آیا اینگونه اعتقاد به تربت امام حسین علیه السلام شرک نیست. این از جمله شبهاتی است که ذهن برادران دینی ما را مشغول نموده گاهی سجده بر آن را کفر و گاهی شرک و گاهی خروج از دین می‌دانند بعضی از روی جهالت فکر می‌کنند که ما تربت می‌پرستیم لذا بعضی تهمت بت پرستی می‌زنند. البته این مسئله معلوم و شفاف است اما برای ناآگاهان لازم است قدری بحث کنیم.
اولاً: اگر کسی سجده بر تربت یا خاک دیگر و یا هر چه بکند به عنوان اینکه آن یا صاحب آن خداست و پرستش و عبادت قبر یا صاحب قبر کند مشرک و کافر است.
ولی اگر به خاک قبر یا قبر سجده برای خدا کند و امر خدا را اطاعت کند شرک که نیست بلکه عین توحید و خداپرستی است.
اکنون از صد میلیون جمعیت شیعه بلکه بیشتر سؤال کنید که سجده بر تربت کربلا برای چه می‌کنید؟ آیا حسین بن علی علیه السلام را خدا یا پسر خدا، یا دستگاه او را مقابل دستگاه خدا می‌دانید و او را مستقل در تأثیر می‌دانید و او را می‌پرستید. اگر از عوام شیعه هم سؤال کنید چنین ادعائی را ندارد.
و قطعا تصدیق می‌کنید که سجده شیعه بر تربت سیدالشهداء علیه السلام برای خداست منتهی اینکه بر تربت سجده می‌کنند برای کسب ثواب بیشتر است (۳)
ثانیا: تربت حسینی از خاک کربلاست و با هیچ چیز مخلوط نیست، تربت را با آب مخلوط می‌کنند و در قالب‌های مختلفی می‌ریزند و مهر می‌شود.
ثالثا: باید دانست که شیعه سجده را منحصر بر تربت امام حسین علیه السلام نمی‌داند. بلکه معتقد است که هر چه بشود بر آن زمین اطلاق کرد سجده بر آنجایز است.
بنابراین بر سنگ و شن و ریگ می‌توان سجده کرد البته طبق مذهب اهل بیت سجده بر لباس و فرش و سجاده ممنوع است که بین شیعه و سنی اختلاف است اما شیعه و سنی معتقدند که سجده بر زمین جایز و خاک از بارز‌ترین مصادیق زمین است و چنانچه گفته شد تربت امام حسین علیه السلام هم از خاک است بنابراین سجده بر تربت امام حسین علیه السلام سجده بر خاک و بلا اشکال است. سیره پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله هم سجده بر خاک بوده که در این باب روایات فراوان است. که به عده‌ای از روایات از کتب اهل سنت اشاره می‌کنیم.
۱- پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: جعلت لی الارض مسجدا و طهورا. (۴)
زمین برای من سجده‌گاه و مایه طهارت قرار داده شده.
۲- در حدیث مسلم آمده که جعلت لنا الارض کل‌ها مسجدا و جعلت تربت‌ها لنا طهورا (۵) کل زمین برای ما سجده‌گاه و تربت آن مایه طهارت است.
۳- ابن عباس می‌گوید: ان النبی صلی الله علیه و آله سجد عل الحجر (۶) پیامبر صلی الله علیه و آله بر سنگ سجده می‌کردند.
۴- ابوسعید خدری می‌گوید با دو چشم خود دیدم اثر آب و گل بر پیشانی و بینی پیامبر صلی الله علیه و آله بود. ابصرت عینای رسول الله صلی الله علیه و آله و علی أنفه و جبهته اثر الماء و الطین. (۷)
۵- در حدیث بیهقی آمده که: با رسول خدا صلی الله علیه و آله نماز می‌خواندم مشتی ریگ در کف دست می‌گرفتم خنک می‌کردم و از شدت حرارتش می‌کاستم تا بتوانم هنگام سجده پیشانی بر آن نهم در ذیل این حدیث بیهقی می‌گوید شیخ گفته اگر سجده بر لباس جایز بود بر لباس سجده می‌کردند زیرا این آسان‌تر از این است که ریگ‌های داغ را دست به دست کنند تا خنک شود.
