرٌ قَالَ رَجُلٌ فِي غَنَمِهِ قَدْ تَبِعَ بِهَا مَوَاضِعَ الْقَطْرِ يُقِيمُ الصَّلَاةَ وَ يُؤْتِي الزَّكَاةَ قِيلَ فَأَيُّ الْمَالِ بَعْدَ الْغَنَمِ خَيْرٌ قَالَ الْبَقَرُ تَغْدُو بِخَيْرٍ وَ تَرُوحُ بِخَيْرٍ قِيلَ فَأَيُّ الْمَالِ بَعْدَ الْبَقَرِ خَيْرٌ قَالَ الرَّاسِيَاتُ فِي الْوَحَلِ وَ الْمُطْعِمَاتُ فِي الْمَحَلِّ نِعْمَ الشَّيْءُ النَّخْلُ مَنْ بَاعَهُ فَإِنَّمَا ثَمَنُهُ بِمَنْزِلَةِ رَمَادٍ عَلَى رَأْسِ شَاهِقَةٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عاصِفٍ إِلَّا أَنْ يُخْلِفَ مَكَانَهَا قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَيُّ الْمَالِ بَعْدَ النَّخْلِ خَيْرٌ فَسَكَتَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ فَأَيْنَ الْإِبِلُ قَالَ فِيهَا الشَّقَاءُ وَ الْجَفَاءُ وَ الْعَنَاءُ وَ بُعْدُ الدَّارِ تَغْدُو مُدْبِرَةً وَ تَرُوحُ مُدْبِرَةً لَا يَأْتِي خَيْرُهَا إِلَّا مِنْ جَانِبِهَا الْأَشْأَمِ أَمَا إِنَّهَا لَا تَعْدَمُ الْأَشْقِيَاءَ الْفَجَرَةَ
105- امير المؤمنين (ع) فرمود: از رسول خدا سؤال شد: كدام ثروت بهتر است؟ فرمود:
زراعتى كه صاحبش آن را بدست خود كشته و شايستهاش نموده و بهنگام درو زكاة آن را پرداخته است عرض شد: پس از كشاورزى كدام ثروت بهتر است فرمود: گوسفند دارى كه خود گوسفندانش را در چراگاههاى باران گير ميچراند و نماز ميخواند و زكاة ميدهد عرض شد پس از گوسفند كدام ثروت بهتر است؟ فرمود گاو كه صبح و شام بصاحبش خير ميرساند و شير ميدهد عرض شد پس از گاو كدام دارائى بهتر است؟ فرمود درختانى كه در گل استوار شدهاند و در خشكسالان خوراك مردم را تأمين ميكنند چه خوب چيزى است درخت خرما هر كس آن را بفروشد بهايش مانند خاكسترى است كه در قله بلندى باشد و در روز طوفانى تند بادى بر آن وزد مگر اينكه بجاى آن درخت درخت ديگرى بنشاند. عرض شد يا رسول اللَّه پس از درخت خرما چه مالى بهتر است؟ حضرت سكوت فرمود مردى عرض كرد پس چرا در باره شتر چيزى نفرموديد؟
فرمود: بدبختى و بدخوئى و رنج و در بدرى در شتر دارى است كه صبح و شام ادبار آورد و خيرى ندهد مگر از آن سوى كه شومتر است مردمان بدبخت تبهكار از آن دست برندارند.
106 حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِي الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْغَنَمُ إِذَا أَقْبَلَتْ أَقْبَلَتْ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ أَقْبَلَتْ وَ الْبَقَرُ إِذَا أَقْبَلَتْ أَقْبَلَتْ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ أَدْبَرَتْ وَ الْإِبِلُ أَعْنَانُ الشَّيَاطِينِ إِذَا أَقْبَلَتْ أَدْبَرَتْ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ أَدْبَرَتْ وَ لَا يَجِيءُ خَيْرُهَا إِلَّا مِنَ الْجَانِبِ الْأَشْأَمِ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَمَنْ يَتَّخِذُهَا بَعْدَ ذَا قَالَ فَأَيْنَ الْأَشْقِيَاءُ الْفَجَرَةُ قَالَ صَالِحٌ وَ أَنْشَدَ إِسْمَاعِيلُ بْنُ مِهْرَانَ
|
|
|
106- رسول خدا (ص) فرمود: گوسفند دارى اگر روآور شود كه پيشرفت كار گوسفنددار است و اگر پشت كند باز پيشرفت دارد (و بهر حال زيانى براى صاحبش ندارد) و گاو دارى اگر رو آور شود پيشرفت كار هست ولى اگر پشت كند ادبار براى صاحبش آورد و شتردارى زمام شياطين گرفتن است چون رو آور شود ادبار آورد و چون پشت كند ادبار آورد (و بهر حال جز زيان براى صاحبش ندارد) و خيرى ندهد مگر از آن سوى كه شومتر است عرض شد يا رسول اللَّه اگر چنين است چه كسى شتردارى ميكند؟ فرمود:
بدبختان بدكار كجا رفتهاند آنان هستند كه شتردارى كنند صالح گويد: اسماعيل بن مهران شعرى بدين مضمون انشاد كرد شتر جزو اموال و ثروت دنيا است ولى باعث پستى و زبونى است هر كس بخواهد به پستى ميسازد و هر كه بخواهد آن را ميفروشد و متاع ديگرى تهيه ميكند.
شرح:
مقصود از (جانب شومتر) طرف چپ است لذا بدست چپ در لسان عرب شئومى گفته مىشود و اين در شتر از آن رو است كه دوشيدن شيرش و سوارشدنش بايد از طرف چپ انجام بگيرد و احتمال ميرود اشاره باشد بروايت ابوالها خير من البانها .
