بَابُ أَنّ الْأَئِمّةَ ع وَرَثَةُ الْعِلْمِ يَرِثُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً الْعِلْمَ
1- عِدّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى الْحَلَبِيّ عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ ع قَالَ إِنّ عَلِيّاً ع كَانَ عَالِماً وَ الْعِلْمُ يُتَوَارَثُ وَ لَنْ يَهْلِكَ عَالِمٌ إِلّا بَقِيَ مِنْ بَعْدِهِ مَنْ يَعْلَمُ عِلْمَهُ أَوْ مَا شَاءَ اللّهُ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 321 روايه: 1 ***
ترجمه :
امام صادق (عليهالسلام) فرمود: على عليهالسلام عالم بود و علم بارث منتقل ميشود و هرگز عالمى نميرد جز اينكه پس از او كسى باشد كه علم او را بداند يا آنچه را خدا خواهد (كمتر يا بيشتر از علم و عالم سابق بداند).
2- عَلِيّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ وَ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنّ الْعِلْمَ الّذِي نَزَلَ مَعَ آدَمَ ع لَمْ يُرْفَعْ وَ الْعِلْمُ يُتَوَارَثُ وَ كَانَ عَلِيٌّ ع عَالِمَ هَذِهِ الْأُمّةِ وَ إِنّهُ لَمْ يَهْلِكْ مِنّا عَالِمٌ قَطّ إِلّا خَلَفَهُ مِنْ أَهْلِهِ مَنْ عَلِمَ مِثْلَ عِلْمِهِ أَوْ مَا شَاءَ اللّهُ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 322 روايه: 2 ***
ترجمه :
امام باقر عليهالسلام، فرمود: علميكه با آدم عليهالسلام فرود آمده بالا نرفت و علم بارث منتقل ميشود و على عليهالسلام عالم اين امت بود و هيچگاه عالمى از ما خانواده نميرد، جز اينكه از خاندانش جانشين او شود كسى كه مانند علم او يا آنچه خدا خواهد بداند.
3- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنِ الْبَرْقِيّ عَنِ النّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى الْحَلَبِيّ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ الطّائِيّ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنّ الْعِلْمَ يُتَوَارَثُ وَ لَا يَمُوتُ عَالِمٌ إِلّا وَ تَرَكَ مَنْ يَعْلَمُ مِثْلَ عِلْمِهِ أَوْ مَا شَاءَ اللّهُ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 322 روايه: 3***
ترجمه :
امام باقر عليهالسلام فرمود: علم بارث منتقل مىشود و عالمى نميرد جز اينكه كسى را كه مانند او يا آنچه خدا خواهد بداند بجا گذارد.
4- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيّ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع يَقُولُ إِنّ فِي عَلِيٍّ ع سُنّةَ أَلْفِ نَبِيٍّ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ وَ إِنّ الْعِلْمَ الّذِي نَزَلَ مَعَ آدَمَ ع لَمْ يُرْفَعْ وَ مَا مَاتَ عَالِمٌ فَذَهَبَ عِلْمُهُ وَ الْعِلْمُ يُتَوَارَثُ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 322 روايه: 4 ***
ترجمه :
امام صادق عليهالسلام مىفرمود: در على عليهالسلام سنت هزار پيغمبر بود (چنانچه پيغمبر صلى الله عليه و آله فرمود هر كه خواهد علم آدم و عبادت نوح و خلت ابراهيم و سطوت موسى و زهد عيسى را ببيند به على بن ابيطالب نظر كند) و علمى كه با آدم عليهالسلام فرود آمد، بالا نرفت و عالمى نميرد كه علمش از ميان برود و علم بارث منتقل مىشود.
5- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيّوبَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ إِنّ الْعِلْمَ الّذِي نَزَلَ مَعَ آدَمَ ع لَمْ يُرْفَعْ وَ مَا مَاتَ عَالِمٌ فَذَهَبَ عِلْمُهُ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 322 روايه: 5 ***
ترجمه :
امام باقر عليه السلام فرمود: علمى كه با آدم عليه السلام فرود آمد بالا نرفت، و عالمى نميرد، كه عملش از ميان برود.