۶- خباب بن ارت می‌گوید به رسول خدا صلی الله علیه و آله شکایت بردیم که ریگ‌های داغ دست‌ها و پیشانی ما را می‌سوزاند حضرت توجهی به شکایت ما نکردند. (۸)
۷- عمر بن خطاب می‌گوید شبی باران آمده بود بامداد برای نماز صبح بیرون شدیم مردم از مسیل عبور می‌کردند سنگریزه‌ها را برمی داشتند و در جیب خود می‌گذاشتند برای اینکه روی آن نماز بخوانند وقتی رسول خدا صلی الله علیه و آله دیدند فرمودند چه خوب فرشی است و این ابتدا شروع سنگریزه‌ها بود. (۹)
۸- عیاض بن عبداللّه قرشی می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله مردی را دیدند که بر گوشه عمامه‌اش که به پیشانی او افتاده بود سجده می‌کند با دست اشاره فرمودند که گوشه عمامه را بالا بزن. (۱۰)
و در کتب اهل سنت دسته‌ای روایات هست که در صورت داشتن عذر سجده به غیر زمین را جایز می‌شمارد که استفاده می‌شود اصل سجده بر زمین باید باشد اما در حال عذر بر غیر زمین اشکالی ندارد.
روایات در کتب صحیح بخاری، صحیح مسلم، سنن ابن ماجه، سنن ابی داود، سنن دارمی، مسند احمد، سنن الکبری و... موجود است.
پیشوا و مرجع اهل سنت در عصر خویش ابوبکر ابی شیبه در جلد دوم المصنف (۱۱) در باب کسانی که در کشتی برای سجده کردن چیزی با خود برمی داشتند روایاتی نقل کرده این اصلی است که شیعه بدان تکیه می‌نماید اصلی است که در زمان صحابه اولین و تابعین نیز سابقه داشته است.
این بود بخشی از روایاتی که در صحاح و مسانید اهل سنت درباره موضوع سجده وارد شده بود که سجده باید بر زمین باشد و آنچه از روئیدنی‌های زمین است.
این صحاح سته است که عهده دار بیان احکام دین است مخصوصا بیان احکام نماز، در تمام آن‌ها اثری که بتوان بر جواز سجده بر فرش بدان دلالت کند دیده نمی‌شود. بنابراین امری نامشروع است که بگوئیم سجده بر فرش و سجاده صحیح است ابوبکربن ابی شیبه در المصنف (۱۲) از سعیدبن مسیب و از محمدبن سیر ین چنین نقل می‌کند
که در نماز خواندن بر فرش، موضوع تازه‌ای است که بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله حادث گشته است. و از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده که بد‌ترین امور موضوعات تازه است و این بدعت است.
پس نمی‌توان به شیعه خورده گرفت که چرا به خاک سجده می‌کند و چرا بر تربت سجده می‌کند که گفته شد به خاطر قداست آن و جهت ثواب بردن است که شیعه بر تربت امام حسین علیه السلام سجده می‌کند پس شرک نیست.
رابعا: دانشمند محترم انصاری زنجانی می‌نویسد آثاری که شیعه برای تربت حضرت امام حسین علیه السلام قائل است مثل اینکه مریض را شفاء می‌دهد ممکن است دو توجیه داشته باشد.
۱- توجیه مادی: به این معنی که به قول آقای دکتری که می‌گوید در خاک کربلا یک اثر شیمیایی و خواص فیزیکی یک اکسیر کیمیایی مثل یک دوا که به مریض می‌رسد روی آن عمل می‌کند و شفا می‌دهد مثل یک اسید که وقتی به روی یک جنس ریخته می‌شود و یا به فلزی می‌رسد آن را آب می‌کند و با فعل و انفعالات شیمیایی بر آن اثر می‌گذارد. و با آن میل ترکیبی خاص پیدا می‌کند البته در این توجیه عقیده به دین و تقدس و امام حسین علیه السلام مطرح نیست.
۲- توجیه دینی و اعتقادی: به این معنی که باز به قول همان دکتر در خاک کربلا یک روح، یک نیروی غیبی، یک خاصیت معجزه آسای ماوراء طبیعی یک کرامت ذاتی و فضیلت نفهمیدنی نهفته است که به آن تقدس دینی داده است. البته توجیه اول که معلوم است نادرست است چرا که اولاً روایات ما تصریح می‌کنند که تقدس خاک کربلا به خاطر وجود حضرت امام حسین علیه السلام است که این قدر ارزش پیدا کرده است و شفاءبخش است ثانیا اگر در خاک کربلا این اثر فیزیکی هست پس چرا قبل از اینکه حضرت سیدالشهداء در این مکان دفن شود اینگونه خاصیتی نبوده است. و کسی نقل نکرده است به هر حال این توجیه اول با دید مادی‌گری است.
