توسل و رابطه آن با توحيد - 3
شنبه, 12 بهمن 1387 ساعت 17:21
ديدگاه ونظر علماى شيعه در مسأله توسل روشن است زيرا به اجماع و اتفاق توسل را مشروع و جايز مى دانند البته با اين شرط كه معيارصحيح توحيد عملى شود و موجودى در عرض خدا و مسقل در اثر قرار داده نشود. علماى اهل سنّت نيز همين نظر را دارند گر چه تفرقه افكنان به ويژه وهابيت همواره تلاش مىكنند كه مجموعه عقايد و باورهاى مورد اتفاق را به گونه اختلافى نشان دهند. براى روشن شدن اين واقيتها بخشى از نظرات علماى اهلسنّت را ذكر مى كنيم.
نظر علماى ديوبند هند
در ميان مسلمانان حنفى مذهب شبه قاره هند دو فرقه مهم وجود دارد كه از نظر ديدگاههاى اعتقادى متفاوت اند، اين دو فرقه عبارت اند از ديوبندى ها و بريلوى ها. فرقه بريلوى در اصل منسوب به روستاى بريله هندوستان است، بدين جهت به آن بريلوى گفته شده كه رهبر آن به نام مولانا احمد رضا خان از آن روستا بوده است و اين مسلك را پايه ريزى كرده است.
ديوبند نيز روستايى در هند است كه دارالعلوم اسلامى در آنجا تأسيس شده است كه به آنان ديوبندى مى گويند. اين دو گروه در آغاز به يكديگر نزديك بودند امّا به مرور زمان اختلافات اعتقادى فراوانى بين آنان بروز كرد، به گونه اى كه امروز ديوبندى ها، بريلوى ها را مشرك، و بريلوى ها ديوبندى ها را وهابى مى دانند و هر گروه به دفاع از خود مى پردازد.
از جمله اعتقادات بريلوىها مىتوان به مواردى چون علم غيب، مفتاح الغيب بودن پيامبر اكرم، حاضر و ناظر بودن پيامبر، نور بودن پيامبر اكرم، مدد خواستن اولياى الهى، طواف بر قبر و...اشاره كرد.
در مورد گستره اين دو گروه بايد گفت بيشتر علماى اهلسنّت پاكستان، هند و ايران ديوبندى هستند. پس از گسترش وهابيت در سرزمين حجاز آنان ارتباطاتى با برخى از كشورهاى اسلامى از جمله شبه قاره هند برقرار كردند. در زمانى كه خاندان شريف به كمك عثمانى ها و وهابى ها از حرمين بيرون رانده شد، احمد رضا خان نامهاى به علماى حرمين نوشت و در آن نامه سعى كرد وهابى بودن ديوبندى ها را ثابت كند. وى در آن نامه هفتاد ايراد بر ديوبندى ها وارد كرد و فتوا به كفرشان داد.
پس از آن ديوبندىها نيز نامهاى نوشتند و سخنان او را افترا دانسته و تصريح كردند كه آنها مقلد و پيرو مذهب امام اعظم بوده و وهابى نمى باشند و 26 سؤال اعتقادى آنان را پاسخ داده و براى علماى حرمين فرستادند كه مورد تأييد آنان قرار گرفت. اين نامه همراه پرسشها و پاسخها به نام «المهند على المفند»چاپ شده است. اين كتاب بهترين نوشتهاى است كه در عقايد و ديدگاه هاى اهلسنّت نوشته شده زيرا درگيرى و نزاع اعتقادى بين گروه بريلوى و ديوبندى سبب شد كه هريك از اين دو گروه ديدگاه هاى خويش را روشن و خود را از نسبت وهابى بودن پاك و مبرّا سازند.
يكى از علماى اهلسنّت چابهار آن را به فارسى ترجمه كرده اند. تفصيل ديدگاه هاى اين دو فرقه را مى توان از آن كتاب دريافت نمود.
كتاب المهند على المفند در پاسخ اين پرسش كه آيا جايز است كسى پس از وفات پيامبر(ص) در دعا به آن حضرت متوسل شود، مىنويسد: «عندنا و عند مشايخنا يجوزالتوسل فى الدعوات بالانبيأ و الصالحين من الاوليأ و الشهدأ والصديقين فى حياتهم و بعد وفاتهم بأن يقول فى دعائه اللهم انى أتوسل اليك بفلان أن تجيب دعوتى و تقضى حاجتى الى غير ذلك كما صرح به شيخنا و مولانا الشاه محمد اسحق الدهلوى و بينه فى فتاواه شيخنا و مولانا رشيد احمد الگنگوهى...».
«از ديدگاه بزرگان و اساتيد ما توسل در دعاها به پيامبران،افراد شايسته از اوليا، شهدا و صديقين در حيات و پس از مرگ جايز است به اين صورت كه خدايا به واسطه فلان پيامبر يا بنده خوبت به تو متوسل مىشوم تا دعاى مرا اجابت و خواسته مرا بر آورده سازى. به اين ديدگاه مولانا محمد اسحاق دهلوى تصريح فرموده و مولانا رشيد احمد گنگوهى آن را در فتاواى خود روشن ساخته است.»
اين ديدگاه در روايات نيز بيان شده است. دراين كتاب برخى از عقايد اهلسنّت را به روشنى بيان كرده كه از جمله آن مى توان به موارد زير اشاره كرد:
1 زيارت رسول الّله داراى برترين درجات قرب و بالاترين ثواب هاست چنان كه - مى توان گفت - قريب به واجب است. لذا در وصف كسى كه صرفاً براى زيارت پيامبر به مدينه برود و هيچ انگيزهاى نداشته باشد، خود پيامبر فرموده است: «بر من حقى است كه در قيامت شفيع او باشم».12
2 زمينى كه جسدمطهرپيامبر(ص) روى آن قراردارد افضل على الاطلاق است و حتى بر عرش و كرسى برترى دارد.
3 جايز است در برابر قبر شريف پيامبر(ص) ايستاد و گفت: يا رسول الّله براى آمرزش و مغفرت من شفاعت كن و يا با توسل به شما مى خواهم مسلمان بميرم.
4 ابوهريره از پيامبر اكرم(ص) روايت كرده كه حضرت عيسى(ع) هبوط نموده و مراسم حج انجام مى دهد و بر قبر من حاضر شده و بر من سلام مىدهد و من جواب سلام او را مى دهم. طبيعى است كه جواب دادن هنگامى مصداق دارد كه جواب دهنده سلام را بشنود.
5 همه پيامبران در قبور خود با جسد مادى مانند دنيا زنده هستند و نماز، روزه و... انجام مىدهند از اين رو بعضى گفتهاند كه ارث آنان قابل تقسيم نيست و كسى نمى تواند با همسرشان ازدواج كند.
نزد اهلسنّت و مشايخ آنان بهتر آن است كه در وقت زيارت و دعا رو به طرف چهره مبارك پيامبر(ص) نمود.
6 از بزرگان ديوبند نقل شده است كه رسول خدا(ص) در قبر شريف زنده اند و علاوه بر شنيدن سلام از نزديك، سلامى كه از دور به آن حضرت فرستاده شود توسط فرشتگان به ايشان مى رسد و حتى اعمال امت نيز توسط فرشتگان بر آن حضرت عرضه مى شود، ولى آنچه در اين عصر شنيده مى شود كه ثواب سلام و صلوات به روح حضرت نمى رسد بر خلاف اجماع امت است...».13
...................................................
منبع : توسل و رابطه آن با توحيد
مولف: حسين رجبي