6- مُحَمّدٌ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِيّ بْنِ النّعْمَانِ رَفَعَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَمُصّونَ الثّمَادَ وَ يَدَعُونَ النّهَرَ الْعَظِيمَ قِيلَ لَهُ وَ مَا النّهَرُ الْعَظِيمُ قَالَ رَسُولُ اللّهِ ص وَ الْعِلْمُ الّذِي أَعْطَاهُ اللّهُ إِنّ اللّهَ عَزّ وَ جَلّ جَمَعَ لِمُحَمّدٍ ص سُنَنَ النّبِيّينَ مِنْ آدَمَ وَ هَلُمّ جَرّاً إِلَى مُحَمّدٍ ص قِيلَ لَهُ وَ مَا تِلْكَ السّنَنُ قَالَ عِلْمُ النّبِيّينَ بِأَسْرِهِ وَ إِنّ رَسُولَ اللّهِ ص صَيّرَ ذَلِكَ كُلّهُ عِنْدَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ يَا ابْنَ رَسُولِ اللّهِ فَأَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ أَعْلَمُ أَمْ بَعْضُ النّبِيّينَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع اسْمَعُوا مَا يَقُولُ إِنّ اللّهَ يَفْتَحُ مَسَامِعَ مَنْ يَشَاءُ إِنّي حَدّثْتُهُ أَنّ اللّهَ جَمَعَ لِمُحَمّدٍ ص عِلْمَ النّبِيّينَ وَ أَنّهُ جَمَعَ ذَلِكَ كُلّهُ عِنْدَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ هُوَ يَسْأَلُنِي أَ هُوَ أَعْلَمُ أَمْ بَعْضُ النّبِيّينَ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 322 روايه: 6 ***
ترجمه :
امام باقر عليهالسلام فرمود: مردم رطوبت را مىمكند و نهر بزرگ را رها مىكنند، عرض شد: نهر بزرگ چيست؟ فرمود: رسول خداست و علمى كه خدا به او عطا فرموده است. همانا خداى عزوجل سنتهاى تمام پيغمبر آنرا از آدم تا برسد بخود محمد صلى الله عليه و آله براى او گرد آورد، عرض شد آن سنتها چه بود؟ فرمود: همه علم پيغمبران، و رسولخدا صلى الله عليه و آله تمام آنرا به اميرالمؤمنين عليهالسلام تحويل داد. مردى عرض كرد: اى پسر پيغمبر! اميرالمؤمنين أعلم است يا بعضى از پيغمبران امام باقر (باطرافيان توجه كرد و) فرمود: گوش دهيد اين مرد چه ميگويد؟!! همانا خدا گوشهاى هر كه را خواهد باز مىكند من باو ميگويم: خدا علم تمام پيغمبران را براى محمد صلى الله عليه و آله جمع كرد و آنحضرت همه را باميرالمؤمنين تحويل داد، باز او از من مىپرسيد كه على اعلم است يا بعضى از پيغمبران (و نمىفهمد كه معنى سخن من اينست كه آنچه همه پيغمبران مىدانستند على بتنهائى ميدانست).
توضيح مقصود از مكيدن رطوبت اينستكه علومى كه در دست ابوحنيفه و امثالش ميباشد كه از راه قياس و اجتهاد و آراء و افكار خود بدست آوردهاند، مانند رطوبت و نمى است كه در گودالى باقى مانده و منبع و سرچشمه ندارد و پيروان ايشان با عشق و علاقه فراوانى مانند عشق و علاقه طفل بپستان مادر براى ياد گرفتن آنها مىكوشند ولى علوم ما را كه از نظر اتصالش باقيانوس علم خدا مانند نهرى بزرگ در جريانست رها مىكنند (خداوندا رشته اتصال ما را تا دم مرگ از اين نهر بزرگ قطع مفرما).
7- مُحَمّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنِ الْبَرْقِيّ عَنِ النّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى الْحَلَبِيّ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ الطّائِيّ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنّ الْعِلْمَ يُتَوَارَثُ فَلَا يَمُوتُ عَالِمٌ إِلّا تَرَكَ مَنْ يَعْلَمُ مِثْلَ عِلْمِهِ أَوْ مَا شَاءَ اللّهُ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 323 روايه: 7 ***
ترجمه :
امام باقر(ع) فرمود: علم بارث منتقل مىشود، پس عالمى نميرد، جز اينكه كسى را كه مانند او يا آنچه را خدا خواهد بداند بجا گذارد.
8- عَلِيّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ ع يَقُولُ إِنّ الْعِلْمَ الّذِي نَزَلَ مَعَ آدَمَ ع لَمْ يُرْفَعْ وَ مَا مَاتَ عَالِمٌ إِلّا وَ قَدْ وَرّثَ عِلْمَهُ إِنّ الْأَرْضَ لَا تَبْقَى بِغَيْرِ عَالِمٍ
**اصول كافى جلد 1 صفحه: 323 روايه: 8***
ترجمه :
امام صادق مىفرمود همانا علمى كه با آدم عليهالسلام فرود آمد، بالا نرفت و عالمى نميرد، جز اينكه علمش بارث رسد، همانا زمين بدون عالم باقى نميماند.
شرح :
روايات اين باب علاوه بر اينكه ميرساند كه ائمه (عليهالسلام) يكى پس از ديگرى و ارث علم يكديگرند، اشاره دارد باينكه خدايتعالى موضوع انتقال علم را در بشر با اسباب و شرايطى مقرر فرموده و بشر را واجد آن شرائط ساخته و اسباب را در اختيارش نهاده است انسان را با زبانى گويا و گوشى شنوا و چشمى بينا خلق فرمود، تا بتواند آنچه را مىداند، بديگران بگويد و آنها بشنوند و بياموزند و نيز نوشتن بتوسط قلم را باو آموخت، تا بتواند معلومات خود را در صفحهاى نقش كند و آيندگان پس از خود را از آن بهرهمند سازد اين اسباب و قوا و صدها مانند آن، از شرايط انتقال علم و تكميل و ترقى آنست در بشر و چون اين اسباب و قوا بحيوانات و موجودات ديگر عطا نشده آثار علم در زندگى آنها ديده نمىشود و ترقى و تكامل تنها در زندگى بشر جلوه كرده است و از همين راه است كه قرآن كريم پس از چهارده قرن براى ما باقى مانده و بهمين جهت است كه در اين روايات فرمودند: علمى كه با آدم عليهالسلام فرود آمد بالا نرفت يعنى خدايتعالى اسباب باقى ماندن آنرا در ميان بشر فراهم آورد.