اما توجیه دوّم توجیه درستی است اما اینکه گفته است در تربت فضیلتی نفهمیدنی نهفته است خیر خیلی هم فهمیدنی است برای کسی که اعتقاد به حضرت امام حسین علیه السلام داشته باشد. و به دین اعتقاد داشته باشد. اگر اعتقاد باشد برای ما حل است این قضیه، چرا که فقط اعتقاد به اینکه چطور می‌شود نفس بشری یک فرد مرده را زنده کند (حضرت مسیح) و یا خاک پای ملک (جبرئیل) جماد (گوساله سامری) را به صدا در بیاورد احتیاج به این دارد که به قدرت خداوند و ارتباط جبرئیل به خدا و تقرب حضرت مسیح در نزد خدا معتقد باشیم.
لذا خدا قادر است در تربت حضرت سیدالشهداء علیه السلام شفاء قرار دهد که این فقط و فقط به اذان و قدرت خداوند است کمااینکه در قرآن راجع به حضرت عیسی علیه السلام است که در نفس او شفاء قرار می‌دهد. «یا عیسی ابن مریم اذکر نعمتی علیک و علی والدتک إذ أیدتک بروح القدس تکلم الناس فی المهد.. و إذ تخرج الموتی باذنی». (۱۳)
که به اذن من خداوند می‌فرماید عیسی مرده را زنده می‌کند.
و در آیه‌ای دیگر «و رسولاً الی بنی اسرائیل ان قد جئتکم بآیة من ربکم انی اخلق لکم من الطین کهیئة الطیر فانفخ فیه فیکون طیرا باذن اللّه...». (۱۴)
به اذن خدا است که از گل مجسمه بسازد و در آن پیامبر بنی اسرائیل بدمد و روح در او ایجاد شود. همه و همه به اذن خداست و هر کاری از خداوند ممکن است.
این کار را اگر کسی بگوید شرک است اینگونه با آیات جواب داده می‌شود نه تنها شرک نیست بلکه عین ایمان است عین اعتقاد به توحید و نبوت و امامت و پیروی از دستورات قرآن کتاب آسمانی ما است. (۱۵)
در باب تربت حضرت سیدالشهداء علیه السلام روایات فراوان است تا جایی که عمادالدین حسین اصفهانی صاحب کتاب تاریخ جغرافیای کربلای معلی می‌نویسد مجلسی در جلد ۲۳ مزار در بحارالانوار قریب ۸۰ روایت در باب فضیلت تربت سیدالشهداء و استشفاء به آن نقل کرده است.
که ما به تناسب موضوعات مطرح شده به بخشی از آن روایات اشاره می‌کنیم.
پی نوشت:
______________________
(۳)- عزاداری از دیدگاه مرجعیت شیعه، ص ۱۷.
(۴)- من لایحضر الفقیه: ۱ ص ۲۴۰، ج ۷۲۴.
(۵)- دعائم الاسلام: ۱ص ۱۲۱ - الخصال: ۲۰۱.
(۶)- حاکم: ۳ ص ۴۷۳.
(۷)- صحیح بخاری: ۱ ص ۱۶۳، ج ۲ ص ۲۵۳، ۲۵۴، سنن ابی داود: ۱ ص ۱۴۳.
(۸)- سنن الکبری: ۲ ص ۱۰۷، ۱۰۵ - نیل الاوطار: ۲ ص ۲۶۸. ۳.
(۹)- سنن ابی داوود ۱ ص ۷۵ - سنن الکبری: ۲ ص ۴۴۰.
(۱۰)- سنن الکبری: ۲ ص ۱۰۵.
(۱۱)- المصنف ابن ابی شیبه: ۲ ص ۱۷۲.
(۱۲)- المصنف: ۱ ص ۳۰۵.
(۱۳)- مائدة، آیه ۱۱۰.
(۱۴)- آل عمران، آیه ۴۹.
(۱۵)- اصول تشیع: ص ۱۰۳.
